Η άυλη κληρονομιά του Ομπράντοβιτς

Κάθε προπονητής κρίνεται από το έργο και τους τίτλους του. Η παρακαταθήκη που αφήνει στην... τροπαιοθήκη του Παναθηναϊκού ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς δεν χωρά αμφιβολία πως είναι ανεκτίμητης αξίας. Πέρα όμως από την προφανή προσφορά του στην ομάδα, αυτή που μετράται με κούπες, νίκες και αναμνήσεις, υπάρχει και η αφανής, που πιθανώς να είναι ακόμη πιο σημαντική.

Γράφει ο Χρήστος Ρομπόλης

Ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς «δίδαξε» μπάσκετ. Όχι απλώς στους παίκτες του Παναθηναϊκού, αλλά σε όλους τους Έλληνες. Παρότι το 1999 δεν ήρθε σε μία μπασκετικά «απαίδευτη» χώρα, αλλά σε μία που αγαπά το άθλημα, το οποίο έχει πραγματικούς φίλους και αρκετά καλούς γνώστες του, ο «Ζοτς» συνέβαλε τα μέγιστα για την... επιμόρφωση όλων. Από τους αθλητές, δικούς του ή αντιπάλους και τους συναδέλφους του προπονητές, μέχρι τους δημοσιογράφους αλλά και τους οπαδούς.

Φτάνοντας πριν από 13 χρόνια στην Ελλάδα, μετά τα 80’s των one-man show, η «μόδα» των 90’s που ήθελε τις ομάδες να παίζουν κατά βάση άμυνα και λιγότερο... μπάσκετ, είτε με την πιο αποκρουστική μορφή του Μπόζινταρ Μάλκοβιτς (της Λιμόζ), είτε σε πολύ πιο ήπιους τόνους και με πιο ελκυστικό περιτύλιγμα με τον Γιάννη Ιωαννίδη (του Ολυμπιακού και της ΑΕΚ) είχε αρχίσει να ξεπερνιέται. Ήδη η φιλοσοφία του «να κερδίσω τρώγοντας λιγότερους πόντους κι όχι πετυχαίνοντας περισσότερους» είχε αρχίσει να γίνεται αναχρονιστική. Είτε λόγω της εξέλιξης του μπάσκετ, είτε κατ’ απαίτηση του κόσμου που δεν ήθελε πια να βλέπει «ξύλο» και σκορ... πρωταθλήματος Τύπου.

Ο Ζέλικο Ομπράντοβιτς βρήκε πρόσφορο έδαφος για να καλλιεργήσει τις ιδέες του. Μέσα σε 13 χρόνια κατάφερε να αλλάξει την οπτική μας για το άθλημα και να επηρεάσει πρώτα το ελληνικό μπάσκετ κι εν συνεχεία ολόκληρο το ευρωπαϊκό. Στο λεξιλόγιό μας μπήκαν άγνωστες ή μέχρι τότε ελάχιστα χρησιμοποιημένες φράσεις όπως «πικ εν ρολ», «σπλιτ άουτ», «έξτρα πάσα» και άλλοι τέτοιοι όροι με τους οποίους πλέον έχει εξοικειωθεί το απλό μάτι (δίχως να λείπουν όσοι τις χρησιμοποιούν για εντυπωσιασμό και χωρίς να γνωρίζουν τι ακριβώς σημαίνουν). Το μπάσκετ έπαψε να είναι υπόθεση του ενός ή της άμυνας, αλλά αφορούσε όλη την ομάδα. Ο καλύτερος παίκτης ήταν ο... ελεύθερος συμπαίκτης, αυτός που δεν βλέπει αποκλειστικά το αντίπαλο καλάθι αλλά διαβάζει την άμυνα και οι ατομικές ενέργειες άρχισαν να αντιμετωπίζονται ως αναγκαίο κακό ή έσχατη λύση, όταν δεν δουλεύει το «σύστημα». Κι όλα αυτά με αφετηρία-όχι όμως και μοναδικό μέλημα-την άμυνα.

Οι επιδράσεις της φιλοσοφίας Ομπράντοβιτς έγιναν αμέσως εμφανείς, δημιουργώντας σχολή στην Ευρώπη. Όσοι (σχεδόν όλοι) αδυνατούσαν να τον αντιμετωπίσουν με το δικό τους στυλ, υποχρεώθηκαν εκ των πραγμάτων να ακολουθήσουν τα χνάρια του και να μιμηθούν-άλλοτε με σχετική επιτυχία κι άλλοτε όχι-τη δουλειά του.

Ακόμη μεγαλύτερη υπόθεση είναι αυτό που έγινε στις... αλάνες και τις ακαδημίες. Το «δώστε μου την μπάλα και θα κάνω κάτι φοβερό» σπανίζει πλέον στα ελληνικά τσιμεντένια γήπεδα με τις σιδερένιες στεφάνες ή στα τμήματα υποδομής των ομάδων. Οι επίδοξοι αστέρες του αθλήματος μαθαίνουν όχι απλώς να σουτάρουν, αλλά και πρωτίστως να σκέφτονται μέσα στο γήπεδο. Θαυμάζουν μεν τον Γκάλη, τον Τζόρνταν, τον Νοβίτσκι, τον Κόμπι ή τον Λεμπρόν, αλλά επειδή αντιλαμβάνονται πως τέτοιο ταλέντο σπανίζει, προτιμούν να βαδίζουν στα χνάρια ομαδικών ηγετών, όπως ο Διαμαντίδης, ο Σπανούλης, ο Παπαλουκάς...

Σε όλη αυτή τη διαδικασία, η συμβολή του Ζέλικο Ομπράντοβιτς ήταν καθοριστική. Του αξίζει ένα μεγάλο «ευχαριστώ», όπως είναι άξιοι συγχαρητηρίων κι όσοι συνάδελφοί του αφήνοντας στην άκρη εγωισμούς ή ζήλιες, ακολούθησαν τη μεθοδολογία του ή ακόμη και την εξέλιξαν. Άλλωστε παρθενογένεση δεν υπάρχει πλέον ούτε στο μπάσκετ και δεν είναι ντροπή να μαθαίνεις ή να δανείζεσαι στοιχεία από τους καλύτερους. Αυτό άλλωστε έκανε και ο ίδιος ο «Ζοτς».

Η φυγή του Ομπράντοβιτς από το ελληνικό μπάσκετ είναι μεγάλη απώλεια, αλλά το στίγμα του σε αυτό θα παραμείνει για αρκετά χρόνια εμφανές. Γιατί πέρα από τους αμέτρητους τίτλους με τον Παναθηναϊκό, πέρα από το θαυμασμό και την αναγνώριση φίλων και «εχθρών», αφήνει πίσω του ως άυλη πλην όμως ανεκτίμητη κληρονομιά μία ορθολογική φιλοσοφία / τεχνογνωσία για το άθλημα.

Απορίες, σχόλια και παρατηρήσεις στο chrobolis@yahoo.com