Οι Λήσταρχοι και οι μαρτυρίες

Μαρτυρίες. Του Γιάννη Ρίτσου. Εκδ. ΚΕΔΡΟΣ.

Θυμάμαι τις «μαρτυρίες» σε μία έκδοση δύο μικρών λευκών τομιδίων που είχα αποκτήσει λίγο μετά το λύκειο. Ηταν η δεύτερη ποιητική συλλογή του Ρίτσου που είχα αγοράσει με δικά μου χρήματα αλλά στο πέρασμα των χρόνων, των ταξιδιών και των μετακομίσεων, ο δεύτερος τόμος κάπου χάθηκε έτσι, απόμεινε στη βιβλιοθήκη μόνος, ο πρώτος.

Αυτός, σαν το ξύλινο πόδι πειρατή, ένας επαναλαμβανόμενος κτύπος όποτε έπεφτε στα χέρια μου, από καιρού εις καιρόν, μου υπενθύμιζε την έλλειψη. Οι «μαρτυρίες» είναι μία σειρά ποιημάτων που έγραψε ο Ρίτσος από το 1957 μέχρι το 1967. Είχαν κυκλοφορήσει σε δύο σειρές το 1963 και το 1966 και αργότερα ο ίδιος ο Ρίτσος επιμελήθηκε την συμπερίληψή τους σε έναν από τους συγκεντρωτικούς τόμους των ποιημάτων του. Ο Κεδρος, σε αυτή την έκδοση του 2014 περιέλαβε όλα τα ποιήματα της σειράς «μαρτυρίες».

Μικρά ποιήματα, μικρές στιγμές της καθημερινότητας που μοιάζει λες και ο Ρίτσος τις βγάζει έξω από τον χρόνο ώστε να μείνουν άφθαρτες. Πρόκειται για ποίηση που χαρακτηρίζεται χαμηλόφωνη, υποθέτω επειδή δεν έχει τον επικό χαρακτήρα ποιητικών συνθέσεων όπως η «Ρωμιοσύνη», για παράδειγμα. Η μπορεί να χαρακτηρίζεται έτσι, «χαμηλόφωνη», επειδή ο ποιητής μεταμορφώνει το ασήμαντο σε σημαντικό δουλεύοντας με λέξεις που, από μόνες τους, μοιάζουν πολύ φθηνά υλικά για να χρησιμοποιηθούν στην δημιουργία ενός θαύματος, όπως είναι το ποίημα.

Ο τρελλός

Το κάρο σταματημένο αντίκρυ στη θάλασσα
φορτωμένο έξι βαρέλια σιδερένια κόκκινα

κι ένα άλλο καταπληκτικό πράσινο
Τ' άλογο έβοσκε στο λιβάδι
Ο καροτσέρης έπινε στην ταβέρνα
Ο τρελλός του νησιού στάθηκε στο μουράγιο και φώναξε:

«Μ' αυτό το πράσινο θα σας νικήσω!»

κι έδειξε το έβδομο βαρέλι
δίχως καν να ξέρει,
τι περιείχε,
και σε ποιόν ανήκει.


Οι Λήσταρχοι (τα παλληκάρια τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν).
Του Βασίλη Τζανακάρη. Εκδ. ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.

Αυτό το βιβλίο του Βασίλη Τζανακάρη είναι ένα χρονικό –εγώ, πάλι το βλέπω σαν ένα αποκαλυπτικό μωσαϊκό- για την ληστοκρατία στην Ελλάδα, που κράτησε σχεδόν έναν ολόκληρο αιώνα. Αρχισε με την ίδρυση του ελληνικού κράτους και τελείωσε στην δεκαετία του 1930 αφού προηγουμένως σημαδεύτηκε από σχετικά ήπιες χρονικές περιόδους και αιματηρές εξάρσεις, δημιουργώντας όμως πάντα πολλά προβλήματα και ταυτόχρονα σηματοδοτώντας την εξελικτική πορεία και οργάνωση του νεοελληνικού κράτους.

Το βιβλίο διανθίζεται από άρθρα εφημερίδων και περιοδικών, από επίσημα τηλεγραφήματα της εποχής καθώς και από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, που βοηθά τον αναγνώστη σε μία ολοκληρωμένη προσέγγιση στο θέμα της ληστοκρατίας. Ο Βασίλης Τζανακάρης είναι ένας ακούραστος «χαρτοπόντικας-ερευνητής» που έχει το χάρισμα να εντοπίζει καίρια το σημαντικό ανάμεσα σε στοίβες ασήμαντων ή άχρηστων πηγών, να το ανασύρει, να του αφαιρεί την σκόνη και να το φωτίζει. Σπούδασε πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στο ΑΠΘ αλλά ασχολήθηκε από πολύ νωρίς με την δημοσιογραφία. Για 34 χρόνια συνεχώς εξέδιδε το εξαιρετικό μηνιαίο σερραϊκό περιοδικό «Γιατί» ενώ το 2008, το βιβλίο του «δακρυσμένη Μικρασία» τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο χρονικού-μαρτυρίας.