Τώρα που οι Αμερικανοί φεύγουν από το Ιράκ...

«Οταν ο πόλεμος αρχίζει, το πρώτο θύμα είναι η αλήθεια». Η πατρότητα του αποφθέγματος μάλλον ανήκει στον Αμερικανό ρεπουμπλικάνο γερουσιαστή Χάιραμ Τζόνσον. Ηταν το 1917 και μαινόταν ακόμη ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Η ατάκα όμως κέρδισε διαχρονική φήμη, επειδή μνημονεύτηκε στο βιβλίο (1928) του Βρετανού Αρθουρ Πόνσονμπι, για τα προπαγανδιστικά ψέματα του πολέμου.

Αν ο Τζόνσον και ο Πόνσονμπι ζούσαν στην εποχή μας, θα διαπίστωναν ότι εκτός από τις αλήθειες τις οποίες κατακρεούργησε ο πόλεμος υπάρχουν και οι αγνοούμενες αλήθειες - κι ας ζούμε στην εποχή της πληροφορίας. Παράδειγμα το Ιράκ.

Εάν η στρατιωτική επιδρομή εκεί άρχισε με ένα χονδροειδές ψέμα, δηλαδή τα όπλα μαζικής καταστροφής που -όπως αποδείχθηκε- υπήρχαν στο Ιράκ όσο υπάρχουν στη χώρα αυτή και καγκουρό, το τέλος του πολέμου αφήνει μια αγνοούμενη αλήθεια. Διαβάστε ό,τι έχει γραφεί εσχάτως, με αφορμή την έναρξη της αποχώρησης (30 Ιουνίου) των αμερικανικών στρατευμάτων από τις ιρακινές πόλεις.

Μέσα σε έναν κυκεώνα στοιχείων αδυνατεί να βρει κανείς κοινώς αποδεκτή απάντηση στο εξής ερώτημα: περίπου πόσοι Ιρακινοί σκοτώθηκαν από το 2003 έως σήμερα; Οι διάφορες απαντήσεις απέχουν μεταξύ τους τόσο πολύ, ώστε στην ουσία αλληλοαναιρούνται.

Ολα τα άλλα είναι εξακριβωμένα ή υπολογισμένα με μικρές, λογικές αποκλίσεις. Νεκροί Αμερικανοί στρατιώτες 4.300, Ιρακινοί πρόσφυγες 2,2 εκατομμύρια, οικονομικό κόστος πολέμου από 480 έως 500, συν κάτι δισεκατομμύρια ευρώ. Για τους νεκρούς Ιρακινούς, όμως, μπορείς να διαβάσεις τα πάντα. Διακόσιες χιλιάδες, ή διακόσιες πενήντα, ή τριακόσιες, ή τριακόσιες πενήντα, ή...

Πώς το είχε πει ο Στάλιν; «Ο θάνατος ενός ανθρώπου είναι τραγωδία, ο θάνατος χιλιάδων ανθρώπων στατιστική». Φαίνεται πως στο επίπεδο των εκατοντάδων χιλιάδων νεκρών κι αυτή ακόμη η στατιστική ακρίβεια χάνει τη σημασία της. Μην ανησυχείτε, θα την ανακτήσει στο εγγύς μέλλον.

Τότε που θα πάψουμε να μιλάμε για χαμένες ζωές και θα αρχίσουν να παρελαύνουν οι πετρελαϊκοί αριθμοί: γιατί η ΒΡ δέχθηκε τη χαμηλή -με γνώμονα τα κυβικά της- τιμή των δύο δολαρίων για κάθε βαρέλι πετρελαίου πάνω από τη σημερινή παραγωγή, που θα βγάζει από το γιγάντιο κοίτασμα της Ρουμάιλα (κοντά στη Βασόρα);

Σε ερωτήματα όπως αυτό απαντήσεις υπάρχουν -θα τις δούμε αύριο. Μαζί με αυτές θα επιστρέψει και η σημασία της στατιστικής εγκυρότητας...

Ας μας επιτραπεί να επιμείνουμε για λίγο στα θύματα των «γερακιών» του πολέμου, προτού η στατιστική προσανατολιστεί μονομερώς στα κέρδη των μεταπολεμικών «κορακιών». Απολύτως κατανοητές είναι οι πρακτικές δυσχέρειες, τις οποίες αντιμετωπίζει κάθε σοβαρή και ειλικρινής απόπειρα διεκπεραίωσης αυτού του μακάβριου υπολογισμού. Εστω κι έτσι, όμως, αυτός ο αγνωστικισμός αποπνέει θλιβερό συμβολισμό: διάβολε, για ανθρώπους μιλάμε, όχι για έντομα...

Εν πάση περιπτώσει, προς το τέλος του 2006 το αμερικανικό Πανεπιστήμιο John Hopkins δημοσίευσε τα πορίσματα μιας έρευνας που διεξήγαγε σε 47 περιοχές του Ιράκ. Δεν μπορούμε να ξέρουμε πόσο κοντά στην πραγματικότητα κινήθηκαν αυτά τα πορίσματα. Ηταν όμως εφιαλτικά.

Κατέδειξαν τον θάνατο 650.000 αμάχων Ιρακινών από την έναρξη του πολέμου (2003) έως την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας. Με την υποσημείωση ότι το 31% των θανάτων αμάχων οφειλόταν σε επιχειρήσεις των «συμμαχικών δυνάμεων». Απλώς το αναφέρουμε με μια δική μας υποσημείωση: το Πανεπιστήμιο John Hopkins δεν φημίζεται για ροπή προς αρλούμπες. Κάθε άλλο.

Οι πάντες σήμερα αναγνωρίζουν ότι η επιδρομή στο Ιράκ έπληξε καίρια το κύρος των ΗΠΑ, όχι μόνο στον αραβικό κόσμο, αλλά και στη Δύση. Τι ακριβώς κέρδισε η Ουάσινγκτον; Αν πιστέψει κανείς ότι βασικός στόχος της ήταν η αποτροπή του ισλαμικού φονταμενταλισμού, τότε η παροιμία «πήγε για μαλλί και βγήκε κουρεμένη» ηχεί εξόχως ήπια για την περίπτωση.

Το προπολεμικό Ιράκ ήταν το πιο κοσμικό κράτος της Μέσης Ανατολής. Ο ισχυρισμός ότι εκεί δρούσε η Αλ Κάιντα συναγωνιζόταν επαξίως σε μυθοπλαστική φαιδρότητα τα σενάρια περί των όπλων μαζικής καταστροφής, που ήταν αόρατα και δεν τα έβλεπαν -επί χρόνια- οι εντεταλμένοι, μύωπες επιθεωρητές. Σήμερα στο Ιράκ ρέει (και) ισλαμικό ρεύμα, διότι το διοχέτευσε η... πρίζα του πολέμου!

Οχι μόνο επειδή το μίσος προς τους Αμερικανούς και η οργή για τις εκατόμβες και την ισοπέδωση της χώρας ωθούν προς τα εκεί. Υπάρχει και απτή παράμετρος: το «πάνω χέρι» στο μεταπολεμικό Ιράκ (θα) το έχουν οι σιίτες. Θεωρούν πνευματικό -και πολιτικό- κηδεμόνα τους το Ιράν και πρεσβεύουν ένα μουσουλμανικό μοντέλο πολύ πιο σκληρό και δογματικό από το αντίστοιχο των σουνιτών.

Οι σιίτες αντιστοιχούν στο 60% του πληθυσμού, οι σουνίτες στο 20% μόνο. Επί Σαντάμ η σιιτική πλειονότητα καταπιεζόταν σε μέγιστο βαθμό κι αυτό, από τη μία πλευρά, την καθιστούσε εν δυνάμει σύμμαχο των Αμερικανών. Από την άλλη, όμως, πώς να αντέξει μια συμμαχία των ΗΠΑ με τα... πουλέν του Ιράν; Θα θυμάστε, ίσως, σκληρές εχθροπραξίες ανάμεσα στους Αμερικανούς και τους σιίτες, κατά τη διάρκεια της κατοχής του Ιράκ.

Πιθανόν να θυμάστε ότι λίγο αργότερα τα δύο συγκεκριμένα μέρη συνεννοήθηκαν. Γιατί «τα βρήκαν»; Διότι ήδη... τα είχαν βρει σκούρα οι Αμερικανοί. Εριξαν γέφυρες προς τους σιίτες, διότι αδυνατούσαν να τα βγάλουν πέρα με ολόκληρο το -εξ ορισμού ανομοιογενές- φάσμα των ιρακινών εχθρών τους. Επί της ουσίας πριμοδότησαν τους σκληροπυρηνικούς μουσουλμάνους του Ιράκ. «Διαίρει και βασίλευε»; Οχι ακριβώς. Περισσότερο έμοιαζε με «διαίρει για να αντέξεις κι ας λουστείς αργότερα τις συνέπειες».

Η ιστορία δείχνει να επαναλαμβάνεται - αλλά σε... συμπυκνωμένο χρόνο. Στη δεκαετία του '80, σε Μ. Ανατολή και Ασία οι ΗΠΑ ενίσχυαν τα ισλαμικά ρεύματα, διότι τα έβλεπαν -και ορθώς- ως εν δυνάμει αντίβαρα στην επιρροή τής (πάσης φύσεως) Αριστεράς. Κι όχι μόνο οι ίδιοι οι Αμερικανοί. Το Ισραήλ τότε θεωρούσε τους Παλαιστίνιους ισλαμιστές επιθυμητό ανάχωμα απέναντι στην παλαιστινιακή Αριστερά.

Για τον ίδιο λόγο στην Τουρκία η κεμαλική στρατιωτική δικτατορία του Εβρέν έκανε διάφορα χατίρια στους σκληροπυρηνικούς μουσουλμάνους - πρωτίστως στην Εκπαίδευση. Η διαφορά είναι ότι τότε η Ουάσινγκτον δεν μπορούσε να φανταστεί πώς θα εξελίσσονταν τα πράγματα με τους κατά συνθήκην συμμάχους ισλαμιστές. Για τους σιίτες και το μεταπολεμικό Ιράκ οι Αμερικανοί δεν έτρεφαν ασφαλώς αυταπάτες, αλλά εκεί τους έριξε η άτιμη η ανάγκη...

«Καλά, τίποτε δεν κέρδισαν οι Αμερικανοί στο Ιράκ;», θα αναρωτηθεί κάποιος. Ε, όχι και τίποτε! Πετρέλαια, κύριοι... Πε-τρέ-λαι-α!

ΥΓ.: Αύριο τα πρώτα συμβόλαια για τα κοιτάσματα και ένα έξοχο μάθημα τακτικής...