Μακριά νυχτωμένοι

Μια πρώτη παρατήρηση για τα αποτελέσματα ή, μάλλον, για μια συγκεκριμένη εικόνα της χθεσινής ημέρας. Αν στη Ν.Δ. πληρώνουν χρήματα σε επικονωνιολόγους και image makers, θα πρέπει να το ξανασκεφθούν. Δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη γνώση των μεθόδων πολιτικής επικοινωνίας για να διορθώσεις τη γραβάτα του πρωθυπουργού την ώρα που πηγαίνει να κάνει τις δηλώσεις του σε εθνικό δίκτυο. Ή να προσέξεις λίγο το μακιγιάζ του, για να μην εμφανισθεί στο γυαλί ένας εμφανώς κουρασμένος, ταλαιπωρημένος, στενοχωρημένος άνθρωπος.

Ενας άνθρωπος που μόλις πριν από λίγο έχει χάσει μια μάχη. Επειδή στις μέρες μας η εικόνα έχει σημασία και, δυστυχώς, μεγαλύτερη από εκείνη που έχει ο λόγος. Και η εικόνα του πρωθυπουργού την Κυριακή το βράδυ υπονόμευε άμεσα τα όσα έλεγε. Υπονόμευε το μήνυμα που ήθελε να μεταδώσει. Μου θύμισε εκείνη την περίφημη τηλεοπτική αναμέτρηση του Κένεντι με τον Νίξον, όταν ο δεύτερος παρουσιάστηκε λίγο αξύριστος, ίδρωνε πολύ κάτω από το φως των προβολέων και η νευρικότητά του «έγραφε» με έμφαση στο γυαλί. Εκείνη η τηλεοπτική αναμέτρηση λέγεται ότι κόστισε πάρα πολύ στον Νίξον, ο οποίος έχασε τις εκλογές.

Σε ό,τι αφορά την ανάλυση των αποτελεσμάτων της εκλογικής αναμέτρησης της Κυριακής, την ανάγνωση των περίφημων «μηνυμάτων», παρακολουθώντας τα στελέχη των κομμάτων όπως εμφανίστηκαν στα τηλεοπτικά κανάλια προχθές το βράδυ, διαπίστωσα ότι όλοι ήταν μακριά νυχτωμένοι. Και, πέρα από την –εκτός τόπου και χρόνου- ανάλυση του αποτελέσματος που έκανε ο καθένας για το κόμμα του και για τα άλλα κόμματα, μας έδωσαν και τη χαρά να παρακολουθήσουμε και τη μεγάλη βραδιά της «κωλοτούμπας», όταν έγινε γνωστό το ποσοστό της αποχής και όταν φάνηκε ότι η αρχική εκτίμηση των exit polls έχει πάει περίπατο. Αυτά τα δύο στοιχεία διαφοροποίησαν τις αρχικές αναλύσεις δραστικά και εξέθεσαν ανεπανόρθωτα τους υποστηρικτές τους. Τους οποίους, κυρίως, μπορούσε να τους βρει κάποιος στα δύο μεγάλα κόμματα. Οι εκπρόσωποι του ΠΑΣΟΚ, μόλις είδαν τη διαφορά του με τη Ν.Δ. την οποία προέβλεπαν οι αρχικές εκτιμήσεις των exit polls, το μόνο που δεν έκαναν ήταν να πάνε να παραλάβουν τα υπουργεία τους.

Στον κόσμο τους, που καμία σχέση δεν έχει με την πραγματικότητα, πράγμα που φάνηκε και από το αδικαιολόγητα μακροσκελές τηλεοπτικό μήνυμα του Γ. Παπανδρέου, ο οποίος νόμισε ότι είχε εκλεγεί πρωθυπουργός. Αυτή η δίψα για την εξουσία που δείχνουν, χωρίς να έχουν καταφερει να απαλλαγούν από την αλαζονεία και από όλα εκείνα τα αρνητικά χαρακτηριστικά που τους οδήγησαν στην αντιπολίτευση τον Μάρτιο του 2004, τους τυφλώνουν σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αδυνατούν να αντιληφθούν το προφανές. Οτι δεν μπορούν να πείσουν. Πήραν μικρότερο ποσοστό από το χαμηλότερο που πήραν ποτέ σε εκλογές, ενώ παράλληλα συγκέντρωσαν και 350-400 χιλιάδες ψηφοφόρους λιγότερους απ' ό,τι στις προηγούμενες εκλογές και συνεχίζουν να πιστεύουν ότι έχουν πρόταση εξουσίας.

Η τεράστια αποχή –ιδιαίτερα των νέων ανθρώπων– δεν τους λέει τίποτε. Το γεγονός ότι, ακόμα και αν οι χθεσινές εκλογές έβγαζαν κυβέρνηση, τους ψήφισε το 37% σχεδόν του 50% όσων είχαν δικαίωμα ψήφου, πράγμα που θέτει ζήτημα δημοκρατικής νομιμοποίησης, δεν τους απασχολεί. Ούτε καν τον προβεβλημένο συνταγματολόγο δελφίνο, που και αυτή τη φορά βιάστηκε. Τώρα ζήτησε να προκηρυχθούν άμεσα εκλογές, μετά τη διαφορά των 6,5 μονάδων που έδιναν οι αρχικές εκτιμήσεις των exit polls. Τουλάχιστον τώρα δεν σκέφθηκε να πάει στο Ζαππειο, όπως την προηγούμενη φορά.

Περισσότερο από κάθε άλλη φορά το ΠΑΣΟΚ σε αυτές τις εκλογές έδειξε ότι μπορεί να υπάρξει μόνο ως φορέας εκμετάλλευσης του κράτους και μόνο. Ο ρόλος του κόμματος της αντιπολίτευσης είναι ένας ρόλος που ούτε έχει μάθει ούτε θέλει να μάθει να παίζει. Γι' αυτό και δεν αλλάζει και δεν μπορεί να κατανοήσει ότι αποτελεί μέρος ενός πολιτικού κατεστημένου, το οποίο οι μισοί –τουλάχιστον- πολίτες έχουν απορρίψει.

Την άλλη Κυριακή θα ψηφίσουν αυτοί που έκαναν μπάνιο προχθές, για να πάμε και μεις παραλία.

Ποιοι θα ξοδέψουν

Παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε στο μέσο –απ' ό,τι λέγεται- μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης που επηρεάζει το ποδόσφαιρο και θα έπρεπε, λογικά, να επηρεάσει και την πρόθεση των ομάδων να ξοδέψουν χρήματα στις μεταγραφές, φαίνεται πως κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί. Ολες οι μεγάλες ομάδες θα ξοδέψουν, όπως και εκείνοι που έχουν ανάγκη να ενισχυθούν και έχουν βρει τρόπο να κινηθούν μέσα στα όρια του σχεδίου αδειοδότησης της ΟΥΕΦΑ. Εκείνο που θα διαφοροποιήσει τη συμπεριφορά των ομάδων στις φετινές μεταγραφές είναι το κόστος. Η κρίση θα συμπιέσει τις τιμές. Μπορεί να υπάρξουν μετακινήσεις μεγάλων αστέρων, αλλά όχι στις παράλογες τιμές που είχαν γραφτεί στο παρελθόν. Μία ακόμη παράμετρος των μεταγραφών έχει ενδιαφέρον, μια και εκείνος που δεν έχει ανάγκη να πουλήσει μπορεί να ζητάει όσα θέλει. Και αυτή την επισήμανση θα πρέπει να την έχουν υπόψη τους στον Ολυμπιακό και στον καθορισμό κάποιων ποδοσφαιριστών ως «στόχων».

Οι ψηφοφόροι–έπιπλα

Η αντίδραση των εκπροσώπων της κυβερνητικής παράταξης ήταν κάπως διαφορετική, αλλά κι αυτή συγκεντρώνει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά ενός απολιθωμένου, ενός ξεπερασμένου πολιτικού οργανισμού. Το σοκ που υπέστησαν οι εκπρόσωποι της Ν.Δ. από την πρώτη πρόβλεψη των exit polls ήταν φανερή. Η έκπληξή τους στην τηλεόραση μεγάλωνε, μια και δεν είχαν προετοιμαστεί για μία τέτοια διαφορά και, κυρίως, δεν είχαν ετοιμάσει μια πολιτική απάντηση απέναντι στην επιθετικότητα των εκπροσώπων του ΠΑΣΟΚ. Η πρώτη αντίδραση ήταν παιδαριώδης. Εξήγησαν την πτώση του ποσοστού με το σκεπτικό ότι το 1 εκατομμύριο πολίτες λιγότεροι που επέλεξαν τη Ν.Δ. σ' αυτές τις εκλογές ήταν ψηφοφόροι της οι οποίοι επέλεξαν την αποχή για να διαμαρτυρηθούν.

Εισάγεται, έτσι, με αυτό το επιχείρημα στην πολιτική φιλοσοφία η έννοια του ψηφοφόρου–έπιπλο. Του ψηφοφόρου-κτήμα του κόμματος. Η Ν.Δ. θεωρεί τη μάζα των ψηφοφόρων δεδομένη, γιατί φυσικά έτσι την εξυπηρετεί, αλλά αυτά τα πράγματα δεν στέκουν ούτε ως επιχειρήματα σε σχολικές εκλογές. Στην πορεία της βραδιάς, βέβαια, το βασικό επιχείρημα περί αποκλειστικότητας της αποχής πήγε περίπατο, γιατί οι εκπρόσωποι της Ν.Δ. θα έπρεπε να εξηγήσουν την αποδοκιμασία της κυβέρνησης.

Με δεδομένη τη δέσμευση του υπουργού Εθνικής Οικονομίας –που επαναλήφθηκε και προχθές στα τηλεοπτικά πάνελ- ότι η οικονομική πολιτική της κυβέρνησης δεν πρόκειται να αλλάξει, πράγμα που επιβεβαιώθηκε και από το διάγγελμα του πρωθυπουργού αργότερα το βράδυ της Κυριακής, τι ακριβώς αποδοκίμασαν οι ψηφοφόροι της Ν.Δ. που απείχαν; Α, αποδοκίμασαν «πρόσωπα και συμπεριφορές», επιχείρημα που αφήνει ανέγγιχτη την οικονομική πολιτική, την οποία προφανώς εγκρίνουν.

Το γεγονός ότι σε όλες τις δημοσκοπήσεις οι ψηφοφόροι αποδοκιμάζουν την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης σε ποσοστό 75-80% είναι η πραγματικότητα που χαλάει μια φανταστική ιστορία. Γιατί αν η κυβέρνηση δεχθεί ότι αποδοκιμάζεται η οικονομική πολιτική της, καταρρέει όλο το εποικοδόμημα περί μεταρρυθμίσεων και επανίδρυσης του κράτους. Απλώς οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης, δηλώνοντας ότι πρέπει να ακούσουν με προσοχή τι έχουν να τους πουν οι ψηφοφόροι τους, προαναγγέλλουν ένα ψιλο-όργιο ρουσφετιού που θα ακολουθήσει, για να απομακρυνθεί ο τρόμος του «Βατερλό» στις επόμενες εκλογές.