Ο μεγάλος αντίπαλος του «Τζόλε»

Ο Πανούτσος με ρώτησε αν ο «Τζόλε» είναι ο πιο μεγάλος παίκτης στην ιστορία του Ολυμπιακού και αν όχι, ποιος είναι. Του είπα «άσε να το συζητήσουμε στον αέρα». Βγάλαμε τον Νικολακόπουλο και ο Κώστας άρχισε να αραδιάζει τους τίτλους του «Τζόλε» και είπε «ναι, είναι». Ο Πανούτσος απάντησε ότι έτσι μοιάζει, αλλά καλά είναι να περιμένουμε λίγα χρόνια για να δούμε την ιστορία από απόσταση. Δεν είπα τίποτα, χρωστάω μια απάντηση. Με την πειθαρχία του γραπτού λόγου που πάντα στα δύσκολα βοηθά.

Ποιος είναι ο μεγαλύτερος παίκτης στην ιστορία του Ολυμπιακού; Είναι δύσκολο να το πεις αν δεν ορίσεις για την επιλογή σου ένα κριτήριο. Οι συγκρίσεις μεταξύ των ποδοσφαιριστών είναι δύσκολες, διότι διαφέρουν οι εποχές, αλλάζουν τα στυλ παιχνιδιού, είναι δύσκολο να βρεθούν κοινά σημεία αναφοράς που να διευκολύνουν ένα συμπέρασμα. Οι Αγγλοι έχουν ως κριτήριο αυτό που αποκαλούν «σημαντικότητα». Οταν κάνουν λίστες με καλύτερους, προτάσσουν το κατά πόσον η παρουσία ενός παίκτη χαρακτήρισε τον ίδιο τον σύλλογο, κατά πόσο καθόρισε κι άλλαξε την ιστορία του και τη ροή των πραγμάτων.

Αυτό είναι ένα ωραίο κριτήριο, αλλά δεν ξέρω κατά πόσο είναι εφαρμόσιμο στην περίπτωση του Ολυμπιακού. Στην Αγγλία όλες οι ομάδες έχουν νεκρές περιόδους, πλήθος από «πέτρινα χρόνια». Ετσι, οι ποδοσφαιριστές που σημάδεψαν εποχές ξεχωρίζουν: όταν η μοίρα των συλλόγων αλλάζει και γυρνάνε στον θρόνο της πρωτιάς, αυτοί που κατορθώνουν να οδηγήσουν τον σύλλογο στην επιτυχία πιστώνονται και το κατόρθωμα. Ομως, όταν μιλάμε για τον Ολυμπιακό μιλάμε για ένα σύλλογο που κερδίζει διαρκώς και διαχρονικά: απλώς οι φουρνιές των πρωταθλητών του έχουν άλλους πρωταγωνιστές.

Τίτλοι

Μπορεί να γίνει σύγκριση των κατορθωμάτων του Τζόρτζεβιτς με τα αντίστοιχα του Μπέμπη, του Σιδέρη, του Αναστόπουλου; Θεωρητικά ναι, μια και όλοι αυτοί υπήρξαν ηγετικές φυσιογνωμίες, προσωπικότητες. Ομως κανείς από αυτούς δεν καθόρισε την ιστορία του συλλόγου, κανείς τους δεν ήταν π.χ. ό,τι ο Μίμης Δομάζος για τον Παναθηναϊκό. Ο Δομάζος παραμένει κάτι μοναδικό στην ιστορία του ΠΑΟ: για μια εικοσαετία περίπου όλα κινούνταν γύρω του –αυτό δεν μπορείς να το πεις για κανέναν από τους παίκτες του Ολυμπιακού, οπότε ως κριτήριο απομένουν οι τίτλοι της καριέρας του καθενός.

Κριτήριο

Είναι αυτό ένα δίκαιο κριτήριο; Από τη μια απαντάω καταφατικά και συμπληρώνω ότι ως εκ τούτου ο «Τζόλε» είναι ο σημαντικότερος παίκτης στην ιστορία της ομάδας. Ομως, από την άλλη δεν μπορώ παρά να μετράω και το είδος των τίτλων, το πώς ένας παίκτης έφτασε σε αυτούς και την ίδια την εποχή που κατακτήθηκαν. Κι εδώ, κακά τα ψέματα, υπάρχει ένα ζήτημα: δεν μπορώ επ' ουδενί να συγκρίνω τους τίτλους του Τζόρτζεβιτς με αυτούς του Αναστόπουλου π.χ. Αυτοί του «Τζόλε» μου φαίνονται σαφώς πιο εύκολοι και όχι μόνο γιατί ο Σέρβος αγωνίστηκε σε μια ομάδα χωρίς σοβαρά διοικητικά προβλήματα, υπερπροστατευμένη και εύπορη, αλλά και επειδή αγωνίστηκε σε μια εποχή που οι ανταγωνιστές του Ολυμπιακού σχεδόν κατέρρευσαν!

Εβλεπα τα πρωταθλήματα του Τζόρτζεβιτς: από τα 12 τα 6 τα κερδίζει σχεδόν χωρίς αντίπαλο. Δεν φταίει φυσικά εκείνος γι' αυτό, αλλά είναι κι αυτό ένα θέμα. Στα πέντε πρωταθλήματα που κατακτά ο «Αναστό» π.χ. γίνεται πόλεμος. Τα διεκδικούν όχι μόνο ο ΠΑΟ και η ΑΕΚ, αλλά και ο ΠΑΟΚ, η Λάρισα, ακόμα και ο Αρης, που μια-δυο χρονιές είναι πολύ δυνατός. Στις χρονιές που ο Ολυμπιακός κατακτά το πρωτάθλημα ο «Αναστό» είναι απαραίτητος. Ο Νίκος ο Βαμβακούλας έλεγε ότι «έστηναν» τα διπλά της Παρασκευής για να σκοράρει ο κοντός πολύ και να πάει με τρομερή ψυχολογία την Κυριακή. Με τον Τζόρτζεβιτς δεν υπάρχουν αυτά.

Σε όλη τη διαδρομή του υπάρχουν πάντα παίκτες δίπλα του εξίσου σημαντικοί –μολονότι αυτός ήταν πάντα ο σταθερότερος όλων, δεν μπορώ να μη δεχτώ ότι σε καθένα από αυτά τα πρωταθλήματα υπήρξαν και άλλοι πρωταγωνιστές. Ο Γιαννακόπουλος, ο Γεωργάτος, ο Καραπιάλης, ο Αλεξανδρής, ο Ριβάλντο, ο Ζιοβάνι, ο Καρεμπέ, ο Τουρέ, ο Γκαλέτι, ο Κοβάσεβιτς έχουν ανά σεζόν εξίσου καθοριστική παρουσία. Κανείς δεν έχει τη διάρκειά του αναμφίβολα, αλλά σε αυτόν τον Ολυμπιακό όλοι κερδίζουν. Και κάτι ακόμα: στα τρία πρώτα χρόνια πιο σημαντικός από όλους είναι ο Μπάγεβιτς. Κανείς προπονητής ποτέ δεν υπήρξε σημαντικότερος από τον Μπέμπη, τον Σιδέρη και κυρίως τον «Αναστό»!

Μύθος

Θα μυθοποιηθεί ο «Τζόλε»; Ναι, αλλά μόνο αν αλλάξουν οι εποχές. Αν π.χ. ο Ολυμπιακός κατακτήσει άλλα 12 πρωταθλήματα τα επόμενα 13 χρόνια, οι ίδιοι οι τίτλοι του αποχωρήσαντα αρχηγού δεν θα είναι κάτι το ιδιαιτέρως σημαντικό.

Αν αποκτήσουμε εκ νέου ένα ανταγωνιστικό πρωτάθλημα, το οποίο θα μπορεί να το κατακτά και κάνας άλλος, τότε αυτά τα σερί του «Τζόλε» θα αποκτήσουν την πρέπουσα σημαντικότητα. Παραδόξως, στη μάχη του «Τζόλε» με την απόλυτη καταξίωση ο αντίπαλός του είναι ο Ολυμπιακός!

Ιστορία

Για τους ποδοσφαιριστές που κέρδισαν όλα αυτά τα πρωταθλήματα αυτά τα χρόνια ισχύει ό,τι και για τους πιο πολλούς προπονητές. Μετά τον αναμορφωτή Μπάγεβιτς όλοι οι υπόλοιποι μοιάζουν να έχουν μικρή συμμετοχή στην τελική επιτυχία: το 'χουμε καταλάβει πλέον ότι το πρωτάθλημα το κερδίζουν όλοι με τρόπους που πρώτα από όλους ο ίδιος ο Σωκράτης Κόκκαλης ορίζει.

Ο «Τζόλε» αποχωρεί με πολλούς τίτλους και δύο σκιές. Παραμένει ο αρχηγός μιας ομάδας της οποίας η απόδοση ήταν πάντα πολύ διαφορετική στην Ελλάδα απ’ ό,τι στην Ευρώπη –όπως πιστώνεται τους τίτλους στην Ελλάδα, χρεώνεται και τις ευρωπαϊκές αποτυχίες.

Και μοιάζει να συμβιβάστηκε πολύ με το ελληνικό πρωτάθλημα, σε σημείο που δεν τόλμησε να αναμετρηθεί με τους αληθινά σπουδαίους, παίζοντας στο εξωτερικό. Αν είχε συνδέσει το όνομά του με μια ευρωπαϊκή διάκριση και είχε πάρει μεταγραφή σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή ομάδα, πιθανότατα να μην είχε αντίπαλο στην ιστορία…

Ολεγκ

Περιμένω με ενδιαφέρον να δω τον Ολεγκ Προτάσοφ στον πάγκο του Ηρακλή. Οταν πριν από χρόνια είχε αναλάβει ο Προτάσοφ τον Ολυμπιακό, η κριτική που του έκανα πρέπει να ήταν η σκληρότερη που έχω κάνει σε προπονητή –και δεν ήταν άδικη. Ο Ουκρανός τότε είχε κόψει δρόμο, αναλαμβάνοντας μια αποστολή που σαφώς τον ξεπερνούσε.

Είχε ιδέες (απίστευτη εκείνη η απόφαση να παίξει με τον Καρεμπέ λίμπερο σε ματς του Τσάμπιονς Λιγκ με τη Ρεάλ Σοσιεδάδ στην Ισπανία), είχε καλή γνώση των αποδυτηρίων (μαζί του ο δύσκολος Ζιοβάνι είχε κάνει μια σπουδαία χρονιά), έδινε χρόνο στους μικρούς (είναι ο πρώτος που μονιμοποίησε τον Καστίγιο), αλλά τότε δεν ήταν ακόμα κανονικός προπονητής, διότι του έλειπαν η εμπειρία στη διαχείριση κρίσεων, η πειστικότητα, η μεταδοτικότητα: ο Ολυμπιακός του έπαιζε ένα «βλέποντας και κάνοντας» ποδόσφαιρο.

Χωρίς σταθερό σχήμα, χωρίς στρατηγική, χωρίς πάθος έφτανε από το ζενίθ στο ναδίρ, περνώντας από εξαιρετικά ματς σε απίστευτα λανθασμένα: αν δείτε σήμερα το ματς που έχασε από τη Γαλατά 1-0 κάνοντας 9 καθαρές ευκαιρίες για γκολ και το ματς που έχασε από τη Γιούβε 7-0 στο Τορίνο (παίρνω επίτηδες ως παράδειγμα δύο ήττες), δεν θα πιστεύετε ότι ο Ολυμπιακός είχε στον πάγκο τον ίδιο προπονητή!

Οταν έφυγε από την Ελλάδα ο συμπαθέστατος Ολεγκ, για τον οποίο όλοι μιλούν με καλά λόγια, πίστευα ότι θα σταματήσει την προπονητική: δεν μου έμοιαζε άνθρωπος που γυαλίζει το μάτι του –πράγμα απαραίτητο για να κάνεις αυτή τη δουλειά. Πήγε στη Ρουμανία, στη Στεάουα, και τα πήγε περίφημα, έπειτα τρία χρόνια στην Ντνιέπρ και μετά ανέβασε μια ομάδα από τη Β' Εθνική στην εθνική λίγκα της Ρωσίας. Τι σημαίνει αυτό; Οτι ο άνθρωπος στη διαδρομή δεν άφησε το πράγμα κι έγινε κανονικός επαγγελματίας: τώρα θα δούμε και την όποια πρόοδό του.

Η επιτυχία του, ωστόσο, δεν εξαρτάται μόνο από τον ίδιο. Ο Ηρακλής τα τρία τελευταία χρόνια έχει αλλάξει δέκα προπονητές. Η πρώτη αποστολή του Ηλία Πουρσανίδη είναι να πείσει τον κόσμο ότι ο τωρινός ήρθε για να μείνει και αυτός θα 'ναι το αφεντικό της ομάδας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αν αυτό γίνει, θα 'ναι ενδιαφέρον να δούμε τι θα κάνει ο Προτάσοφ. Γιατί ιδέες είχε και η μόνη ερώτηση είναι αν κατά τα χρόνια που έλειπε απέκτησε και χαρακτήρα…

Καλό όμως

Το μόνο ωραίο πρωταπριλιάτικο που διάβασα ήταν η είδηση στο σάιτ του Πανιωνίου ότι ο Γιώργος Μίνος απέκτησε τα δύο πρώτα εισιτήρια διαρκείας της ομάδας για τη νέα σεζόν! Υπήρχαν η φωτογραφία του γνωστού ρεπόρτερ του ΠΑΟΚ και δηλώσεις του, ότι ο Πανιώνιος ήταν πάντα η ομάδα της καρδιάς του.

Ομολογώ ότι μέχρι να διαβάσω τις δηλώσεις, το είχα «φάει» κανονικά για ένα λόγο: εκτός από διάφορα μπουζούκια τα οποία ο Μίνος επισκέπτεται και στα οποία έχει τύχει να συναντηθούμε, τον έχω τρακάρει και στην Πλατεία της Νέας Σμύρνης! Για δευτερόλεπτα σκέφτηκα ότι μπορεί να έχει καταγωγή νεοσμυρνιώτικη. Μετά θυμήθηκα ότι απλώς περνάει από το «Pop up» να δει τον Γιούρι…