Τα νούμερα και τα συμπεράσματα

Όταν όλα πηγαίνουν καλά στην οικονομία, οι περισσότεροι –αν όχι όλοι– αρέσκονται να παρατηρούν τους οικονομικούς δείκτες και την ανοδική τους πορεία. Να κάνουν συγκρίσεις, αισιόδοξες προβλέψεις και να προσδοκούν ακόμα καλύτερες μέρες, γεγονός που πολλές φορές ενδυναμώνει τις τάσεις απληστίας.

Σε τέτοιες περιόδους κανείς δεν σκέφτεται τι μπορεί να συμβεί αν κάτι δεν πάει καλά και ακόμα περισσότερο κανείς δεν πονοκεφαλιάζει για να σχεδιάσει έναν τρόπο αντιμετώπισης σε περίπτωση που η ευφορία τερματιστεί. Και γιατί να το κάνει, άλλωστε; Είναι όπως όταν κάποιος είναι απολύτως υγιής. Δεν κάνει επισκέψεις στα νοσοκομεία για να δει τι μπορεί να συμβεί αν τυχόν αρρωστήσει. Ομως, η περίοδος ευφορίας τερματίστηκε και η παγκόσμια οικονομική κρίση χτύπησε και το ποδόσφαιρο. Ισως τώρα, περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο, έχει ενδιαφέρον να ανατρέχεις στην πορεία των δεικτών όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα της ευφορίας, όχι για να επιβεβαιώσεις την επιδείνωση της κατάστασης αλλά για να προσπαθήσεις να εντοπίσεις τα δυνατά σου σημεία και να πιαστείς από αυτά ώστε να μπορέσεις να ξεπεράσεις τις δυσκολίες της περιόδου. Εγραψα χθες για τη συνεδρίαση της επιτροπής στρατηγικού σχεδιασμού της ΟΥΕΦΑ και τη θεματολογία της, η οποία περιστρέφεται γύρω από την κρίση, τις συνέπειές της και τα πιθανά μέσα αντιμετώπισής της.

Θα περίμενα σε αυτό το περιβάλλον του επαγγελματικού ποδοσφαίρου του σήμερα κάτι ανάλογο να συνέβαινε σε μία συνεδρίαση της ελληνικής Super League το επόμενο χρονικό διάστημα και όχι του χρόνου. Βέβαια, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί μόνον αν οι συμμετέχοντες στον αλλοπρόσαλλο αυτόν συνεταιρισμό ενδιαφέρονταν πραγματικά για το παιχνίδι, την προστασία του και τη βελτίωση των συνθηκών μέσα στις οποίες διεξάγεται. Φυσικά θα μπορούσε να πει κάποιος ότι όλες αυτές οι ΠΑΕ δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ να προσμετρήσουν τις συνέπειες που είχε στη φυσιογνωμία τους αλλά και στο παιχνίδι γενικότερα ο νόμος Μποσμάν, για την οικονομική κρίση και τις συνέπειές της θα ενδιαφερθούν; Δεν ενδιαφέρθηκαν για κάτι πιεστικότερο, αμεσότερο και περισσότερο χειροπιαστό. Την αντιμετώπιση της βίας, για παράδειγμα.

Εξετάζοντας τα οικονομικά στοιχεία σε 9 από τις ισχυρότερες οικονομικά ομάδες της Ευρώπης (Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Αρσεναλ, Τσέλσι, Λίβερπουλ, Μπάγερν, Ρεάλ, Μπαρτσελόνα, Ιντερ, Μίλαν) για μία χρονική περίοδο 4 ετών, από την περίοδο 2003-04 μέχρι και την περίοδο 2006-07, μπορεί κάποιος να κάνει χρήσιμες διαπιστώσεις. Σχεδόν σε όλες τις ομάδες οι βασικοί δείκτες –με ορισμένες εύλογες εξαιρέσεις– έχουν ανοδική πορεία. Και ως βασικούς δείκτες εσόδων υπολογίζω τα εισιτήρια, τα έσοδα από τις πωλήσεις αντικειμένων με το σήμα της ομάδας και τις χορηγίες (αυτό που γενικά ονομάζεται commercial revenue), τα έσοδα από τα τηλεοπτικά δικαιώματα και τα έσοδα από το Τσάμπιονς Λιγκ. Φυσικά, στον τελευταίο δείκτη υπάρχουν διαφοροποιήσεις, αφού τα έσοδα εξαρτώνται από την πορεία της κάθε ομάδας και το μέγεθος της τηλεοπτικής αγοράς της κάθε χώρας. Ομως, εδώ έχουμε να κάνουμε με ομάδες που σχεδόν πάντα είναι στη φάση των 16 ή των 8 τουλάχιστον και ότι οι τηλεοπτικές αγορές των τεσσάρων χωρών από τις οποίες προέρχονται αυτές οι ομάδες είναι οι μεγαλύτερες.

Από τη μελέτη των στοιχείων (πέρα από τα χρήματα που προέρχονται από την πώληση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων, τα οποία δεν είναι δεδομένο ότι στην επόμενη συμφωνία θα είναι περισσότερα) προκύπτει ότι η πιο σταθερή πηγή των εσόδων είναι τα εισιτήρια, δηλαδή τα έσοδα του γηπέδου. Κι αυτό δείχνει πως η εκμετάλλευσή του και η καλά σχεδιασμένη πολιτική πώλησης των εισιτηρίων διαρκείας μπορούν να αποτελέσουν έναν πολύ καλό «αερόσακο» που θα απορροφήσει τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης. Βέβαια, αυτό ισχύει για όλες εκείνες τις ομάδες που διαθέτουν μία ικανοποιητική οπαδική βάση. Πελάτες δηλαδή που θα μπορούσε να αξιοποιήσει. Για τις άλλες το σωσίβιο μπορεί να το δώσουν η προσευχή ή το κράτος.


Πολυ-μετοχική γκρίνια

Η αντιπαλότητα που καταγράφηκε σε επίπεδο δηλώσεων ανάμεσα στον πρόεδρο του ΠΑΟ κ. Πατέρα και τους αδελφούς Γιαννακόπουλους, με αφορμή την κακή οργάνωση της γιορτής για τα 100 χρόνια του «τριφυλλιού» (μία πολύ φτωχή και σχεδόν προσβλητική εκδήλωση για ένα σύλλογο του μεγέθους και της ιστορίας του ΠΑΟ), κρύβει πολύ περισσότερα από μία συνήθη διαφωνία μεταξύ εταίρων. Το πρόβλημα βρίσκεται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο αφορά την εικόνα που βγάζει προς τα έξω η διοίκηση και το δεύτερο το επίπεδο και τη μορφή της συνεργασίας μεταξύ των μετόχων. Η παρορμητική συμπεριφορά των αδερφών Γιαννακόπουλων και η αψυχολόγητη και πολλές φορές –αδικαιολόγητα– σκληρή συμπεριφορά του κ. Πατέρα δημιουργούν συνθήκες σύγκρουσης, η ένταση της οποίας ελέγχεται τις περισσότερες φορές χάρη στην –παρασκηνιακή ή όχι– παρέμβαση του κ. Βγενόπουλου. Αν δεν βρεθεί ένα modus vivendi ανάμεσα στους αδελφούς Γιαννακόπουλους και τον κ. Πατέρα –που έχει σοβαρές επικοινωνιακές ελλείψεις–, η δυναμική της πολυμετοχικότητας πολύ γρήγορα θα πάει περίπατο.


Οι περιορισμοί της σωτηρίας
Σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που έχει ξεσπάσει από τον περασμένο Σεπτέμβριο, συχνά κράτη και επιχειρήσεις παίρνουν αμυντικά μέτρα, τα οποία πολλές φορές χαρακτηρίζονται προστατευτισμός.
Στόχος σε επίπεδο κρατών είναι να προστατέψουν την παραγωγή τους, θέτοντας παράλληλα φραγμούς στις εισαγωγές προϊόντων. Ο «προστατευτισμός» τρομάζει πολλούς, καθώς είναι μία κίνηση που επί της ουσίας αποτελεί την έναρξη ενός εμπορικού πολέμου.

Μετά το κραχ του '29, σχεδόν όλες οι χώρες κατέφυγαν σε πρακτικές προστατευτισμού που οδήγησαν σ' έναν εμπορικό πόλεμο, ο οποίος κατέληξε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο προστατευτισμός ακυρώνει το ελεύθερο εμπόριο και ήδη πολλές χώρες άρχισαν να κατηγορούν τις ΗΠΑ για πρακτικές προστατευτισμού, όπως αυτές που «κρύβει» η οδηγία του Ομπάμα «buy American», δηλαδή κάτι σαν αγοράστε μόνο αμερικανικά προϊόντα.

Ανάλογες πρακτικές είναι πολύ πιθανόν να υιοθετηθούν και στα σπορ και ειδικά στο ποδόσφαιρο. Η πιθανή υιοθέτηση ενός σάλαρι καπ στις αμοιβές των ποδοσφαιριστών αλλά και στα ποσά που θα μπορούν να ξοδεύουν οι ομάδες για μεταγραφές είναι μέτρα προστατευτισμού, που υποτίθεται ότι θα προστατεύσουν τις ομάδες από οικονομικά ανοίγματα και θα περιορίσουν το χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και τους αδύναμους οικονομικά προσωρινά. Μόλις η κρίση ξεπεραστεί, τα μέτρα θα αρθούν και το παιχνίδι θα γίνει πάλι πεδίο προνομιακής αντιπαράθεσης των ισχυρών. Σε αυτό το πλαίσιο δεν αποκλείεται να υπάρξει πρόσφορο έδαφος ώστε να γίνουν δεκτές και προτάσεις που έχει υποβάλει η ΦΙΦΑ παλιότερα για την υιοθέτηση της ρήτρας των 6 γηγενών και 5 ξένων.

Ισως και να υπάρξει μία μερική ανακοπή της εισροής ξένων ποδοσφαιριστών στα πρωταθλήματα και οι ομάδες να κάνουν μία στροφή στην αξιοποίηση των νεαρών ταλαντούχων ποδοσφαιριστών, εφόσον η παγκόσμια οικονομική κρίση δημιουργεί σοβαρά προβλήματα ρευστότητας. Το γεγονός αυτό είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα πιέσει προς τα κάτω τις αμοιβές των ποδοσφαιριστών αλλά και τις τιμές των προς μεταγραφή ποδοσφαιριστών. Φαντάζεστε ότι αν η μεταγραφή του Αρσάβιν γινόταν σε μία καλή εποχή, το τίμημα θα ήταν μικρότερο από 25 εκατομμύρια ευρώ;