Τα βαμμένα νύχια και οι ελέφαντες

Πρόκειται για ένα από εκείνα τα παιχνίδια που συνήθιζαν να κάνουν οι υπερρεαλιστές στα βήματα των Ελιάρ και Μπρετόν και που, ως ανέκδοτο, έφτασε και σε εμάς. Η ερώτηση λέει: «Ξέρεις γιατί οι ελέφαντες βάφουν κόκκινα τα νύχια τους;». Και η –καθόλου προφανής– απάντηση είναι: «Για να κρύβονται πίσω από τις τριανταφυλλιές».

Μετά την αποκάλυψη του υπερρεαλιστικού σύμπαντος που επιφέρει η απάντηση, ακολουθεί μία ακόμα ερώτηση: «Εχεις δει ελέφαντα κρυμμένο πίσω από τριανταφυλλιά;». Και επειδή η απάντηση είναι προφανώς αρνητική, ακολουθεί ως απάντηση μία ακόμα ερώτηση, σκεπή του υπερρεαλιστικού τρόπου σκέψης: «Είδες πόσο όμορφα κρύβονται;».

Αυτό το παιχνίδι θυμίζει το ζήτημα του γηπέδου του ΠΑΟ στον Βοτανικό. Πίσω από το γήπεδο κρύβονται πολλοί «ελέφαντες». Ο Δήμος της Αθήνας, ο κατασκευαστής κ. Βωβός, αλλά και ο μεγαλομέτοχος της ομάδας, Γ. Βαρδινογιάννης. Ο δήμος έχει βάψει τα νύχια του με τον νόμο της διπλής ανάπλασης, που θα προσφέρει ανάσες πρασίνου στους δημότες της Αθήνας. Ομως για να προσφερθούν αυτές οι ανάσες θα πρέπει ο κ. Βωβός να φτιάξει το εμπορικό κέντρο του. Ο δήμαρχος της Αθήνας από την προεκλογική περίοδο είχε δεσμευθεί ότι θα φτιάξει πράσινο με χρήματα ιδιωτών. Για ποιο λόγο με χρήματα ιδιωτών (και με ποιο αντάλλαγμα;). Μα επειδή ο δήμος είναι υπερχρεωμένος και δεν διαθέτει χρήματα για τέτοιες πολυτέλειες. Τα τελευταία που είχε διαθέσιμα για «πράσινα» χουβαρνταλίκια τα έφαγε η Ντόρα με εκείνα τα 10 χιλιάδες δέντρα που «φύτεψε» ως δήμαρχος.

Φυσικά, συζήτηση για το ποιοι και το πώς χρέωσαν τον δήμο δεν θα κάνουμε. Πίσω από το γήπεδο, με τα νύχια του βαμμένα με τον νόμο της διπλής ανάπλασης, κρύβει τις επιχειρηματικές του επιδιώξεις ο κ. Βωβός, του οποίου την επιχειρηματική συμπεριφορά είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε και σε παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν, όπως στην περίπτωση του Κτήματος Θων. Ο κ. Βωβός, μάλιστα, ως έξυπνος (και θα είχε ενδιαφέρον να το συζητήσουμε) επιχειρηματίας, κατάλαβε από πολύ νωρίς ότι ο μόνος τρόπος για να γίνει το εμπορικό του κέντρο είναι να δεσμεύσει κάποιους να υπερασπιστούν το επιχειρηματικό του συμφέρον, με το αζημίωτο, βέβαια.

Τι καλύτερο από το να έχει την κάλυψη της μιας από τις δύο μεγαλύτερες ομάδες στην Ελλάδα και των οπαδών της, που στη συντριπτική τους πλειονότητα δεν πρόκειται να ρωτήσουν «πώς και γιατί»; Πίσω από το γήπεδο, με τα νύχια βαμμένα με τον νόμο της διπλής ανάπλασης, κρύβεται και ο μεγαλομέτοχος του ΠΑΟ, που έκανε τη συμφωνία του «αζημίωτου» με τον κ. Βωβό προκειμένου να μην πληρώσει ούτε ένα σεντ για την αγορά έκτασης στο κέντρο της Αθήνας για την κατασκευή ενός γηπέδου με εμπορικές χρήσεις. (Μία ΠΑΕ που, όπως άλλες, είναι μαθημένη να τα κάνει όλα τσάμπα ή με δωρεές του κράτους και η οποία πρέπει να κατονομάσει τα συμφέροντα που αντιτίθενται στην κατασκευή του γηπέδου και όχι να πετάει λάσπη στον ανεμιστήρα.) Και οι τρεις εμπλεκόμενοι, που αναφέρθηκαν λίγο πριν, θα αποδέχονταν ευχαρίστως μια απόφαση του ΣτΕ που θα επέτρεπε τη συνέχιση των εργασιών στον Βοτανικό. Προφανώς γι' αυτούς η Δικαιοσύνη υφίσταται μόνο όταν συμπίπτει με τα συμφέροντά τους. Ο,τι είναι αντίθετο με τα συμφέροντά τους είναι άδικο. Μια στρεβλή αντίληψη για τη Δικαιοσύνη, που έχει να κάνει με τη δύναμη. Κατ' αντιστοιχία, δίκαιο είναι και αυτό που υποστηρίζει εκείνος που έχει το περίστροφο στο χέρι την κάθε φορά. Ή τα περισσότερα περίστροφα. Είναι έτσι;

Η Δημοκρατία, για όσους το αγνοούν, υπάρχει για να προστατέψει πρώτα απ' όλα τα συμφέροντα και τα δικαιώματα της μειοψηφίας. Η πλειοψηφία τα καταφέρνει στην υπεράσπιση των συμφερόντων της και των δικαιωμάτων της μια χαρά από μόνη της. Η συμπεριφορά και των τριών εμπλεκομένων στο ζήτημα του γηπέδου είναι αντιδημοκρατική. Αμφισβητεί ευθέως το δικαίωμα μιας μειοψηφίας να προσφύγει στη Δικαιοσύνη για να υπερασπιστεί εκείνο που θεωρεί συμφέρον της και που η Δικαιοσύνη θα κρίνει αν είναι συμβατό με τους νόμους. Αμφισβητεί, επίσης, το ίδιο το ΣτΕ, το υπέρτατο δικαστήριο, και συνακόλουθα την ίδια την Δημοκρατία, που δεν αποκλείεται για κάποιους να είναι περιττή. Αλλά να βγουν να το πουν.

Η μοίρα του τεχνίτη

Μετά την προχθεσινή ανακοίνωση του προέδρου του Ολυμπιακού για τη στάση της διαιτησίας απέναντι στον τρόπο που μαρκάρονται ορισμένοι ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού, ιδίως οι πιο τεχνίτες, προσπαθώ να καταλάβω αν υπάρχει μια «γραμμή ανοχής» από την ΚΕΔ απέναντι στον τρόπο που μαρκάρονται οι ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού. Και μόνο. Δηλαδή τέτοια μαρκαρίσματα να μη γίνονται σε βάρος ποδοσφαιριστών άλλων ομάδων ή να μη γίνονται από ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού.

Επίσης, προσπαθώ να καταλάβω αν η ατιμωρησία τέτοιου τρόπου παιξίματος είναι σκόπιμη, δηλαδή αποτέλεσμα κατευθύνσεων, «γραμμής» ή έχει να κάνει με τη γενικότερη ανικανότητα των διαιτητών και την αλλαγή στον τρόπο του παιχνιδιού. Μήπως, δηλαδή, το παιχνίδι έχει γίνει σκληρότερο από ό,τι στο παρελθόν. Οσο κι αν προσπαθώ, «γραμμή» ανοχής του σκληρού παιχνιδιού απέναντι στους ποδοσφαιριστές του Ολυμπιακού δεν βλέπω. Κάθε αγωνιστική γίνονται παρόμοια σκληρά και αντιεπαγγελματικά μαρκαρίσματα σε όλα τα παιχνίδια, που όμως δεν τα δείχνει η τηλεόραση. Και τα οποία δεν γίνονται πάνω σε ποδοσφαιριστές που κοστολογούνται εκατομμύρια.

Υπάρχει, φυσικά, το ενδεχόμενο να θεωρούμε απαράδεκτο ένα σκληρό μαρκάρισμα μόνον όταν αυτό γίνεται πάνω σε έναν ακριβό ποδοσφαιριστή ή σε έναν ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού. Δεν πιστεύω ότι ο πρόεδρος του Ολυμπιακού υποστηρίζει τέτοια άποψη. Εκείνο που συμβαίνει είναι δεδομένο. Ανεπαρκείς διαιτητές. Που δεν μπορούν να διαχειριστούν τη μεγαλύτερη δύναμη που χαρακτηρίζει το παιχνίδι. Αλλωστε, οι τεχνίτες ποδοσφαιριστές πάντοτε εισέπρατταν πολλές κλοτσιές.

Συχνά, μαρκαρίσματα δολοφονικά. Θυμάμαι ακόμα εκείνο το μαρκάρισμα του Γκοϊκοϊτσέα πάνω στον Ντιέγκο όταν φορούσε τη φανέλα της Μπάρτσα, για να αναφέρω ένα από τα χαρακτηριστικότερα. Το παιχνίδι έγινε σκληρότερο από τη στιγμή που το αποτέλεσμα απόκτησε προφανή οικονομική σημασία. Οταν σου αρκεί η νίκη με μισό-μηδέν, αυτή τη νίκη την προασπίζεις με τη δύναμη, όχι με την τέχνη. Γι' αυτό και τα κλασικά «δεκάρια» εξαφανίστηκαν. Δεν τα σηκώνει η εποχή.

Οι κανονισμοί ποδοσφαίρου αναφέρουν τις περιπτώσεις των δυνατών μαρκαρισμάτων, που τιμωρούνται όταν γίνονται σκληρά και αντιεπαγγελματικά. Και όταν δεν τιμωρούνται, αυτό οφείλεται στην αβλεψία ή την ανικανότητα του διαιτητή. Ο σύλλογος των επαγγελματιών ποδοσφαιριστών έχει άποψη για το ζήτημα;

Αναγνωστικές εκπλήξεις

Δύο βιβλία ασύμβατα –φαινομενικά– το ένα με το άλλο. Διότι ποτέ τα βιβλία –ακόμα κι αν πραγματεύονται διαφορετικά θέματα– δεν είναι ασύμβατα μεταξύ τους. Τα συνδέει η μυστική γραμμή της γνώσης. Δύο βιβλία, λοιπόν, που από την αρχή τα αντιμετώπισα σαν δίδυμα. Ισως γιατί εκδόθηκαν από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Τις Εκδόσεις Πολύτροπο. Το πρώτο έχει τίτλο «Ζωή για κατανάλωση» και πρόκειται για ένα βιβλίο του Πολωνού κοινωνιολόγου Ζίγκμουντ Μπάουμαν, ενός διορατικού στοχαστή. Ο Μπάουμαν εξετάζει το αντίκτυπο που έχουν στις κοινωνικές σχέσεις, τη συμπεριφορά μας και τη Δημοκρατία η υιοθέτηση και αποδοχή συγκεκριμένων προτύπων καταναλωτικής συμπεριφοράς.

Λίγο δύσκολο –αλλά όχι δυσνόητο– σε ορισμένα σημεία, αλλά διαφωτιστικότατο. Το δεύτερο ήταν μια μεγάλη έκπληξη. Είναι ένα πολύ μικρό βιβλίο του Μαρκ Φερό με τίτλο «Εξηγώντας τον 20ό αιώνα στον εγγονό μου». Αυτό το βιβλίο τσαλακώνει την αντίληψη κάποιων ότι τα βιβλία Ιστορίας πρέπει να είναι χοντρά και μεγάλα. Είναι σαν να βλέπεις τον Μέσι, να μην τον ξέρεις και να αμφιβάλλεις αν μπορεί να παίξει ποδόσφαιρο. Οχι σε αυτό το επίπεδο, αλλά σε οποιοδήποτε επίπεδο. Οταν, όμως, ο Αργεντινός πάρει την μπάλα στα πόδια, κεντάει, όπως ο Φερό από την πρώτη σελίδα. Απολαυστικός.