Tο... φουσκωμένο ρεκόρ του Πελέ

«Mόνο τρεις άνθρωποι έχουν κάνει με μια κίνηση το "Μαρακανά" να βουβαθεί. Ο Φρανκ Σινάτρα, ο πάπας Ιωάννης Παύλος κι εγώ». Το είπε κάποτε ο Ζίγκια, ο ποδοσφαιριστής που σημείωσε το δεύτερο -και νικητήριο- τέρμα της εθνικής Ουρουγουάης σε βάρος των Βραζιλιάνων, στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1950. Αυτάρεσκη ρήση, αλλά όχι αυθαίρετη. Απλώς ελλιπής: ένα ακόμη πρόσωπο εντάχθηκε στην παρέα όσων επέβαλαν απόλυτη σιωπή στο μυθικό γήπεδο. Εστω κι αν η βουβαμάρα διήρκεσε μόλις ένα λεπτό.

Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 1969, ώρα 22:15. Εβδομηκοστό τέταρτο λεπτό του αγώνα Σάντος-Βάσκο ντα Γκάμα. Περίπου 150.000 θεατές στο «Μαρακανά» παρακολουθούσαν βουβοί τον Πελέ να τοποθετεί την μπάλα στο σημείο του πέναλτι. Ακρα της αναμονής -όχι της απόγνωσης αυτή τη φορά- σιωπή. Εκατομμύρια Βραζιλιάνοι κρέμονταν από τα χείλη του εκφωνητή ραδιοφώνου. Αν ο Πελέ ευστοχούσε, θα πετύχαινε το χιλιοστό γκολ του. Στα 29 χρόνια του θα γινόταν ο μοναδικός παίκτης που θα το κατόρθωνε.

Ενας μόνο άνθρωπος θα μπορούσε να αναβάλει τους πανηγυρισμούς: ο Αργεντινός τερματοφύλακας της Βάσκο, ο Ανδράδα, ο οποίος στον αγώνα εκείνο είχε εξαιρετική απόδοση. Ο Πελέ εκτέλεσε, ο Ανδράδα έπεσε θεαματικά στη σωστή γωνία. Ματαίως όμως. Η μπάλα βρέθηκε στα δίχτυα, απ’ όπου ο Πελέ την άρπαξε, τη φίλησε και την κράτησε για ενθύμιο. Το μέχρι πρότινος σιωπηλό πλήθος παραληρούσε. Ο αγωνιστικός χώρος πλημμύρισε από δημοσιογράφους, φωτορεπόρτερ και απλούς φιλάθλους που σήκωσαν στα χέρια το ευτυχισμένο «μαύρο διαμάντι». Το παιχνίδι διακόπηκε για είκοσι λεπτά. Στη χώρα άρχιζε ένα άτυπο, πρόωρο καρναβάλι. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους. Οι ήχοι της σάμπας αναμειγνύονταν με τα πανηγυρικά, ρυθμικά κορναρίσματα των αυτοκινήτων. Η Βουλή προσκάλεσε τον Πελέ για να τον τιμήσει. Εκδόθηκε ειδικό γραμματόσημο για το χιλιοστό γκολ. Σε αυτό η φιγούρα του Πελέ απεικονιζόταν με τη φανέλα της εθνικής ομάδας, όχι της Σάντος -προφανώς για να τονιστεί η εθνική διάσταση του επιτεύγματος. Από την ημέρα εκείνη και μέχρι το τέλος της καριέρας του, ο Πελέ πέτυχε άλλα 283 γκολ.

Ο χρόνος γίνεται, ενίοτε, αυστηρός κριτής. Κανείς –ειδικά στη Βραζιλία– δεν θα τολμούσε να αμφισβητήσει τότε το ρεκόρ. Ούτε φυσικά τον Ιούλιο του 1970, όταν οι Λόιντς του Λονδίνου ασφάλισαν για 60.000 δολάρια τα παπούτσια που φορούσε ο Πελέ τη 19η Νοεμβρίου ’69. Με την πάροδο των ετών, όμως, άρχισε να αμφισβητείται εν μέρει η αυθεντικότητα του ορόσημου. Μεταξύ αστείου και σοβαρού, λέγεται ότι καταμετρήθηκαν ακόμη και γκολ που σημειώθηκαν σε προπονήσεις. Υπερβολική αιτίαση; Μάλλον, εκτός αν εντάξουμε στην έννοια «προπόνηση» αγώνες από αυτούς τους οποίους οι ευγενικοί αποκαλούν «επίδειξης» και οι αγενείς «της πλάκας». Το βέβαιο είναι ότι καταμετρήθηκαν τέρματα, όπως φέρ’ ειπείν τα τρία που πέτυχε ο Πελέ την 27η Οκτωβρίου 1959, στην... τιτανομαχία στρατός-ναυτικό. Υπήρχε όμως και η 6GAC, η «Εκτη Μοίρα Πυροβολικού της Ακτής του Σάντος», (σ)την οποία ο Πελέ υπηρέτησε με τις «κανονιές» του στα γήπεδα. Στο δίμηνο Αυγούστου - Σεπτεμβρίου 1959, με τα χρώματα της... μυθικής 6GAC ο Πελέ έβαλε στο σακούλι δέκα τέρματα. Ομοίως «αποταμιεύτηκαν» και τα έξι που είχε πετύχει ο Πελέ τον Ιούνιο του 1957, αγωνισθείς σε τέσσερα παιχνίδια με τα χρώματα της μεικτής Σάντος–Βάσκο.

Εν συνεχεία, όσο πύκνωναν τα φιλικά παιχνίδια της Σάντος σε διάφορα μέρη του κόσμου, ο Πελέ είχε την ευκαιρία να σκοράρει «με τη σέσουλα». Μόνο στις περιοδείες της ομάδας του στην Αφρική το 1967 και το 1969 (Ιανουάριος) ο Βραζιλιάνος άσος πέτυχε 17 γκολ. Εξυπακούεται ότι τότε ομάδες, όπως η Ακτή Ελεφαντοστού και η Νιγηρία δεν ήταν αυτό που ξέρουμε τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Σκεφθείτε τι ήταν η Γκαμπόν ή το Κονγκό. Σε όλα αυτά ήρθε να προστεθεί μία φήμη, η οποία είναι κάπως δύσκολο να διαψευστεί ή να επιβεβαιωθεί. Σύμφωνα με αυτή, όταν άρχισε να φαντάζει εφικτό το ορόσημο των χιλίων γκολ, οι –όχι και τόσο άρτιες- στατιστικές της εποχής απέκτησαν ένα κουσούρι: να πιστώνουν τα αυτογκόλ των αντιπάλων στον Πελέ, ο οποίος –ειρήσθω εν παρόδω- από το 1960 είχε ανακηρυχθεί «εθνική περιουσία» της Βραζιλίας. Αν όντως γινόταν τέτοιου είδους «προικοδότηση», τότε πρόκειται για σιωπηρό «δανεισμό» κανόνων από το μπάσκετ. Στο μπάσκετ, αν ένας παίκτης σκοράρει κατά λάθος σε βάρος της ομάδας του, οι δύο πόντοι εγγράφονται στον «λογαριασμό» του αρχηγού των αντιπάλων. Η διαφορά είναι ότι στο ποδόσφαιρο τα αυτογκόλ δεν είναι τόσο σπάνια...

Μήπως είναι μιζέρια να τίθενται στο μικροσκόπιο τα ρεκόρ των ιερών τεράτων ή να θεωρείται διογκωμένη η βαρύτητα τέτοιων ορόσημων; Κατά τη γνώμη του γράφοντος, κάθε άλλο. Μίζερο και περιττό είναι να αναζητείται η επιβεβαίωση της –αναμφισβήτητης ούτως ή άλλως– κλάσης τους σε ψυχρές, «φουσκωμένες» στατιστικές. Ο Πελέ θα παρέμενε στην κρίση του κόσμου ως ένας εκ των κορυφαίων παικτών από καταβολής ποδοσφαίρου, έστω κι αν του είχαν πιστωθεί τα μισά γκολ απ’ όσα του προσέφερε το «τράβα από εδώ, φούσκωνε από εκεί». Πάλι θα τον βράβευαν ως τον καλύτερο ποδοσφαιριστή ever οι πάσης φύσεως ειδήμονες, πάλι ο κόσμος θα τον κατέτασσε στη δεύτερη θέση μετά τον Μαραντόνα, στις ψηφοφορίες μέσω Διαδικτύου. Το «φούσκωμα» δεν προσθέτει στον μύθο. Ισα ίσα, αφαιρεί όταν γίνεται αντικείμενο συζητήσεων. Σκεφθείτε κάποιον μουσικό παγκόσμιας εμβέλειας που διεκπεραιώνει μια συναυλία τριών ωρών, καλύπτοντας ένα τμήμα της με play back. Αν αυτό «κυκλοφορήσει», πλήττει καίρια τον μύθο του. Ασκόπως, διότι κανείς δεν θα δυσφορούσε με μια έξοχη συναυλία δύο ωρών. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στον αθλητισμό.

Η συζήτηση για το ρεκόρ του Πελέ αναθερμάνθηκε από το 2001, όταν ο Ρομάριο «έπιασε» τα 800 γκολ και έβαλε πλώρη για τα χίλια -κάτι που πέτυχε σε ηλικία 41 ετών, στις 20 Μαΐου 2007. Κι αυτός με πέναλτι πέτυχε το χιλιοστό του γκολ -σε βάρος της Ρεσίφε, φορώντας τη φανέλα της Βάσκο ντα Γκάμα. Τότε, το 2001, είχε πει: «Εχω ήδη περάσει τον Πελέ, αν προσμετρηθούν τα τέρματα που έχω βάλει στις διοργανώσεις Εφήβων». Λίγο αργότερα, όμως, φάνηκε ότι τον πέρασε και σε ευρηματικότητα. Οταν άρχισε να φαντάζει εφικτό το «χιλιάρι» του Ρομάριο, ο Τύπος ασχολήθηκε με τη συγκομιδή του, την οποία φυσικά υποβοηθούσε και η Βάσκο ντα Γκάμα δίνοντας πολλούς φιλικούς αγώνες με αδύναμους αντιπάλους (σχέδιο «Romario 1.000 Project»). Ερευνα του βραζιλιάνικου περιοδικού «Placar» αποκάλυψε πως ο Ρομάριο είχε εντάξει στη λίστα γκολ από... άγνωστους, μυστηριώδεις αγώνες των παλιών του ομάδων Αϊντχόφεν και Μπαρτσελόνα και από παιχνίδια που έληξαν 0-0! Ακόμη, δύο τέρματα από το ματς «Φίλοι Αλνταϊρ - Ρόμα», κάμποσα που παραπέμπουν σε παιχνίδια επίδειξης, ανεπίσημα φιλικά και ορισμένα από την εποχή που ήταν… 13 ετών.

Εκτός από το δημοσίευμα του «Placar», ο Ρομάριο είχε να αντιμετωπίσει και τις επικρίσεις του Πελέ. «Τα δικά μου γκολ σημειώθηκαν πραγματικά», είπε το «μαύρο διαμάντι» που σε τέτοιες περιπτώσεις... δεν δίνει του αγγέλου του νερό. Η απάντηση του Ρομάριο ήταν -σε ελεύθερη απόδοση: μιλάς κι εσύ, που έβαζες γκολ στον στρατό και σε αστεία φιλικά και σ’ τα μετρούσαν; Ποιος είπε ότι οι Βραζιλιάνοι άσοι είναι υπέροχοι μόνο όταν παίζουν μπάλα; Και στα «ξεκατινιάσματα» απολαυστικοί είναι...