Γιατί δεν «φταίνε και οι άλλοι», αλλά κυρίως ο Τεν Κάτε

Του Μιχάλη Τσαπίδη

Η αγωνιστική κρίση στην οποία μπήκε ο Παναθηναϊκός δεν είναι ένα αιφνιδιαστικό γεγονός. Στην πραγματικότητα, ο ΠΑΟ δεν μπήκε σε κρίση επειδή στις πέντε τελευταίες ημέρες έχασε πέντε πόντους στο ΟΑΚΑ και έχασε –σαν να σουτάρει ξεψυχισμένα πέναλτι– τη δυνατότητα να ισοβαθμεί σήμερα με τον Ολυμπιακό στην κορυφή.

Οι «πράσινοι» ήταν σε αγωνιστική κρίση, η οποία αυτή τη χρονική περίοδο κλιμακώνεται. Και οδηγήθηκαν σε αυτή τη θέση για συγκεκριμένους λόγους. Οχι αδιευκρίνιστους. Οχι μεταφυσικούς. Και αυτοί οι λόγοι έχουν να κάνουν με αγωνιστικές επιλογές, με συμπεριφορές, με στρατηγικές, με διαχείριση του υπάρχοντος υλικού. Εχουν ονοματεπώνυμο, δηλαδή, οι «λόγοι» και αυτό είναι ολλανδικό. Στην προκειμένη περίπτωση δεν ισχύει το «φταίμε κι εμείς, φταίτε κι εσείς» του Κηδαηδόνη. Μπορεί άλλος να φταίει ελάχιστα, άλλος λιγότερο κι άλλος περισσότερο. Ομως αυτός που έχει το μεγάλο μερίδιο της ευθύνης είναι ο Τεν Κάτε.

Η αναζήτηση στόπερ

Οταν ο Παναθηναϊκός είχε την αγωνία του να περάσει στους ομίλους του Τσάμπιονς Λιγκ και ακόμα βρισκόταν υπό διαμόρφωση, η ανομολόγητη διαπίστωση ότι ο ΠΑΟ πάσχει στο κέντρο της άμυνας έπαψε να είναι τέτοια. Είχε γίνει, πλέον, κοινή παραδοχή. Πρωτοσέλιδο! Τι ρόλο έπαιξε τότε ο Χενκ Τεν Κάτε; Η απάντηση είναι «παθητικό». Ποτέ δεν ζήτησε με επιμονή να καλυφθεί το κενό. Αυτό που έχει γίνει γνωστό μεταγενέστερα είναι ότι ο Ολλανδός δήλωνε καλυμμένος στους διοικητικούς παράγοντες του Παναθηναϊκού στις θέσεις των στόπερ. Και προσέξτε: προτού προβεί ο ΠΑΟ, μία ωραία πρωία, στην αγορά του Μελίσση από τον ΠΑΟΚ!

Σε αυτό το σημείο, λοιπόν, είναι υποχρεωτικό να ανοίξει η συζήτηση για τις ευθύνες που φέρει η ΠΑΕ ή ο τεχνικός διευθυντής της. Και η μεν και ο δε άκουγαν τον προπονητή που είχαν εμπιστευτεί πριν από ένα μήνα να τους λέει ότι δεν συντρέχει κανένας λόγος αγωνιστικής ανησυχίας αν δεν γινόταν επιπλέον αγορά παίκτη την τελευταία μεταγραφική περίοδο. Είχαν δύο επιλογές: ή να ακυρώσουν την εμπιστοσύνη τους προς τον Τεν Κάτε ή να αφήσουν τον προπονητή να κάνει αυτό που νομίζει σωστό. Κατ' ουσίαν, διάλεξαν να ακούσουν τον προπονητή. Ηταν λάθος; Αυτό είναι υπό συζήτηση. Διότι πόσο λάθος είναι να δείχνεις εμπιστοσύνη στα επίλεκτα στελέχη σου;

Ο Τεν Κάτε έκρινε ότι το σχέδιο που είχε κατά νου καλυπτόταν με τους υπάρχοντες ποδοσφαιριστές. Τους ίδιους που πέρυσι τέτοιον καιρό –δηλαδή ύστερα από επτά αγώνες πρωταθλήματος– είχαν δεχτεί μόλις ένα γκολ. Κι αυτό, το μοναδικό, με πέναλτι (5η αγωνιστική από τον Αστέρα στην Τρίπολη). Καμία άλλη ομάδα, με τους ίδιους παίκτες πέρυσι, δεν είχε καταφέρει να βάλει γκολ στον Παναθηναϊκό. Και όταν λέμε καμία, εννοούμε καμία. Ούτε ο Ολυμπιακός στη Λεωφόρο ούτε ο... Εργοτέλης στο Παγκρήτιο. Ολα αυτά με τα ίδια συστατικά και χωρίς τον Ζιλμπέρτο Σίλβα στον ανασχετικό μηχανισμό.

Απών στις μεταγραφές

Για τη στάση που κράτησε ο Τεν Κάτε στη μεταγραφική ενίσχυση του Παναθηναϊκού, όλα είναι καταγεγραμμένα εγκαίρως: σαν τον άνθρωπο που βλέπει τα τρένα να περνούν, ο Ολλανδός έβλεπε τους παίκτες να έρχονται στην Παιανία. Εως ένα βαθμό, αυτό είναι και λογικό για την περίπτωσή του αλλά και ασφαλές για τον ίδιο το σύλλογο. Να επιλέγει, δηλαδή, ο Παναθηναϊκός κατά το πλείστον τους παίκτες και όχι ο προπονητής του (με τον οποίο δεν ξέρεις τι γίνεται αύριο-μεθαύριο). Αλλά με τον Τεν Κάτε καταλύθηκε κάθε λογική. Θέλεις τον Κλέιτον; Ναι. Θέλεις τον Χριστοδουλόπουλο; Ναι. Θέλεις τον Γκάμπριελ; Ναι. Αλλά ας υποθέσουμε ότι αυτή η διαλλακτικότητα που έδειξε ο Τεν Κάτε ήταν φυσιολογική, υπό την έννοια ότι λόγω της στενότητας χρόνου δεν είχε το περιθώριο ο κόουτς να φέρει αντιρρήσεις για μια αγορά που δεν γνώριζε. Ομως να μην έχει διαλέξει ο ίδιος ούτε έναν παίκτη; Ετσι... για δείγμα; Με τέτοιο όνομα, με θητεία σε ευρωπαϊκές ομάδες κορυφής (έστω ως βοηθός προπονητή), δεν είχε ο Τεν Κάτε να προτείνει έναν, έστω, παίκτη; Αυτό το φαινόμενο ήταν πρωτοφανές. Εως και ο Χανς Μπάκε, που φόρεσε τα πράσινα όσο χρόνο χρειάζεται για να γεμίσει το φεγγάρι, πήρε «δικό του» παίκτη στην Παιανία: τον Αντονσον.

Οι πρώτες ενδείξεις

Πλησιάζοντας στην καρδιά του καλοκαιριού, το κοινό του Παναθηναϊκού εξέπληξε με την αθρόα προσέλευσή του στο ΟΑΚΑ για την επίσημη πρεμιέρα της ομάδας. Τέλος Ιουλίου, εναντίον της Ντιναμό Τιφλίδας ο ΠΑΟ σχεδόν άγγιξε το πρώτο sold out της σεζόν!

Ηταν προφανές ότι η διαχρονική μιζέρια είχε περάσει στα χέρια της λήθης.

Ισως αυτός να ήταν ο κυριότερος λόγος που κρύφτηκαν, σαν σκουπίδια κάτω από το χαλί, τα πρώτα σημάδια-ουλές στο αγωνιστικό πρόσωπο του νέου Παναθηναϊκού. Ακόμα και σ' εκείνο το ματς, το 3-0 και ο ενθουσιασμός που προκάλεσε το σκορ-πρόκριση ήταν αρκετά για να μη σταθεί κάποιος σοβαρά πίσω από τους πειραματισμούς του Τεν Κάτε. Πρώτος αγώνας της χρονιάς, σου λέει, δεν πρέπει να είμαστε αυστηροί. Σ' εκείνο το παιχνίδι, όμως, καταλύθηκε η λογική. Διότι ήταν επίσημο, με σημαντικό διακύβευμα και δεν χωρούσε προπονητικές καινοτομίες. Τέτοια ήταν η χρησιμοποίηση του Νίνη ως αμυντικό χαφ με την έναρξη του β' 45λέπτου. Οι Γεωργιανοί βγήκαν μπροστά, πλησίασαν στην περιοχή, αλλά δεν είχαν καν την ποιότητα του Λαρισαίου μείρακα, που προχθές έκανε τον ΠΑΟ άνω-κάτω και έφτασε τον Τεν Κάτε ένα βήμα από την πόρτα της εξόδου. Δεν είχε η Ντιναμό Κουτσιανικούλη...

Επιδειξιομανία

Στις μεταγραφές, πάντως, μπορούν να βρεθούν διοικητικές ευθύνες. Διότι όταν ο πολυμετοχικός άνοιξε το πορτοφόλι, αγόραζε ό,τι κινείται. Πληρώνοντας υπεραξία, βεβαίως, αλλά αυτό δεν μπορεί να απασχολεί κανέναν, επειδή πολύ απλά κανένας δεν μπορεί να κάνει κουμάντο σε ξένο πορτοφόλι.

Αγοράζοντας, όμως, ο ΠΑΟ ό,τι κινείται, στην ουσία έκανε επίδειξη δύναμης. Παράδειγμα Κλέιτον: o Ανδρέας Βγενόπουλος είχε αρχίσει να ρωτάει τι μέρος του αγωνιστικού λόγου είναι ο Βραζιλιάνος ίσως και πριν ληφθεί η απόφαση του Τζίγκερ να δώσει τα κλειδιά του μαγαζιού στο «πράσινο» κονσόρτσιουμ. Διότι, για να τον θέλουν ο Ολυμπιακός και η ΑΕΚ, καλός θα είναι! Αυτός ο συλλογισμός, όμως, στερείται λογικής, αλλά και βρίσκεται πολύ μακριά από αυτό που λέγεται μεταγραφικός σχεδιασμός. Δεν γίνεται, δηλαδή, να παίρνεις έναν ποδοσφαιριστή –ανεξάρτητα από την αξία και την προσφορά του στην εξέλιξη– μόνο για να δείξεις στην πιάτσα ότι θα κάνεις τα πάντα, με όποιο κόστος, για να επανακτήσεις την ετικέτα του ισχυρού. Κάτι ανάλογο έγινε με τον Χριστοδουλόπουλο. Ο παίκτης του ΠΑΟΚ, τότε, ήταν έτοιμος να μεταβεί στην Αττική για να υπογράψει με τον Ολυμπιακό, αλλά κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ. Παρενέβη για ακόμα μία φορά ο Παναθηναϊκός, κερδίζοντας στον πλειοδοτικό διαγωνισμό του Ζαγοράκη, έδωσε τα περισσότερα και πήρε τον Χριστοδουλόπουλο. Τον πήγε ο Πατέρας στο κότερο και ούτω καθεξής (μέχρι να φτάσουμε στο περίφημο μπλουζάκι που κυκλοφόρησε μετά την πρόκριση επί της Σπάρτα Πράγας «Ημουν κι εγώ στο κότερο»). Την τρίτη φορά, με πρωταγωνιστή τον Αβραάμ Παπαδόπουλο, ο Ολυμπιακός είχε φροντίσει να ενεργοποιήσει την αμυντική θωράκιση και απέσπασε το «Ο.Κ.» του ποδοσφαιριστή, παρά τις προσπάθειες που έκανε και πάλι ο Παναθηναϊκός να τη «σπάσει» στους Πειραιώτες.

Μ' αυτά και μ' αυτά, ο Παναθηναϊκός έκανε κάποιες μεταγραφές για «σπάσιμο» στους ανταγωνιστές ή για να δείξει στην αγορά ότι «το φυσάμε». Ακόμα κι έτσι, όμως, ίσως θα πρέπει κάποιος να σκεφτεί καλά προτού ζητήσει τον λόγο από τη διοίκηση του Παναθηναϊκού. Και οι οπαδοί του, που τότε κόμπαζαν για τη νέα σαρωτική δύναμη, και οι κρίνοντες. Ο Τύπος, για να είμαστε ειλικρινείς όλοι με τον εαυτό μας, τότε έκανε πάρτι με τις μετωπικές του Παναθηναϊκού με τον Ολυμπιακό, οι οποίες ήταν, είναι και θα είναι εμπορικές.

«F**k u»!

Για τον Τεν Κάτε φαίνεται να υπάρχει θέμα συμπεριφοράς προς τους ποδοσφαιριστές. Και μάλιστα μεγάλο. Αλλο ένα κομμάτι που ίσως θα έπρεπε να αξιολογήσει καλύτερα η διοίκηση του Παναθηναϊκού όταν κατέληξε στην επιλογή του Ολλανδού.

Από την προετοιμασία άρχισαν να ηχούν καμπανάκια, που έφτασαν να γίνουν σήμερα εκκωφαντικός συναγερμός, επειδή ο Τεν Κάτε δεν λογαριάζει τίποτα όταν μιλάει στους παίκτες του ή για τους παίκτες του (δημοσίως). Κι αυτό το «δεν λογαριάζει τίποτα» δεν περιγράφει έναν άνθρωπο που είναι αυστηρός και δίκαιος αλλά έναν προπονητή που βρίσκεται εκτός εαυτού. Που είναι ανεξέλεγκτος και μάλιστα σε στιγμές που θα όφειλε να μεταδίδει στην ομάδα ηρεμία. Πριν από το ντέρμπι με την ΑΕΚ, αντί οι παίκτες του Παναθηναϊκού να ακούσουν πώς θα παίξουν στο ντέρμπι, άκουσαν τον Τεν Κάτε να τους καθυβρίζει ψάχνοντας να βρει ποιος έδωσε στους δημοσιογράφους την ενδεκάδα που πρόβαρε την προηγούμενη ημέρα! Ισως κατά τη γνώμη κάποιων να είχε δίκιο ο Ολλανδός. Πάντως, οπωσδήποτε δεν είχε τον τρόπο για να το βρει και φυσικά δεν το έκανε ούτε στον κατάλληλο χρόνο. Μία-δύο ώρες μετά την έκρηξή του άρχιζε το πρώτο ντέρμπι της χρονιάς.

Ζήτημα υπάρχει και όταν ο Τεν Κάτε κοινολογεί τις σκέψεις του και χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό «δίνει» παίκτες. Το πιο νωπό παράδειγμα είναι αυτό του Μάντζιου, για τον οποίο δήλωσε μετά την ήττα από τον Εργοτέλη ότι δεν έδωσε μια πάσα στον Σαλπιγγίδη και αυτός ίσως να ήταν ένας από τους λόγους που χάθηκε το ματς. Αν αυτός είναι ο τρόπος για να «κερδίζεις» τους παίκτες σου, τότε ποιος είναι για να τους «χάνεις»; Ετσι, κακά τα ψέματα, κερδίζεις την εύνοια του κόσμου, που ύστερα από αναποδιές ψάχνει να βρει ποιος και γιατί έφταιξε. Ο Τεν Κάτε καταστρατηγεί μια βασική αρχή, που δεν έχει να κάνει με τον ποδοσφαιρικό μάνατζερ αλλά με τον εν ευρεία έννοια μάνατζερ. Αρκεί να αναλογιστεί κάποιος ότι οι περισσότεροι προπονητές παγκοσμίως δεν τολμούν καν να εγκωμιάσουν παίκτες μπροστά στον κίνδυνο να παρεξηγηθούν από τους ούτως ή άλλως παιδικούς χαρακτήρες των ποδοσφαιριστών. Είναι το γνωστό αξίωμα «όλοι μαζί χάνουμε και όλοι μαζί νικάμε».

Δια...χείριστη

Το τελευταίο διάστημα ο Παναθηναϊκός προσπαθεί να αλλάξει το αγωνιστικό στυλ του. Από το ματς της Τούμπας άρχισε να εμφανίζεται διαφορετικός ο ΠΑΟ, μακριά από το 4-2-3-1 που λάνσαρε ο Τεν Κάτε. Ο προπονητής των «πρασίνων» δοκιμάζει να εισάγει το 4-4-2 σε κάποιες μορφές του, ενώ στο στριπτίζ από τον Εργοτέλη αποφάσισε να βάλει τρεις σέντερ μπακ. Εδώ βρισκόμαστε μπροστά σ' ένα νέο φαινόμενο Μαλεζάνι, που είχε χάσει βαθμούς, μαζί και τ' αυγά και τα πασχάλια, και δοκίμαζε ό,τι υπήρχε στα προπονητικά εγχειρίδια για να βρει το φως στην άκρη του τούνελ. Συνήθως με τέτοιους τρόπους βάζεις την ομάδα πιο βαθιά στο τούνελ. Ο κοινός παρονομαστής σε όσα σχήματα έχει δοκιμάσει ο Τεν Κάτε είναι να βρίσκονται οι ακραίοι μπακ ψηλά. Αυτό που είχε πει αρχικά, όταν ανέλαβε, το τηρεί. Ισως, όμως, να κρύβεται κι εκεί η λύση του μυστηρίου με τους «αεροδιαδρόμους» που υπάρχουν στα μετόπισθεν του ΠΑΟ, στους οποίους τροχοδρομεί ο Ντομπρασίνοβιτς, προσγειώνεται ο Κουτσιανικούλης και απογειώνεται ο Παπαστεριανός.

Για τη δε διαχείριση του υλικού, των ίδιων των ποδοσφαιριστών δηλαδή, σταματάει κάθε λογική. Παράδειγμα Μάντζιος: πέταξε τη σκούφια του με τον διεθνή φορ ο Τεν Κάτε όταν τον είδε στην προετοιμασία και επέμεινε να τον κρατήσει. Στην πορεία, πετάχτηκε από την καρέκλα του βλέποντας ότι αυτός ο παίκτης, με τόσο δυσεύρετα στοιχεία, δεν είναι ακριβώς αυτό που φανταζόταν. Του λέει «για μένα τελείωσες», αλλά τον επαναφέρει στην ενδεκάδα της Τούμπας! Λίγες μέρες μετά ο Μάντζιος βάζει δύο γκολ στη Βέρντερ και δείχνει να ανακάμπτει και προχθές τον ίδιο παίκτη βγάζει στον ντάκο ο Ολλανδός! Οσο για το rotation; Η κυκλική συμμετοχή παικτών έχει καταντήσει ένα «γύρω γύρω όλοι και στη μέση ο Τεν Κάτε».