Από την ανυπακοή του Κρόιφ στη «συγγνώμη» του Πιρές

Ολα τα είχε ο μπαξές στα 70s! Από τότε η διαφημιστική μάχη Adidas - Puma, μέσω αθλητών, απέκτησε φαντασία και ποικιλία. Ηθελες διαφήμιση συγκεκαλυμμένη; Ιδού ο Πελέ. Επιθυμούσες μία απροσχημάτιστη, ωμή; Να 'ταν καλά ο Μαρκ Σπιτς. Ηθελες να μάθεις τι σημαίνει «ανταρσία»; Δίδασκε ο Κρόιφ.

Ούτε πέντε ούτε δέκα, αλλά 120.000 δολάρια είχε εισπράξει προκαταβολικά ο Πελέ για να κάνει εκείνη την απλή κίνηση, τον Ιούνιο του 1970, στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου: λίγα δευτερόλεπτα προτού σφυρίξει ο διαιτητής, εκείνος στο κέντρο του γηπέδου έδεσε τα κορδόνια των παπουτσιών του. Ναι, τα άτιμα είχαν μείνει λυμένα την κατάλληλη στιγμή. Μοιραία οι κάμερες έκαναν «κοντινό» στα Puma του Πελέ. Η αμοιβή των 120.000 δολαρίων για μια απλή κίνηση ήταν εξαιρετικά αδρή, εάν σκεφθεί κανείς ότι ένα μήνα αργότερα (Ιούλιος 1970) οι «Λόιντς» του Λονδίνου διέθεσαν 60.000 δολάρια, ασφαλίζοντας τα παπούτσια που φορούσε ο Πελέ όταν σημείωνε το χιλιοστό γκολ της καριέρας του. Για να δώσουμε ένα ακόμα μέτρο σύγκρισης, αναφέρουμε το εξής: τον Ιούλιο του 1970 στη Νέα Υόρκη πωλήθηκε σε δημοπρασία μια επιστολή του Εντγκαρ Αλαν Πόε προς τον εργοδότη του, από το 1843. Εύρημα-θησαυρός για συλλέκτες. Στη δημοπρασία «έπιασε» 5.250 δολάρια. Ο Πελέ για να δέσει τα κορδόνια του «έπιασε» 22 φορές περισσότερα.

Βεβαίως, τα περί των 120.000 δολαρίων μαθεύτηκαν αργότερα. Η κίνηση του Πελέ τη στιγμή που έγινε φάνηκε αυθόρμητη, αθώα. Αντιθέτως θα έπρεπε κάποιος να κατέχει... πτυχίο ηλιθιότητας για να μην αντιληφθεί το παιχνίδι του Μαρκ Σπιτς στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972: στην απονομή των μεταλλίων για τα 200 μέτρα ελεύθερο, μόλις ανέβηκε στο βάθρο, ο Σπιτς έβγαλε τα παπούτσια του –Adidas ήταν– και τα κρατούσε, λες και ήταν το χρυσό του μετάλλιο! Η ΔΟΕ κάλεσε τον δεινό κολυμβητή και φοβερό διαφημιστή σε απολογία. Εκείνος είπε: «Δεν ήταν διαφήμιση, με παρέσυρε ο ενθουσιασμός μου». Η ΔΟΕ έκανε το κορόιδο και έδωσε άφεση αμαρτιών. Πιθανότατα θα το έκανε ακόμα κι αν ο Σπιτς είχε πει «έβγαλα τα παπούτσια γιατί με στένευαν και τα ανέμιζα για να πάρουν αέρα και να φύγει η δυσοσμία τους». Δώδεκα χρόνια αργότερα, στους Αγώνες του Λος Αντζελες, η Adidas θα γινόταν η πρώτη φίρμα που θα απευθυνόταν τόσο μαζικά στους ακουστικούς τύπους του παγκόσμιου καταναλωτικού κοινού –κι όχι μόνο τους οπτικούς: πόσα εκατομμύρια τηλεθεατών δεν απόρησαν με εκείνο το «κόμπιασμα» του Αμερικανού δρομέα Εντουιν Μόουζες, που είπε τρεις φορές τη φράση «spirit of the game», εκφωνώντας τον αθλητικό όρκο. Πολλοί θεώρησαν ότι ο Μόουζες ήταν συγκινημένος. Πριν στεγνώσουν τα δάκρυα και της δικής τους συγκίνησης, να σου η διαφημιστική εκστρατεία της Adidas. Με σλόγκαν –τι άλλο; «Spirit of the game».

Είχε, όμως, και η Puma την πατέντα της: ρήγμα στο κάστρο του αντιπάλου. Αντιγράφουμε απόσπασμα παλιότερου (Ιούλιος 2008) άρθρου του Χρίστου Χαραλαμπόπουλου για τον Γιόχαν Κρόιφ και τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1974: «Εχοντας υπογράψει αποκλειστικό συμβόλαιο συνεργασίας με την Puma, αρνήθηκε να φορέσει την πορτοκαλί μπλούζα της Adidas με τις τρεις ρίγες που φορούσε η εθνική. Φόρεσε μια φανέλα ιδίου χρώματος με δύο ρίγες και χωρίς το σήμα της γερμανικής πολυεθνικής». Αυτά, τότε. Παγκόσμιο Κύπελλο '74, στη Γερμανία. Στις ημέρες μας, όμως, θεωρείται αδιανόητη όχι μόνο μια ανάλογη... παραποίηση στολής (φανέλας), αλλά κι αυτή ακόμη η παροχή ελευθερίας στον ποδοσφαιριστή να επιλέξει παπούτσια. Παράδειγμα; Οσα διαδραματίστηκαν εν όψει του πρόσφατου (2006) Μουντιάλ στη Γερμανία.

Σαφής και κατηγορηματικός ήταν το 2005 ο προπονητής της εθνικής Γερμανίας, Γιούργκεν Κλίνσμαν: όλοι οι παίκτες θα φορούσαν παπούτσια Adidas, διαφορετικά θα... έπαιρναν τα παπούτσια στο χέρι και πόδι από την ομάδα. Οσοι Γερμανοί διεθνείς είχαν ήδη υπογράψει συμβόλαια με άλλες φίρμες, ας τα έσκιζαν. Η Adidas ήταν χορηγός της «νατσιονάλμανσαφτ», αλλά και του Μουντιάλ που θα διεξαγόταν «στο σπίτι της». Στη Γερμανία. Επιπλέον, η Adidas είχε ήδη ανανεώσει το συμβόλαιό της με τη FIFA έως το 2014, καταβάλλοντας 215 εκατομμύρια δολάρια. Δεν θα δεχόταν, λοιπόν, «παρασπονδίες» και μάλιστα στην έδρα της.

Θα αναρωτηθεί κανείς: «Καλά, πού στην ευχή πηγαίνει, σε αυτές τις περιπτώσεις, η περίφημη ελευθερία της ατομικής διαπραγμάτευσης και επιλογής;». Ελάτε τώρα... Περίπατο πηγαίνει, όπως πηγαίνουν και όλα τα θέσφατα της «ελεύθερης αγοράς», κάθε φορά που ζορίζουν τα πράγματα. Θέλετε φρέσκο παράδειγμα; Δεν είδατε τι έγινε στις ΗΠΑ; Η κυβέρνηση κρατικοποίησε τις δύο μεγαλύτερες εταιρείες στεγαστικής πίστης, οι οποίες –προς δόξαν της «ελεύθερης οικονομίας»– θα ορθοποδήσουν χάρη σε 200 εκατομμύρια δολάρια των Αμερικανών φορολογούμενων. Οταν ο «κρατισμός» θριαμβεύει στη Μέκκα του νεοφιλελευθερισμού, απορείτε που η ενσάρκωση του κράτους στον χώρο του ποδοσφαίρου, μια εθνική ομοσπονδία, επιβάλλει μέχρι κεραίας το οικονομικό της «θέλω» στους παίκτες;

Τουλάχιστον οι «καθαρές εξηγήσεις» του Κλίνσμαν αφορούσαν τα παπούτσια των παικτών της εθνικής κατά τη διάρκεια της διεκπεραίωσης των αγωνιστικών τους υποχρεώσεων. Τι να πει και ο Ρομπέρ Πιρές... Ο Γάλλος διεθνής τον Νοέμβριο του 2004 απολογήθηκε επί μία ώρα και ένα τέταρτο ενώπιον της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της χώρας του, πριν διαβεβαιώσει: «Δεν θα το ξανακάνω». Ποιο ήταν το έγκλημά του; Εμφανίστηκε σε τηλεοπτική αθλητική εκπομπή με φανελάκι της Puma, μολονότι ως διεθνής όφειλε να φορά Adidas ή απλώς... πολιτικά ρούχα. «Ποιος μας διαβεβαιώνει ότι ο Πιρές φόρεσε Puma τυχαία και με το αζημίωτο;», θα αναρωτηθεί κάποιος. Κανείς. Το θέμα είναι ότι ουδείς μπορεί να μας φωτίσει για κάτι ακόμα: πού ακριβώς θα σταματήσει το «αποφασίζομεν και διατάσσομεν» των χορηγών; Αν ο Πιρές κλήθηκε για «ανάρμοστη περιβολή» σε μια τηλεοπτική εκπομπή (!), πόσο απέχει η ημέρα κατά την οποία οι κανόνες ένδυσης-υπόδησης θα δεσμεύουν κάθε δημόσια εμφάνιση ενός αθλητή; Κι αν η ποδοσφαιρική ομάδα διαφημίζει στη φανέλα φίρμα αυτοκινήτου ή κινητού κι ένας παίκτης της φωτογραφηθεί –ας πούμε για κάποιο life style περιοδικό– με το άλλης μάρκας όχημα ή τηλέφωνό του; Θα έχει «τραβήγματα»;

Μη στοιχηματίσετε ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί ποτέ. Διότι πριν από κάμποσα χρόνια θα γελούσατε εάν σας έλεγαν ότι κάποια στιγμή θα «έτρωγε» άγρια κατσάδα ένας χειριστής κάμερας επειδή θα έκανε «ζουμ» πάνω σε θεατή ο οποίος φορούσε μπλούζα αθλητικής φίρμας που δεν ήταν χορηγός! Τι είπατε; «Πότε έγινε αυτό;». Α, είναι μία από τις –εν πολλοίς άγνωστες– ιστορίες των «αγνών» Αγώνων του 2004 στην Αθήνα!

ΥΓ.: Από τότε που μεγάλος αντίπαλος της Adidas έγινε παγκοσμίως η Nike, πλήθυναν οι δίκες και οι μηνύσεις. Μία από αυτές: η Nike υπέγραψε το 2005 συμβόλαιο με την ομοσπονδία κρίκετ της Ινδίας, αλλά το αστέρι της ομάδας, ο Σαχίν Τελντουλκάρ, είχε ήδη συμβόλαιο με την Adidas. Αξίωσε να μη χρησιμοποιήσει η Nike σε διαφήμισή της το όνομα ή κάποια φωτογραφία του. Τα δικαστήρια τον δικαίωσαν.