Η ξεχωριστή ολλανδικότητα του Τεν Κάτε

Οι πιο πολλοί από τους γνωστούς ξένους προπονητές που έχουν έρθει στην Ελλάδα δεν έχουν μυστικά –σε μια εποχή που η πληροφορία τρέχει με ταχύτητα φωτός, με ποιον τρόπο δουλεύουν, ποιες είναι οι συνήθειές τους και ποια τα χούγια τους τα ξέρουμε πλέον πριν καλά καλά υπογράψουν. Το ενδιαφέρον με όλους αυτούς είναι κατά πόσο στην Ελλάδα θα συνεχίσουν να δουλεύουν όπως ήξεραν ή θα προσαρμοστούν στα δικά μας. Δηλαδή κατά πόσο θα προσαρμοστούν ή στις επιταγές της διοίκησης ή στην λογική του ελληνικού πρωταθλήματος, το οποίο είναι ένα προϊόν που απευθύνεται βασικά σε ανθρώπους που αγαπάνε τις νίκες πιο πολύ από το ποδόσφαιρο που παρακολουθούν.

Τα σκεφτόμουν αυτά παρακολουθώντας το ξεκίνημα του Τεν Χενκ Κάτε. Τυπικά δείγματα συμβιβασμένων προπονητών υπήρξαν πρόσφατα ο Τροντ Σόλιντ και ο Ζοσέ Πεσέιρο. Ο Νορβηγός άφησε στην άκρη το 4-3-3, το μόνο σύστημα που ήξερε να διδάξει, για να κατακτήσει τίτλους με έναν Ολυμπιακό που βασιζόταν στις ορέξεις του Τζόρτζεβιτς και στις εμπνεύσεις του Ριβάλντο: δεν κατάλαβε ότι όταν δεν κάνεις τίποτα δικό σου, δεν είσαι απαραίτητος. Ο Πεσέιρο δέχτηκε τη σύσταση των διοικούντων τον ΠΑΟ να φτιάξει μια σφιχτή ομάδα, η οποία να κερδίζει 1-0, κι άφησε κατά μέρος τις ιδέες του και το δημιουργικό ποδόσφαιρο που ο ίδιος μας είχε δείξει με τη Σπόρτινγκ Λισσαβώνας. Η διοίκηση τον εκτίμησε, ο κόσμος όχι.

Συστάσεις

Ο Τεν Κάτε ήρθε με κάποιες δεδομένες συστάσεις. Από τον Κώστα Αντωνίου και τον Νίκο Πατέρα η μόνη εντολή που πήρε είναι να δουλέψει όπως ξέρει. Πριν έρθει είχα γράψει ότι στην Ολλανδία θεωρείται ένας μεγάλος θεωρητικός –ένας από εκείνους τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι οι ιδέες κάνουν τη διαφορά. Για τον Τεν Κάτε μου είχε μιλήσει πρώτος ο Θόδωρος Θεοδωρίδης κάποια καλοκαίρια πριν, όταν γυρνώντας ως παρατηρητής της ΟΥΕΦΑ στα γήπεδα της Ευρώπης δήλωνε εντυπωσιασμένος από τη δουλειά του στην ΜΤΚ. Πριν από τον Θεοδωρίδη είχε εντυπωσιαστεί ο Γιόχαν Κρόιφ, που είχε πει ότι η ΝAC, η ομάδα στην οποία ο Τεν Κάτε ξεκίνησε την καριέρα του, παίζει ένα ποδόσφαιρο που θα γίνει κατανοητό από τους υπόλοιπους δέκα χρόνια αργότερα! Πρότεινε μάλιστα στους νέους Ολλανδούς τεχνικούς να παρακολουθούν τη δουλειά του, επειδή θα μάθουν πολλά. Ολα αυτά πολύ πριν ο Τεν Κάτε πάει στον Αγιαξ, στην Μπαρτσελόνα και την Τσέλσι, σε ομάδες δηλαδή που τραβάνε εύκολα την προσοχή.

Φήμη

Πριν έρθει στην Ελλάδα σας έγραφα ότι τον συνόδευε η φήμη ακριβοδίκαιου και σκληρού ανθρώπου, ο οποίος δουλεύει πολύ με τα νέα παιδιά. Η αλήθεια είναι ότι εξαιτίας της ανάγκης του να αποδείξει ότι οι ιδέες του βρίσκουν παντού και πάντα εφαρμογή, κατάφερε να τσακωθεί με πολύ κόσμο, ακόμα και με παίκτες όπως ο Αντρέι Σεβτσένκο, που στόμα έχουν και μιλιά δεν έχουν. Ηταν επίσης γνωστό ότι πρόκειται για άνθρωπο που πίσω από τα χαμόγελα κρύβει έναν ιδιότυπο δογματισμό: ο Τεν Κάτε πιστεύει σε ένα οργανωμένο ποδόσφαιρο, χωρίς όμως να είναι μανιακός με την τήρηση της διάταξης. Πιστεύει στην οργάνωση κι όχι σε ένα διατακτικό σύστημα, ίσως γιατί μπόλιασε την ολλανδικότητά του με εμπειρίες που αποκόμισε σε χώρες όπως η Ισπανία και η Αγγλία, στις οποίες παίζεται ένα σαφώς πιο ελεύθερο ποδόσφαιρο. Στα δύο πρώτα ματς ο ΠΑΟ έπαιξε με τρεις διαφορετικές διατάξεις: 4-2-3-1 στο πρώτο ματς με την Ντιναμό, 3-6-1 στο πρώτο ημίχρονο στην Τιφλίδα και 4-3-3 στο δεύτερο ημίχρονο, όταν κι έγινε φανερό πως πιο πολύ και από το να παίξουν ποδόσφαιρο οι παίκτες κοιτούσαν τον πάγκο για να δείξουν ότι εφαρμόζουν εντολές. Ισως γι' αυτό θύμωσε και με την εμφάνιση: ο Τεν Κάτε πιστεύει στην οργάνωση και στην πρωτοβουλία και δεν θέλει απλά στρατιωτάκια που ακολουθούν εντολές.

Ρεκτιφιέ

Στην προετοιμασία ο Τεν Κάτε δεν προσπάθησε να κάνει ένα είδος ρεκτιφιέ της περσινής ομάδας: εξαρχής θέλησε να τη χτίσει από το μηδέν, όμως στο πρώτο ματς της σεζόν βασίστηκε στους παίκτες που η ομάδα είχε πέρυσι. Ο λόγος που το έκανε, κατά τη γνώμη μου, είναι γιατί θέλει να κάνει κατανοητό στους παίκτες ότι ακολουθώντας το σχέδιό του διευκολύνονται να παίξουν κι αλλιώς. Η αγάπη του για πιτσιρικάδες (άλλη σύσταση που τον συνόδευε) φάνηκε εμπράκτως όταν στο φιλικό με τη Σαρλερουά έριξε στο γήπεδο τον Νίνη, ο οποίος δεν είχε κάνει ούτε τρεις προπονήσεις μαζί του: ύστερα από αυτό ήταν δεδομένο ότι θα τον χρησιμοποιούσε βασικό στα δύο πρώτα επίσημα ματς της σεζόν. Η διάθεσή του για ριζοσπαστικές αλλαγές φαίνεται από την επιμονή του να χρησιμοποιεί τον Σαλπιγγίδη σε θέση έξω δεξιά: ο φορ του ΠΑΟ δυσκολεύεται, αλλά κατά τον Τεν Κάτε οφείλει να μάθει τη θέση. Τέλος, δεν μοιάζει παράλογος ο διπλός αποκλεισμός του Κλέιτον για λόγους απειθαρχίας: όταν κάποιος αφήνει εκτός ενδεκάδας τον Σεβτσένκο στην Τσέλσι, σιγά μη διστάσει να αφήσει στην άκρη στην αρχή της σεζόν τον Κλέιτον! Ακόμα και στον Καραγκούνη στέλνει μηνύματα: τον θέλει πιο ομαδικό, ίσως γιατί ακόμα δεν τον καταλαβαίνει. Τη σκληράδα του επίσης τη διαπιστώσαμε όλοι, όταν τον είδαμε να κάνει αλλαγή τον Μάντζιο στο 30': ο παίκτης που ο ίδιος ο Τεν Κάτε κράτησε στον ΠΑΟ βγήκε από το ματς διότι δεν έκανε τα προβλεπόμενα.

Ρίσκο

Πολλές επιλογές του προκαλούν απορίες. Η πίεση ψηλά με την άμυνα στη σέντρα, η επιμονή στον αγχώδη Βύντρα για τη θέση του στόπερ, η χρησιμοποίηση του «Σάλπι» και του Χριστοδουλόπουλου στο πλάι σηκώνουν συζήτηση, αλλά είναι και σημάδια ότι κάτι χτίζεται. Το επισημαίνω και παρακολουθώ την ιστορία για να δω αν ο Ολλανδός θα συνεχίσει στον δύσκολο δρόμο του προσωπικού ρίσκου ή θα συμβιβαστεί φτιάχνοντας μια πιο απλή ομάδα, η οποία θα μπορεί να κερδίζει ευκολότερα, παίζοντας όμως ένα ποδόσφαιρο που σου δημιουργεί τη βεβαιότητα πως ό,τι βλέπεις περιγράφεται με την απαξιωτική φράση «μια απ’ τα ίδια».

Χωρίς νόημα

Παρακολουθώ κάποια βράδια το πολύ ενδιαφέρον αγγλικό ντοκιμαντέρ που μεταδίδεται στη ΝΕΤ για την ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων –μια συρραφή από καταπληκτικές ιστορίες μεγάλων αθλητών και μεγάλων ανταγωνισμών. Και παρακολουθώντας τες καταλαβαίνω ποιο είναι το δράμα των Αγώνων σήμερα: αρχίζουν να μοιάζουν όλο και περισσότερο με freak show, δηλαδή με επιδείξεις «τεράτων» που ξεπερνούν πολύ περισσότερο απ' όσο επιτρέπει ο νους αυτό που αποκαλούμε ανθρώπινες δυνατότητες. Οι πιο πολλές από τις ιστορίες των αθλητών-σταρ του καιρού μας δεν συγκινούν: απλώς τρομάζουν.

Εβλεπα στο ντοκιμαντέρ του ΒΒC ιστορίες απίστευτες. Ανατολικογερμανίδες που κέρδιζαν μετάλλια στην κολύμβηση κάνοντας δύο παγκόσμια ρεκόρ σε δύο κούρσες που η χρονική τους απόσταση ήταν μισή ώρα, Ρωσίδες που έπαιρναν το χρυσό σε δύο διαφορετικά αγωνίσματα, όπως είναι το πατινάζ και η ποδηλασία (!), Κινέζους που σήκωναν στην άρση βαρών είκοσι κιλά παραπάνω από την προηγούμενη επίδοσή τους, Αμερικάνους με διακόσιες συνεχείς νίκες σε αγωνίσματα στίβου: δεν γράφω τα ονόματά τους, διότι δεν έχει νόημα. Ολα αυτά τα εξωγήινα και εξωπραγματικά δεν έφτιαξαν την ιστορία των Αγώνων, απλώς έφεραν την κρίση τους: όλα αυτά δεν ήταν παρά τα αποτελέσματα της ντόπας, οι συνέπειες του ψυχροπολεμικού μεταπολεμικού δήθεν αθλητισμού, το χρονικό της κατάρρευσης των αξιών στο όνομα ενός ανταγωνισμού όχι επιδόσεων, αλλά εντυπώσεων: σήμερα οι πιο πολλοί από τους μεγάλους αυτούς νικητές προκαλούν μόνον οίκτο, διότι είναι φανερό ότι για να πετύχουν, σκότωσαν μέσα τους τον βασικό κανόνα του αθλητισμού, που είναι η ηθική. Αν είναι ντοπαρισμένοι –όπως συχνά ακούω να λένε οι απολογητές του σάπιου αυτού συστήματος– είναι όλοι κλέφτες: η συνυπευθυνότητα δεν απαλλάσσει κάποιον από την ηθική καταδίκη και η τιμωρία, εν προκειμένω, είναι η λύπηση.

Ελπίζω στο Πεκίνο να μη δούμε κανένα ρεκόρ, να μη δούμε τίποτα που θα προκαλέσει παγκόσμιο θαυμασμό, τίποτα που θα μοιάζει ανεξήγητο, τίποτα που να χωρέσει σε ένα ντοκιμαντέρ με τις μεγάλες στιγμές των Αγώνων, τίποτα ύποπτο. Οι υποψίες δηλητηριάζουν το μέλλον των Αγώνων –είναι ό,τι χειρότερο. Αλίμονο στους αθλητές που δεν καταλαβαίνουν ότι οι υποψίες που έχουν προκαλέσει με τη συμπεριφορά τους αμαυρώνουν όχι μόνο τη δική τους λάμψη, αλλά κυρίως τη λάμψη των Αγώνων. Ας το εξηγήσει κάποιος και στην Κατερίνα Θάνου, η οποία τυπικά έχει δίκιο όταν ζητεί να πάρει μέρος, αλλά για την οποία, δυστυχώς για την ιστορία της, το πρόβλημα είναι ότι έχει δίκιο μόνο τυπικά...

Αλλαγή

Πέρυσι ο Ηρακλής είχε καταφέρει κάτι σπάνιο: ήταν η μοναδική ομάδα που μέσα στη σεζόν δεν είχε κερδίσει ένα ματς με τον πρόεδρό της παρόντα στο γήπεδο! Ακόμα και στο ματς με την ΑΕΚ στο ΟΑΚΑ ο Ρέμος δεν είχε δει το νικητήριο γκολ του Ηρακλή, διότι είχε φύγει 10 λεπτά πριν αυτό τελειώσει και οι πανηγυρισμοί για τη νίκη έγιναν στο αυτοκίνητο. Στο τέλος δε της σεζόν για να κάνει ο βελτιωμένος Ηρακλής 4-5 νίκες και να σωθεί, χρειάστηκε ο πρόεδρος να πάει στην Αυστραλία και στην Αμερική να τραγουδήσει: ξενιτεύτηκε για κάνα-δυο μήνες για το καλό της ομάδας! Φέτος άλλαξαν τα πράγματα: για να φθάσει ο Ηρακλής στην πρώτη νίκη του σε φιλικό χρειάστηκε να πάει στην Ολλανδία ο πρόεδρός του. Αν και οι άσπονδοι φίλοι του λένε ότι απλώς γκαντέμιασε τη Σπάρτα Ρότερνταμ…