Σώστε τον Λίνεκερ από τον... λόξιγκα!

Φανταστείτε πόσο θα βασανιζόταν ο Γκάρι Λίνεκερ εάν ίσχυε η δοξασία πως «σε πιάνει λόξυγκας» κάθε φορά που κάποιοι σε μνημονεύουν! Επί τέσσερις ημέρες θα είχε βλαστημήσει την ώρα και τη στιγμή που εκστόμιζε τη γνωστή ατάκα «… και στο τέλος κερδίζουν οι Γερμανοί». Από τη στιγμή που ο Λαμ σκόραρε εις βάρος της αποδεκατισμένης τουρκικής ομάδας μέχρι το βράδυ της 29ης Ιουνίου ο Γκάρι και το τσιτάτο του μνημονεύονταν αδιαλείπτως, παντού. Περισσότερο απ’ όσο (μνημονεύεται) το Κοράνι στις ισλαμικές χώρες και οι στίχοι των Lynyrd Skynyrd στον αμερικανικό νότο.

Τα τσιτάτα, όπως και οι στατιστικές, είναι πολύ βολικά: πετάς ό,τι δεν σου χρειάζεται. Προσφάτως ο Χρήστος Σωτηρακόπουλος έγραψε ότι η αυθεντική ατάκα του Λίνεκερ αναφερόταν στην ικανότητα των Γερμανών να επικρατούν στη διαδικασία της εκτέλεσης των πέναλτι. Διά της περικοπής, η ρήση Λίνεκερ γενικεύτηκε. Εγινε δόγμα, κλισέ αφόρητο.

Η αλήθεια είναι ότι το 1996 τα λόγια του Λίνεκερ ενσωμάτωναν και τη μελαγχολία ενός μέχρι πρότινος (1994) ποδοσφαιριστή του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος της Αγγλίας. Σκεφθείτε για λίγο τον εαυτό σας στη θέση του: μόχθησες επί δέκα χρόνια φορώντας τη φανέλα μιας ομάδας που έχει να χαρεί τρόπαιο από το 1966, μολονότι εκπροσωπεί την κατ εξοχήν ευρωπαϊκή χώρα, της οποίας η κοινωνία «αναπνέει» με το ποδόσφαιρο. Θυμάσαι ότι στο Μουντιάλ του 1986, τότε που εσύ είχες αναδειχθεί πρώτος σκόρερ, η μεν ομάδα σου έκανε –κατά τα ειωθότα- «μια τρύπα» στο νερό», οι δε Γερμανοί έφθασαν στον τελικό. Επειδή, εκτός των άλλων, νωρίτερα είχαν αποκλείσει στα πέναλτι τους Μεξικανούς. Κάτι το οποίο είχαν πετύχει και το 1982, εις βάρος της εξαιρετικής Γαλλίας.

Στο Μουντιάλ του 1990, με δικό σου γκολ, η αγγλική ομάδα ισοφάρισε τους Γερμανούς. Στο 80΄ του αγώνα, μάλιστα. Στα πέναλτι όμως προκρίθηκαν εκείνοι κι αργότερα κατέκτησαν το τρόπαιο. Το 1996, ως σχολιαστής του BBC, παρακολουθείς τις φιλότιμες προσπάθειες της ομάδας να κατακτήσει τρόπαιο. Ε, έρχονται πάλι οι Γερμανοί και στην αναθεματισμένη διαδικασία των πέναλτι κερδίζουν την πρόκριση. Στη συνέχεια, δε, και τον τίτλο. Τι μένει να κάνεις; Την καρδιά σου πέτρα και την πίκρα σου τσιτάτο. Το τσιτάτο σου ανταποκρίνεται σ’ έναν κανόνα που έχει ως εξαίρεση τον τελικό του Κυπέλλου Εθνών του 1976, όταν οι Τσεχοσλοβάκοι κατίσχυσαν στα πέναλτι των Γερμανών. Κατόπιν επενεργεί ο «χρυσούς κανών»: τα τσιτάτα γενικεύονται όσο χρειάζεται ώστε να γίνουν μύθοι, αλλά και μυθεύματα.

Προτού δούμε την τεράστια έκταση του μυθεύματος, ας ανιχνεύσουμε τα λίγα «τετραγωνικά» αλήθειας που εμπεριέχει το «δόγμα Λίνεκερ», όχι στην κανονική version του (αυτήν για τα πέναλτι) αλλά στη «φουσκωμένη». Από τη δεκαετία του 1970 μια διπλή φήμη περιέβαλλε τους Γερμανούς: πρώτον, ότι με αξιοπρόσεκτη συχνότητα μπορούσαν να κερδίζουν ακόμη κι όταν δεν έδειχναν στο γήπεδο καλύτεροι των αντιπάλων τους. Δεύτερον, ότι συχνά είχαν τον «τελευταίο λόγο». Περισσότερο η Μπάγερν Μονάχου και λιγότερο η Εθνική Γερμανίας ήσαν υπεύθυνες για αυτό το «όνομα». Το δε δεύτερο σκέλος τής εν λόγω φήμης, που προδήλως αντιστοιχεί στο σημερινό κλισέ, στηριζόταν σε μια αλήθεια: την εποχή εκείνη η φυσική κατάσταση των Γερμανών υπερτερούσε κατά πολύ της αντίστοιχης άλλων, π.χ. των Νοτιοευρωπαίων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο δεύτερος τελικός του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1974 που διεξήχθη δύο μόλις ημέρες μετά τον (ισόπαλο) πρώτο: η Μπάγερν έτρεχε, η Ατλέτικο Μαδρίτης «σερνόταν», να το 4-0.

Αυτά τότε. Στις μέρες μας το κλισέ περί της… αιώνιας ικανότητας των Γερμανών να «καθαρίζουν» στο τέλος αναζητεί τη «δικαίωσή» του στην αξιολόγηση συμβάντων με «δύο μέτρα και σταθμά». Αναλυτικότερα αύριο. Μπας και σωθεί κάποια στιγμή κι ο Λίνεκερ από τον λόξιγκα.