Φάε έναν προπονητή και συ. Μπορείς!

Πόσες φορές άλλαξε φέτος προπονητή η Βέροια; Τέσσερις ή πέντε; Ειλικρινά, έχασα τον λογαριασμό. Δεν αποκλείω να έχει αλλάξει και έξι φορές, αλλά πολύ φοβάμαι ότι μάλλον άλλαζε προπονητή κάθε αγωνιστική που έχανε. Ετσι, είναι φυσικό να μπερδευτούμε. Πάντως, οι ήττες της ομάδας μέχρι τώρα είναι αισίως δεκαέξι, οπότε μπορούμε να υποθέσουμε ότι η ομάδα της Βέροιας καταναλώνει πολύ περισσότερους προπονητές από όσους μπορεί να παράγει η χώρα. Και αν συνεχίσει και με αυτό τον ρυθμό στη Β' Εθνική, που θα αγωνίζεται του χρόνου, δεν αποκλείω να γίνει και ο μεγαλύτερος εισαγωγέας προπονητών. Φυσικά αν, χάρη στη Βέροια, κυκλοφορούν στην αγορά περισσότεροι προπονητές από ομάδες, θα συμβούν δύο τινά τα οποία έχει επισημάνει εδώ και χρόνια η κλασική οικονομική θεωρία.

Το ένα θα είναι να πέσει η τιμή των προπονητών, μια και θα υπάρχει υπερπροσφορά και για να μπορέσουν να δουλέψουν όλοι αυτοί ή θα πρέπει να κάνουμε κι άλλες ομάδες ή κι άλλες ομάδες εκτός από τη Βέροια πρέπει να καταναλώνουν πιο συχνά προπονητές. Αλλά αν καταναλώνουν και οι άλλες ομάδες προπονητές με τον ρυθμό που κατανάλωνε φέτος τους προπονητές η Βέροια, θα κάνουμε την οικονομική θεωρία φύλλο και φτερό. Και τότε δεν θα μείνει τίποτε στον υπουργό Εθνικής Οικονομίας κ. Αλογογκούφη να προσφέρει στην ανθρωπότητα. Πάντα, όταν μία ομάδα δεν πηγαίνει καλά, αυτός που την πληρώνει πρώτος απ' όλους είναι ο προπονητής.

Σχεδόν ποτέ στον προπονητή δεν αναγνωρίζονται ελαφρυντικά. Επίσης μας διαφεύγει το γεγονός ότι, ενώ όλοι ομολογούν πως το «χτίσιμο» μιας ομάδας χρειάζεται χρόνο, ο προπονητής δουλεύει διαρκώς με αφόρητη πίεση προκειμένου να παρουσιάσει θετικά αποτελέσματα σε όσο το δυνατόν μικρότερο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, ο προπονητής έχει ακόμη ένα σημαντικό μειονέκτημα. Το ιδανικό μοντέλο ποδοσφαίρου που έχει στον νου του δεν ταυτίζεται με εκείνο που υπάρχει στο δικό μας μυαλό. Πόσο όμως συμβάλλει στην αγωνιστική μεταμόρφωση μιας ομάδας η απομάκρυνση ενός προπονητή ο οποίος θεωρείται ότι απέτυχε; Επειδή το μνημόνευσε πριν από λίγες ημέρες ο Χρήστος Σωτηρακόπουλος, έψαξα να βρω τα πορίσματα της σχετικής έρευνας.

Μία μελέτη Γερμανών ερευνητών, λοιπόν, που παρουσιάστηκε πριν από περίπου πέντε χρόνια σε ένα αθλητικό συνέδριο στη Φρανκφούρτη, δείχνει ότι η απόλυση ενός προπονητή μεσούσης της περιόδου και η αντικατάστασή του από άλλον δεν βοηθά καθόλου στην αγωνιστική ανάκαμψη της ομάδας. Ερευνητές του πανεπιστημίου του Μίνστερ μελέτησαν 35 χρόνια ιστορίας της Μπουντεσλίγκα και ανέλυσαν τον αντίκτυπο που είχαν 206 αλλαγές προπονητών μέσα σε μία αγωνιστική περίοδο. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, στα πρώτα τρία ή τέσσερα παιχνίδια που ακολουθούν την αντικατάσταση ενός προπονητή, η ομάδα παρουσιάζει μία κάποια αγωνιστική βελτίωση η οποία όμως δεν διαρκεί, όσο έλπιζαν οι φίλαθλοι ή ο πρόεδρος της ομάδας. Αυτό υποστήριξε η μία εκ των δύο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, η Αλεξάνδρα Τιπενάουερ, ο πατέρας της οποίας, ο Χανς Ντίτερ Τιπενάουερ, ήταν προπονητής σε ομάδες της Μπουντεσλίγκα και απολύθηκε μάλιστα το 1980 από τον πάγκο της Αρμίνια Μπίλεφελντ.

Εξετάζοντας μία μεγαλύτερη χρονική περίοδο που προηγείται και έπεται της απόλυσης ενός προπονητή, συγκεκριμένα μία χρονική περίοδο 12 παιχνιδιών, η μελέτη υποστηρίζει ότι η απόδοση της ομάδας δεν παρουσιάζει διαφορές. Ενα από τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης δείχνει ότι το 70% των ομάδων που απέλυσαν τους προπονητές τους μεσούσης της περιόδου, τερμάτισαν στο χαμηλότερο 1/3 της τελικής βαθμολογίας του πρωταθλήματος. Οσον αφορά τις ομάδες που απολύουν έναν προπονητή και προσλαμβάνουν κάποιον άλλον προκειμένου να αποφύγουν τον υποβιβασμό, ούτε αυτή η επιλογή λειτουργεί.

Σύμφωνα με τη μελέτη, το 59,6% των ομάδων που υιοθέτησαν αυτή την επιλογή δεν κατάφεραν να αποφύγουν τον υποβιβασμό, ενώ μόνο το 37% των ομάδων που αντιμετώπισαν προβλήματα και δεν άλλαξαν προπονητή υποβιβάστηκαν. Λέγεται ότι υπάρχουν ψέματα, μεγάλα ψέματα και οι στατιστικές. Τα συμπεράσματα της μελέτης δεν είναι κανόνες για το ποδόσφαιρο. Θα είχε ενδιαφέρον, όμως, να βλέπαμε τι συμπεράσματα θα προέκυπταν από μία ανάλογη έρευνα στην Ελλάδα. Αλλωστε, μην ξεχνάτε ότι οι στατιστικές είναι σαν τη μίνι φούστα. Μπορεί να σου δίνουν μερικές καλές ιδέες, αλλά δεν σου αποκαλύπτουν το αντικείμενο του πόθου.

Πάλι τα ίδια, Αρσέν;

Φαντάζομαι ότι η εικόνα με τη μεγαλύτερη ένταση από τον προχθεσινό αγώνα ανάμεσα στη Λίβερπουλ και την Αρσεναλ πρέπει να ήταν το πρόσωπο του Βενγκέρ, όταν ο Τζέραρντ ευστόχησε στο πέναλτι και έκανε το 3-2. Ο Αλσατός σίγουρα οργίστηκε. Ενα δεύτερο πέναλτι -αμφισβητούμενο- που δόθηκε εναντίον του και ένα πεντακάθαρο που δεν δόθηκε υπέρ του στον πρώτο αγώνα, τον έστειλαν έξω από τα ημιτελικά. Το 2006, ο Αλσατός που το μεγαλύτερο πλεονέκτημά του είναι ότι μπορεί να φτιάχνει ανταγωνιστικές ομάδες που παίζουν όμορφο και επιθετικό ποδόσφαιρο, έφτασε στον τελικό με μία ομάδα που είχε φτιαχτεί γι’ αυτό.

Εμπειρη, αλλά και μπολιασμένη με νεαρούς ποδοσφαιριστές έπεσε -εκείνη τη χρονιά- πάνω στην καλύτερη Μπαρτσελόνα των τελευταίων δέκα χρόνων που, όμως, ίσως να μην κέρδιζε το παιχνίδι, αν πάλι δεν υπήρχε μία αμφιλεγόμενη διαιτητική απόφαση. Από τον τελικό του Παρισιού ο Αλσατός συνέχισε την ανανέωση της ομάδας του που είχε ξεκινήσει με την αποχώρηση του Βιεϊρά και έφτασε φέτος να έχει πάλι φτιάξει μία ανταγωνιστική ομάδα, που έπαιζε μέχρι πριν από λίγο καιρό εξαιρετικό ποδόσφαιρο. Δύο μήνες πριν, η εικόνα για τις προοπτικές των «κανονιέρηδων» ήταν εξαιρετική. Πέντε βαθμούς μπροστά στο πρωτάθλημα, είχαν κληρωθεί με τη Μίλαν στο Τσάμπιονς Λιγκ με πρώτο ματς στο «Emirates», ενώ την ίδια στιγμή ήταν μέσα στο κόλπο και στο Κύπελλο Αγγλίας.

Πιθανό φλος, που λένε και στην πόκα, πριν σκάσει το τελευταίο φύλλο. Ε, το φλος δεν έγινε ποτέ και υπάρχει ο κίνδυνος ο Βενγκέρ να χάσει όλα όσα έχει ποντάρει στην παρτίδα, αν αντιμετωπίσει μία ακόμη ήττα στο πρωτάθλημα, από τη Γιουνάιτεντ αυτή τη φορά. Ο προπονητής της Αρσεναλ, μετά το παιχνίδι του «Ανφιλντ», πέρα από την οργή που είχε μεταλλαχθεί σε παράπονο για το πέναλτι, ομολόγησε ότι η ομάδα του έχασε διότι σε κάποια σημεία του παιχνιδιού οι παίκτες του έδειξαν αγωνιστική αφέλεια και πλήρωσαν την αμυντική τους απειρία. Και πρέπει να έχει δίκιο. Οταν τρως γκολ από κόρνερ και δίνεις αδικαιολόγητα χώρο στον αντίπαλο επιθετικό, τότε το πληρώνεις.

Η ουσία είναι ότι αυτός ο αποκλεισμός, μακροπρόθεσμα, θα είναι μεγάλο κέρδος σε επίπεδο εμπειρίας για τους ποδοσφαιριστές της ομάδας της Αρσεναλ που έχει ένα μέσο όρο ηλικίας γύρω στα 23 χρόνια. Ενας ηλικιακός μέσος όρος ασυνήθιστος για ομάδες που αγωνίζονται σε αυτό το επίπεδο. Ο Βενγκέρ, για μία ακόμη φορά, έχει στα χέρια του μία ομάδα που μπορεί στο μέλλον να καταφέρει τα πάντα. Το βασικό ερώτημα δεν είναι τόσο το αν θα τα καταφέρει, όσο το αν, όταν τα καταφέρει, ο ίδιος θα κάθεται στον πάγκο.

Ανάπτυξη με δανεικά

Σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πέρυσι στη Γαλλία, το «Μαύρο Βιβλίο του Καπιταλισμού» του Πιέρ Λαροτιρού, αναφέρονται ορισμένα στοιχεία που επιβεβαιώνουν την εκτίμηση ότι η οικονομική κρίση που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ και εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο είναι η χειρότερη κρίση που αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ μετά το 1929. Σε όλο τον κόσμο έχει γενικευτεί η προσωρινότητα στην εργασία, ενώ ακόμη και εκείνοι -σύμφωνα με τον συγγραφέα- που έχουν σταθερή δουλειά χαμηλώνουν τις απαιτήσεις τους όσον αφορά τις απολαβές τους.

Βέβαια, μέχρι πριν από λίγο, στις περισσότερες περιοχές του πλανήτη καταγράφονταν ποσοστά οικονομικής ανάπτυξης, αλλά είναι ανάπτυξη με δανεικά. Ο Λαροτιρού υποστηρίζει ότι σε πολλές χώρες η μόνη ώθηση ανάπτυξης είναι η υπερχρέωση των οικογενειών. Η πιστωτική κρίση στις ΗΠΑ, ισχυρίζεται, αποτελεί την απόδειξη: όλα είχαν σχεδιαστεί ώστε να ωθήσουν τα νοικοκυριά να δανειστούν υπέρογκα ποσά και φυσικά για πάρα πολλά χρόνια.

Αυτή η κρίση δεν είναι παρά μόνο η αρχή. Στις ΗΠΑ ο συνολικός δανεισμός των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και των εταιρειών, χωρίς να υπολογίσουμε τον χρηματιστηριακό τομέα, ξεπέρασε το 230% του ΑΕΠ. Το 1929, κατά την τελευταία μεγάλη κρίση του καπιταλισμού, το ποσοστό του δανεισμού άγγιζε «μόνο» το 140% του ΑΕΠ. Μάλιστα, αν προστεθεί και ο δανεισμός του χρηματιστηριακού τομέα, ο δανεισμός φτάνει το 340% του αμερικανικού ΑΕΠ. Και αυτό είναι μία ωρολογιακή βόμβα που αν εκραγεί…