Οι ομάδες-επιχειρήσεις και τα χρηματιστήρια

Mία από τις πιο σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία των ομάδων, από την εποχή που άρχισαν να υιοθετούν το μοντέλο της επιχείρησης με στόχο τη δημιουργία κερδών, ήταν η διασύνδεσή τους με το χρηματιστήριο. Μία διασύνδεση που έγινε σταδιακά, με πεδίο πειραματισμού, αρχικά, το αγγλικό ποδόσφαιρο. Την είσοδο των ομάδων στο χρηματιστήριο προετοίμασαν η διαδικασία παγκοσμιοποίησης που ξεκίνησε -τυπικά- μετά την πτώση του τείχους και η πρώτη μεγάλη συμφωνία πώλησης τηλεοπτικών δικαιωμάτων στο καλωδιακό BskyB του Μέρντοχ το 1992. Οι ομάδες, αρχικά οι αγγλικές, μπήκαν σε μία φάση οικονομικής επέκτασης και στην προσπάθειά τους να βρουν κεφάλαια στράφηκαν στο χρηματιστήριο. Αυτή ήταν η πρώτη φάση μιας σειράς οικονομικών αλλαγών στο αγγλικό ποδόσφαιρο, που ολοκληρώνονται σε τρία κύματα. Το πρώτο κύμα στο αγγλικό ποδόσφαιρο τοποθετείται εκεί γύρω στο μέσο της δεκαετίας του '90, όταν όλες οι ομάδες της Πρέμιερσιπ, από τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ μέχρι τη Λέστερ, ανακάλυψαν ότι μπορούν να αντλήσουν τεράστια ποσά από το χρηματιστήριο και να πραγματοποιήσουν επενδύσεις. Ομως, σχετικά γρήγορα η αδυναμία των ομάδων να υιοθετήσουν μία αποτελεσματική οικονομική διαχείριση και να πραγματοποιήσουν κέρδη -με μοναδική εξαίρεση τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ- «πάγωσε» το ενδιαφέρον των επενδυτών. Το δεύτερο κύμα εισόδου των επενδυτών τοποθετείται γύρω στις αρχές του 1999. Τότε αρκετές εταιρείες Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, όπως η Granada, το NTL, το BBC και το BSKYB, αγόρασαν μερίδια μετοχών σε πολλές ομάδες, προσπαθώντας να διασφαλίσουν ισχυρές στρατηγικές θέσεις, ώστε να διεκδικήσουν την αποκλειστικότητα της τηλεοπτικής συμφωνίας που θα υπέγραφαν οι ομάδες το 2000. Το BskyB του Μέρντοχ κέρδισε τότε το αποκλειστικό δικαίωμα της ζωντανής μετάδοσης των παιχνιδιών της Πρέμιερσιπ και το επενδυτικό ενδιαφέρον των εταιρειών ΜΜΕ ατόνησε, ενώ η αξία του μετοχικού ποσοστού που είχαν στις ομάδες έχει υποβαθμιστεί σοβαρά. Το τρίτο κύμα, τυπικά, ξεκίνησε με την εισβολή στο ποδόσφαιρο του Αλ Φαγέντ, που εξαγόρασε τη Φούλαμ, και ουσιαστικά με την εξαγορά της Τσέλσι από τον Αμπράμοβιτς. Μετά τον Ρώσο, άλλες 10 ομάδες της Πρέμιερσιπ πέρασαν στα χέρια ξένων επενδυτών ή επενδυτικών ομίλων και αποσύρθηκαν από το χρηματιστήριο. Η τάση της εισόδου των ποδοσφαιρικών ομάδων στο χρηματιστήριο δεν ήταν ενιαία σε όλη την Ευρώπη, διότι δεν υπήρχε ένα ενιαίο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, στη Γαλλία δικαίωμα εισόδου στο χρηματιστήριο -κάτω από προϋποθέσεις- απέκτησαν οι γαλλικές ομάδες μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο. Στη Γερμανία το χρηματιστηριακό πείραμα δοκίμασαν δύο ομάδες, η Μπάγερν με την Ντόρτμουντ, με πολύ αρνητικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα για την Μπορούσια, που το πλήρωσε με μία οικονομική κατάρρευση. Αρνητική είναι και η εμπειρία από το ιταλικό χρηματιστήριο, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η περίπτωση του Αγιαξ, που δείχνει τα προβλήματα που προκύπτουν από την ένταξη των ομάδων στο χρηματιστήριο και αναδεικνύει ορισμένες από τις ιδιαιτερότητες του επιχειρηματικού μοντέλου των ποδοσφαιρικών ομάδων. Η διοίκηση της ομάδας του Αμστερνταμ μελετά την έκθεση μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων που συνιστούν την αποχώρηση του συλλόγου από το χρηματιστήριο. Η έκθεση, που υποστηρίζει ότι οι οικονομικές επιδόσεις της ομάδας θα μπορούσαν να ήταν καλύτερες αν δεν βρισκόταν στο χρηματιστήριο, οδήγησαν στην αύξηση της τιμής της μετοχής του Αγιαξ, που προχθές έφτασε τα 8,5 ευρώ. Ο Αγιαξ μπήκε στο χρηματιστήριο το 1998, αλλά με την εξαίρεση μιας εφάπαξ οικονομικής ενίσχυσης με τη διάθεση των μετοχών του στο κοινό, μιας ένεσης που έφθασε τα 54 εκατομμύρια ευρώ, δεν είδε άλλα οικονομικά οφέλη. Και αυτό μοιάζει λογικό με δεδομένο ότι η πλειοψηφία των μετοχών της ομάδας βρίσκεται στα χέρια των οπαδών της, που τους νοιάζουν τα αποτελέσματα στο γήπεδο και όχι στον χρηματιστηριακό πίνακα, πράγμα που συμβαίνει με όλες σχεδόν τις ομάδες του κόσμου. Μία ιδιομορφία της επιχειρηματικής λειτουργίας των ομάδων που δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Η... άλλη Τσέλσι

Tο αγωνιστικό πρόσωπο της χθεσινής αντιπάλου των «ερυθρολεύκων» μάς είναι γνωστό. Παίκτες παγκόσμιας κλάσης με την οικονομική υποστήριξη του ιδιοκτήτη της, του Ρώσου πολυεκατομμυριούχου Ρόμαν Αμπράμοβιτς, κάνουν την αγγλική ομάδα το φαβορί των αναμετρήσεων με τους «ερυθρολεύκους». Η Τσέλσι, πριν την αγοράσει ο Αμπράμοβιτς, ήταν μία ομάδα με χρέη που έφθαναν τα 120 εκατομμύρια ευρώ και με μικρές αγωνιστικές προοπτικές. Τώρα έχει φτάσει να είναι η τέταρτη πλουσιότερη ομάδα του κόσμου, με ετήσια έξοδα -για τη χρονιά που ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2007- που έφτασαν περίπου τα 280 εκατομμύρια ευρώ. Ενα νούμερο πολλαπλάσιο από το αντίστοιχο του Ολυμπιακού. Η οικονομική μεταμόρφωση της ομάδας μέσα σε μία τετραετία -παρά το γεγονός ότι έχει ακόμη ένα έλλειμμα κοντά στα 200 εκατομμύρια ευρώ- είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη. Δεν οφείλεται, όμως, μόνο στον Αμπράμοβιτς, που μέχρι σήμερα έχει ξοδέψει κάτι περισσότερο από 600 εκατομμύρια ευρώ, αλλά και στον Πίτερ Κένιον, τον άνθρωπο που μεταμόρφωσε το επιχειρηματικό πρόσωπο της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ο Κένιον, που προσελήφθη με έναν ετήσιο μισθό γύρω στο 1,5 εκατομμύριο στερλίνες, ανέλαβε την επιχειρηματική οργάνωση της Τσέλσι. Η πρώτη πρωτοβουλία του Κένιον αφορούσε τον περιορισμό του μεταγραφικού μπάτζετ, μετά την τρελή σπατάλη της πρώτης διετίας. Η δεύτερη αφορούσε τις ενέργειές του στους τομείς της διαφήμισης, της χορηγίας και του μάρκετινγκ. Ξεφορτώθηκε την Umbro, που έντυνε την Τσέλσι, και έκανε συμφωνία με την Adidas, που θα ήθελε να χτυπήσει στην Αγγλία τη ΝΙΚΕ, η οποία ντύνει Αρσεναλ και Γιουνάιτεντ. Μία συμφωνία που έφερε στα ταμεία των «μπλε» 40 εκατομμύρια ευρώ. Μετά έκλεισε την πενταετή συμφωνία με τη Samsung για τη διαφήμιση στη φανέλα, που αποφέρει στην Τσέλσι 75 εκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα, είδε τις πωλήσεις ειδών με το σήμα της ομάδας να απογειώνονται κατά 300% τους τελευταίους 18 μήνες, ενώ ένα σημαντικό ποσό επενδύθηκε στην αναδιοργάνωση των ακαδημιών της Τσέλσι. Στόχος του Κένιον και του Αμπράμοβιτς ήταν να μειώσουν το κόστος, να αυξήσουν την πελατειακή βάση της ομάδας και των πωλήσεων προϊόντων με το σήμα του συλλόγου, ώστε να νικήσουν το έλλειμμα, που έφτασε πέρυσι τα 200 εκατομμύρια ευρώ. Οι κινήσεις του Κένιον στον εμπορικό τομέα είχαν στόχο να διευκολυνθεί η διείσδυση της Τσέλσι στην αγορά της Νοτιοανατολικής Ασίας, ενώ παράλληλα έκανε τις συμφωνίες για το μάρκετινγκ στην αμερικανική αγορά και σχεδίασε όλη τη διαφημιστική στρατηγική των «μπλε». Και το επόμενο μεγάλο σχέδιο αφορά ένα καινούργιο γήπεδο με 60 χιλιάδες θέσεις. Καθόλου άσχημα, ε;

Τεχνητή ευφυΐα και ανθρώπινος εγκέφαλος

Ενα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία που διάβασα τα τελευταία χρόνια ήταν το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας του Τζον Κάστι «Ο μυστικός δείπνος», που διαπραγματεύεται το ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης και την πιθανότητα οι υπολογιστές να σκέφτονται σαν άνθρωποι ή και καλύτερα από αυτούς, ενδεχόμενο που δεν είναι πολύ μακριά. Τα πιο ενδιαφέροντα ερευνητικά προγράμματα σε πανεπιστήμια ή στον στρατό αφορούν την τεχνητή νοημοσύνη, στην οποία έχουν γίνει μεγάλα βήματα τα τελευταία χρόνια, μια και η πρόοδος σε αυτόν τον τομέα συνδυάζεται με τη μεγαλύτερη κατανόηση των λειτουργιών του εγκεφάλου. O Ρέι Κουρτσβάιλ, μηχανικός προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών και μελλοντολόγος, εξήγησε σε συνέδριο της Αμερικανικής Ενωσης για την Προώθηση της Επιστήμης, που πραγματοποιήθηκε στη Βοστώνη, ότι η τεχνολογία προοδεύει με τέτοιο ρυθμό ώστε μέχρι τα μέσα του αιώνα θα έχει μεταμορφώσει τον τρόπο που ζούμε, θα έχει αυξήσει το προσδόκιμο ζωής μας, θα μας προστατεύει από ασθένειες. Σύμφωνα με τον Κουρτσβάιλ, ο γρήγορος ρυθμός της προόδου θα οδηγήσει σε τεχνητή νοημοσύνη που θα ξεπεράσει τη δύναμη του ανθρώπινου εγκεφάλου.