Ενας συνταγματάρχης που δεν θα αποστρατευθεί ποτέ

Πέντε χρόνια συμπληρώθηκαν στις 17 Νοεμβρίου, από την ημέρα που έφυγε από τη ζωή ο Φέρεντς Πούσκας.

Γράφει ο Χρίστος Χαραλαμπόπουλος

Ίσως το πιο τραγικο σημείο στην ιστορία του Φέρεντς Πούσκας να είναι το γεγονός ότι έφυγε δίχως να θυμάται ποιος υπήρξε και τι κατάφερε. Το Αλτσχάιμερ ήταν ο μόνος αμυντικός που τον έπαιξε τόσο αποτελεσματικά. Ο Πούσκας, αναμφισβήτητα, είναι ένας από τους 5 μεγαλύτερους ποδοσφαιριστές στην ιστορία του παιχνιδιού. Η εθνική Ουγγαρίας και η Χόνβεντ ήταν οι ομάδες με τις οποίες άλλαξε την ιστορία του ποδοσφαίρου, με αποκορύφωμα την φοβερή παράσταση στο Γουέμπλεϊ. «Καλά, κοιτάξτε εκείνον τον χοντρούλη… λοιπόν θα γελάσουμε... αυτόν ειδικά θα τον πατήσουμε...». Αυτές ήταν κουβέντες που βγήκαν από το στόμα του Τομ Φίνεϊ, ενός από τους μεγαλύτερους ποδοσφαιριστές που ανέδειξε το νησί, την ώρα που εκείνο το σημαδιακό απόγευμα του Νοεμβρίου του 1953 οι παίκτες της εθνικής Ουγγαρίας έμπαιναν στο Γουέμπλεϊ (ένθετη φωτό). Ο Φίνεϊ σε εκείνο το παιχνίδι δεν έπαιζε λόγω τραυματισμού. Μιάμιση ώρα αργότερα, τα λόγια του Φίνεϊ αποδείχθηκαν η πλέον αποτυχημένη πρόβλεψη στην ιστορία του ποδοσφαίρου. Οι εκπληκτικοί Μαγυάροι πρωταγωνίστησαν στην μεγαλύτερη «σφαγή» του αγγλικού ποδοσφαίρου, αφού συνέτριψαν 6-3 τους Εγγλέζους, που μέχρι τότε ήταν αήττητοι στο Γουέμπλεϊ. Στο τέλος του παιχνιδιού ο ίδιος ο Φίνεϊ, που έκλεισε τα μάτια στο εκπληκτικό τρίτο γκολ των Ούγγρων -δημιουργία και εκτέλεση Φέρεντς Πούσκας- είπε: «Αναρωτιέμαι τι κάναμε, ποδοσφαιρικά, όλα αυτά τα χρόνια...». Ο Φίνεϊ είχε καταλάβει τι ακριβώς συνέβη. Οι Μαγυάροι ήταν ο Αγιαξ εκείνης της εποχής και παρ' όλο που είχαν πάρει το χρυσό στην Ολυμπιάδα του 1952, κανείς δεν πίστευε ότι θα κερδίσουν στο Γουέμπλεϊ.

Το συστημα του παιχνιδιού τους ήταν η πρώτη μεταπολεμική ποδοσφαιρική επανάσταση. Ο Φίνεϊ είχε την ευκαιρία να επιβεβαιώσει τους φόβους του με τον οδυνηρότερο τρόπο, έξι μήνες αργότερα στη Βουδαπέστη. Επαιζε στη ρεβάνς όπου οι Μαγυάροι ξανανίκησαν. Με 7-1 αυτή τη φορά. Τότε, στις εισόδους των γηπέδων δεν έκοβαν τα εισιτήρια. Απλά, οι κάτοχοί τους τα έδειχναν και περνούσαν μέσα. Εκείνη την ημέρα, οι περισσότεροι Ούγγροι φίλαθλοι που έμπαιναν στο γήπεδο είχαν μαζί τους και ένα περιστέρι, για ένα και μόνο λόγο. Για να δέσουν το εισιτήριο στο πόδι του περιστεριού και να το στείλουν στον δικό τους άνθρωπο, αδελφό, πατέρα, γαμπρό ή φίλο που βρισκόταν έξω από το στάδιο. Το 7-1 τον Μάιο του 1954 στη Βουδαπέστη το είδαν 100 χιλιάδες άνθρωποι. Ηθελαν να το δουν περίπου ένα εκατομμύριο. Δυστυχώς, τότε, δεν υπήρχαν κάμερες για να αποτυπώσουν τη μαγεία του μαγυάρικου ποδοσφαίρου. Και τη λατρεία του πλήθους, φυσικά. Μία ομάδα που ήταν δημιούργημα ενός πολύ μεγάλου προπονητή. Του Γκούσταβ Σέμπες. Μία ομάδα στην οποία έλαμπε το αστέρι «...εκείνου του χοντρούλη...» με το φοβερό αριστερό πόδι. Του Φέρεντς Πούσκας. Αυτό που έκανε η Ουγγαρία του Πούσκας, εκείνον τον Νοέμβριο στο Γουέμπλεϊ, ήταν κάτι ασύλληπτο.

Εκεινη την εποχη η Βρετανία έφερε ακόμα τον τίτλο της υπερδύναμης. Λίγο πριν από το παιχνίδι του Γουέμπλεϊ με τους δίδυμους πύργους, το Εβερεστ είχε κατακτηθεί και στην κορυφή του κυμάτιζε η βρετανική σημαία. Η εθνική υπερηφάνεια των Βρετανών είχε φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη. Εκεί όπου οι ίδιοι τοποθετούσαν και την αξία της εθνικής τους ομάδας. Σε ένα άθλημα του οποίου ήταν οι εφευρέτες και δάσκαλοι. Οπως επεσήμανε και ο Μπίλι Ράιτ στον Σταν Μόρτενσον την ώρα που οι δύο ομάδες έμπαιναν στο Γουέμπλεϊ, οι Ούγγροι δεν φορούσαν καν σύγχρονες εμφανίσεις. Η κομμουνιστική Ουγγαρία τότε δίδαξε στην υπεροπτική Αγγλία ένα μάθημα, που ξεπερνά κατά πολύ τα όρια του ποδοσφαίρου. Η ομάδα πάνω από το άτομο. Η νίκη στο Γουέμπλεϊ ήταν απλά ένα από τα καλύτερα πετράδια στο στέμμα της επιτυχίας του ουγγρικού ποδοσφαίρου. Ενός στέμματος που είχε κατασκευαστεί πετράδι-πετράδι από το τέλος της δεκαετίας του '40 και έσβησε με την εισβολή των σοβιετικών τανκς στη Βουδαπέστη το 1956. Ο μεταρρυθμιστής Ούγγρος πρωθυπουργός Ιμρε Νάγκι είχε αντικατασταθεί από το 1955. Η Ουγγαρία είχε γυρίσει στη σκληρή γραμμή του σταλινισμού. Αλλά η αλλαγή που ερχόταν στη Σοβιετική Ενωση, με τον Χρουτσόφ στη θέση του Στάλιν, ενίσχυσε τις ελεύθερες φωνές στην Ουγγαρία.

Η εξεγερση ήρθε τον Οκτώβριο του 1956. Η Χόνβεντ, λόγω των ταραχών, υπήρχε περίπτωση να μη δώσει τα παιχνίδια της για το Κύπελλο της ΟΥΕΦΑ με την Αθλέτικ Μπιλμπάο. Η ΟΥΕΦΑ κοινοποιεί στην ουγγρική ομοσπονδία μία επιστολή, σύμφωνα με την οποία αν η Χόνβεντ για οποιοδήποτε λόγο δεν αγωνιστεί, θα αποκλειστεί. Οι Ούγγροι κανονίζουν να δώσουν το πρώτο παιχνίδι εκτός έδρας. Η εξέγερση στην Ουγγαρία έχει φουντώσει και η Χόνβεντ αποφασίζει να δώσει και τη ρεβάνς εκτός Ουγγαρίας, στις Βρυξέλλες. Ομως μετά το παιχνίδι οι παίκτες αποφασίζουν να παρατείνουν την παραμονή τους μακριά από τη χώρα τους, πραγματοποιώντας μία τουρνέ στη Βραζιλία. Η ουγγρική ομοσπονδία διαφωνεί με την απόφαση των παικτών και επιβάλλει ποινή αποκλεισμού ενός χρόνου σε όλους. Τότε, ο Πούσκας, ο Κόκσιτς και ο Τσίμπορ αποστατούν στη Δύση. Ο Πούσκας φθάνει στην Αυστρία, όπου μένει για έναν χρόνο, αλλά δεν καταφέρνει να πάρει άδεια να αγωνιστεί σε κάποια ομάδα. Προσπαθεί να αγωνιστεί στην Ιταλία, αλλά και εκεί οι πόρτες είναι κλειστές. Το 1957 ο Πούσκας είναι 30 ετών. Θεωρείται ήδη πολύ μεγάλος για να παίξει ποδόσφαιρο. Η άσχημη ψυχολογική κατάσταση και το ποτό έχουν μεταμορφώσει τον «Καλπάζοντα Συνταγματάρχη» του 1954 σε μία θλιβερή και υπέρβαρη καρικατούρα του μύθου που κάποτε υπήρξε. Το μέλλον μοιάζει σκοτεινό και το ποδόσφαιρο μακρινό όσο ποτέ.

Η σωτηρια έρχεται στο πρόσωπο του παλιού μάνατζερ της Χόνβεντ, Εμιλ Οστράιχερ, που τότε έλυνε και έδενε στη Ρεάλ Μαδρίτης. Την ποδοσφαιρική δύναμη της εποχής. Ο Πούσκας υπογράφει το 1958 σε ηλικία 31 χρονών ένα συμβόλαιο 10 χιλιάδων δολαρίων με τη Ρεάλ Μαδρίτης, με τον όρο να χάσει 15 κιλά για να του δοθεί το δικαίωμα να παίξει. Οι Ιταλοί, που έναν χρόνο πριν τον είχαν απορρίψει, θεωρούν ότι οι τύποι της Ρεάλ έχουν τρελαθεί και πετάνε τα λεφτά τους για αυτόν τον «γερασμένο χοντρό». Ο «γερασμένος χοντρός», όμως, στη Ρεάλ Μαδρίτης συναντά τον Αλφρέντο ντι Στέφανο και τον αέρινο Χέντο. Ετσι γεννιέται η τριπλέτα της κόλασης. Δύο Κύπελλα πρωταθλητριών για τη Ρεάλ το 1959 και το 1960. Σερί τα πρωταθλήματα Ισπανίας από το 1961 έως το 1965. Ενα Κύπελλο Ισπανίας το 1962. Ο τελευταίος τελικός πρωταθλητριών για τον Πούσκας έρχεται το 1962. Κόντρα στην Μπενφίκα η Ρεάλ χάνει 5-3.

Ο Πουσκας είναι ήδη 35 χρονών, αλλά αυτό δεν τον εμποδίζει να σημειώσει και τα τρία γκολ της Ρεάλ. Η κορυφαία του όμως στιγμή ήταν δύο χρόνια πριν. Στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών το 1960 στη Γλασκώβη, κόντρα στην Αϊντραχτ Φρανκφούρτης. Τότε, 135.000 άνθρωποι στο Χάμπτεν Παρκ είδαν τη Ρεάλ να σκορπίζει τους Γερμανούς με 7-3 και τον Ντι Στέφανο να σημειώνει τρία γκολ. Ο Πούσκας, τα πηγαίνει λίγο καλύτερα. Σημειώνει τέσσερα. Ενα κατόρθωμα που κανείς δεν έχει επαναλάβει έκτοτε. Ισως, αν ήξερε κάποιος να του έλεγε τότε στη Γλασκώβη τα λόγια που άκουσε ο Ολυμπιονίκης Διαγόρας, όταν είδε τους γιους του να γίνονται και αυτοί Ολυμπιονίκες. «Κάταθνε Διαγόρα, ουκ ες Ολυμπον αναβήσει» (πέθανε τώρα Διαγόρα, δεν θα ανέβεις δα και στον Ολυμπο!). Ο Πούσκας άφησε την τελευταία του πνοή σε ένα νοσοκομείο της Βουδαπέστης. Από εκείνη την ώρα και μετά ανεβαίνει διαρκώς προς ένα σημείο, πιο πάνω ακόμη και από τον ποδοσφαιρικό Ολυμπο. Ενα σημείο όπου μεταμορφώνεσαι σε δεκάχρονο παιδί και η μόνη σου έγνοια είναι μία μπάλα ποδοσφαίρου.