Η επόμενη μέρα είναι νύχτα (SportDay / Χρ.Χαραλαμπόπουλος)

Να το ξεκαθαρίσω απ' την αρχή. Σκέφτομαι και γράφω απ' το γραφείο μου, χωρίς να έχω την πίεση, τον πόνο και το άγχος που έχουν για την επόμενη μέρα οι κάτοικοι των περιοχών που χτυπήθηκαν από τον πύρινο εφιάλτη. Δεν έχω να αντιμετωπίσω την οδύνη για τον χαμό κάποιου αγαπημένου μου προσώπου, ούτε την οργή για την απώλεια της περιουσίας μου. Μπορώ να καταλάβω την έκταση της καταστροφής. Γνωρίζω καλά την περιοχή.

Στα Λουτρά Καϊάφα και στις παραλίες του Κατάκολου πέρασα μερικά από τα πιο ανέμελα καλοκαίρια των παιδικών χρόνων μου. Εχω ακόμα κάποιους συγγενείς εκεί, που έχουν υποστεί σοβαρές απώλειες, αλλά ευτυχώς κανείς τους δεν έχασε τη ζωή του. Προσπαθώ να καταλάβω τον τρόπο με τον οποίο όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα ξεκινήσουν μια καινούργια ζωή την επόμενη μέρα της καταστροφής. Μια μέρα που πολύ φοβάμαι ότι θα είναι νύχτα. Διαβάζω με προσοχή τα μέτρα «ανακούφισης» για τους πληγέντες που εξήγγειλε η κυβέρνηση και αναρωτιέμαι ποιος είναι ο σκοπός τους, πέρα από μια προσωρινή και βραχυπρόθεσμη ανακούφιση.

Δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη εξυπνάδα ή εμπειρία για να κατανοήσει κανείς ότι ο τόπος που χτυπήθηκε τόσο βαριά από την καταστροφή για να μη χαθεί έχει ανάγκη τους ανθρώπους που τον κατοικούν. Και πώς θα μείνει στον ρημαγμένο τόπο ο αγρότης που έχασε τα πάντα; Σπίτι, χωράφι, ζώα. Σε πόσα χρόνια θα κάνουν οι ελιές του ξανά λάδι; Τι θα βοσκάνε τα ζωντανά του, που θα τα αναπληρώσει η πολιτεία; Και όλον αυτόν τον καιρό με τι μέσα θα μπορέσει να συντηρήσει το χωράφι και να συντηρηθεί ο ίδιος και η οικογένειά του; Πού θα βρει τα χρήματα που του χρειάζονται για να τα φτιάξει όλα απ' την αρχή και από πού θα έχει εισόδημα για να ξεπληρώνει τις δόσεις των δανείων του; Τι είδους απασχόληση θα μπορέσει να βρει εκείνος που είχε ή εργαζόταν σε μια τουριστική επιχείρηση, που δεν μπορεί να λειτουργήσει σε ένα σεληνιακό τοπίο; Πώς, με τι μέσα και τι κουράγιο τα παιδιά από εκείνον τον τόπο θα μπορέσουν να παλέψουν για να κερδίσουν μια θέση στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ του χρόνου ή τη μεθεπόμενη χρονιά; Πώς μια οικογένεια θα μπορέσει να αντέξει το κόστος για τις σπουδές του παιδιού της, που θα σπουδάσει στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, τα Γιάννενα, το Ρέθυμνο ή την Κομοτηνή;

Ακόμη, όταν είσαι 30 και 35 χρόνων μπορείς να βρεις τη δύναμη για να ξαναρχίσεις. Τι γίνεται, όμως, όταν είσαι 45, 50 και 55; Είναι τόσα πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν –και με δεδομένη τη φυσιογνωμία και τα χαρακτηριστικά της κρατικής μηχανής, που έχει τεράστια ευθύνη για την εγκατάλειψη αυτών των ανθρώπων και την καταστροφή που τους χτύπησε–, που είμαι απαισιόδοξος.

Οι άνθρωποι εκεί θέλουν ουσιαστική, γενναία και μακροπρόθεσμη βοήθεια για να μείνουν στον ρημαγμένο τόπο και να μπορέσουν να τον ζωντανέψουν ξανά. Δεν θέλουν δάνεια για να ξανακτίσουν τα σπίτια τους. Να αναδιατάξει τα προγράμματά της η Εργατική Εστία και να τους φτιάξει τα σπίτια δωρεάν. Το κράτος ολιγώρησε και έχασαν την περιουσία τους. Να γίνει αναδιάταξη με διακομματική συμφωνία του Δ' ΚΠΣ, που η απερχόμενη κυβέρνηση διακήρυττε ότι θα κατευθυνθεί στην περιφέρεια, και να τεθεί ως προτεραιότητα η ανασύνταξη των περιοχών που χτυπήθηκαν.

Να ενεργοποιηθούν όλα τα εργαλεία του προϋπολογισμού και της κοινοτικής βοήθειας, για να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας στον πληγωμένο τόπο. Διαφορετικά, οι άνθρωποι θα εγκαταλείψουν τη γη –που θα πεθάνει– και θα έρθουν να σβήσουν στις πόλεις.

Ο Ελύτης έγραφε ότι «...αν αποσυνδέσεις την Ελλάδα από αυτά που την αποτελούν, θα δεις να σου απομένουν στο χέρι μία ελιά, ένα αμπέλι και ένα καράβι. Που σημαίνει ότι με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις». Πιθανόν. Αλλά αυτή η Ελλάδα που θα ξαναφτιάξουμε εμείς, οι 64 λιγότεροι, θα είναι λειψή. Λιγόστεψαν τόσο πολύ οι ελιές…

Η τηλεόραση και η τηλεθέαση

Σε αρκετά Μέσα άκουσα και διάβασα ύμνους για τη συνεισφορά των ΜΜΕ στην κάλυψη και την αντιμετώπιση της τραγωδίας. Η αλήθεια είναι ότι κάποια Μέσα είχαν θετικό ρόλο, την ώρα που άλλα –κυρίως τηλεοπτικά– έμειναν δέσμια των χαρακτηριστικών τους.

Πολλές τηλεοράσεις έγιναν δοχεία υποδοχής της απόγνωσης των ανθρώπων από τις πληγείσες περιοχές, ενώ παράλληλα οι πολλές πληροφορίες που έβγαιναν στον αέρα από τηλεθεατές –χωρίς να είναι εύκολο να διασταυρωθούν–, αντί να βοηθούν, δημιουργούσαν σύγχυση. Η τηλεόραση δεν μπορούσε να παίξει ρόλο συντονιστικού οργάνου, όσο κι αν κάποιοι νάρκισσοι τηλεπαρουσιαστές νόμισαν ότι μπορούσαν. Ο ρόλος της είναι κυρίως ενημερωτικός.

Εκείνο που περίμενα να παρακολουθήσω, όχι διότι το είχα εγώ ανάγκη όσο οι κάτοικοι των περιοχών που δοκιμάζονταν –και συνεχίζουν να δοκιμάζονται–, θα ήταν η παράθεση χρηστικών πληροφοριών, απαραίτητων σε αυτές τις περιπτώσεις. Οπως η παρουσίαση χαρτών στους οποίους θα σημειώνονται οδοί διαφυγής για εκείνους που κινδύνευαν να αποκλειστούν, εναλλακτικών διαδρομών για όσους κινούνταν στο εθνικό και περιφερειακό οδικό δίκτυο, προς ή από τα μέτωπα της φωτιάς, των τηλεφώνων των νομαρχιακών ή των δημοτικών κέντρων βοήθειας, πληροφοριών αυτοπροστασίας των κατοίκων που βρίσκονταν στις περιοχές της φωτιάς, χαρτών και τρόπων προσέγγισης αποκλεισμένων περιοχών. Τέτοια πράγματα, δηλαδή, που όμως χρειάζονται υποδομή και εμπειρία που οι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν διαθέτουν.
Δεν είναι βοήθεια η ελληνική σημαία στην οθόνη, ούτε η τηλεοπτική εκμετάλλευση του πατριωτισμού. Ούτε είναι βοήθεια η επίπλαστη τηλεοπτική οργή κάποιων τηλεπαρουσιαστών «για τη χώρα που δέχεται επίθεση». Φυσικά, καταλαβαίνω ότι οι εικόνες της φωτιάς που κατατρώει τα πάντα ή η προβολή της οδύνης όσων χτυπήθηκαν από την τραγωδία είναι στοιχεία που βοηθούν την τηλεθέαση και βέβαια μπορούν να καλύψουν αρκετές ώρες προγράμματος.

Δύο μόνο παρατηρήσεις. Οι πολιτικοί απουσίασαν από τους τηλεοπτικούς δέκτες μέχρι το βράδυ της Κυριακής. Από χθες εμφανίστηκαν ξανά, προσπαθώντας να «κεφαλαιοποιήσουν» εκλογικά τη μεγάλη καταστροφή. Και αυτό είναι πολύ πιο εμφανές στους εκπροσώπους των δύο μεγάλων κομμάτων. Η δεύτερη παρατήρηση. Ηταν ωραία τηλεοπτική ιδέα η χθεσινή εκπομπή του Ν. Χατζηνικολάου να έχει φόντο βίντεο από τις τρομερές πυρκαγιές την ώρα που τόσοι άνθρωποι δοκιμάζονται ακόμα;