Τελικά, πόσο «Ιταλοί» είναι οι... Ιταλοί; (SportDay / Διονύσης Ελευθεράτος)

Αν υπάρχει ποδοσφαιρικό πεπρωμένο, έχει αναθέσει στους Ιταλούς μια διαχρονική αποστολή: να εκπλήσσουν τακτικά. Να ανατρέπουν, είτε τα εκάστοτε διαδεδομένα προγνωστικά είτε τις γνωματεύσεις για την κατάσταση του ποδοσφαίρου τους. Είτε, ακόμη, τα χαρακτηριστικά της αγωνιστικής τους φυσιογνωμίας ή και τα σχετικά στερεότυπα. Τούτη την αποστολή διεκπεραιώνουν με συνέπεια τόσο οι μεγάλοι τους σύλλογοι όσο και η «σκουάντρα ατζούρα». Εδώ και δεκαετίες.

Η Μίλαν κατέκτησε φέτος το τρόπαιο, στο τέλος μια σεζόν που άρχισε πολύ άσχημα γι' αυτήν κι ενώ την είχαν «περικυκλώσει» –στα ημιτελικά– τρεις αγγλικές ομάδες. Το επίτευγμά της δεν συνιστά, ασφαλώς, έκπληξη. Συντελέστηκε, όμως, στον απόηχο των όχι και τόσο κολακευτικών σχολίων για την εν γένει εικόνα του ιταλικού ποδοσφαίρου: μπόλικη βία, ανεπαρκής προσέλευση κόσμου στα γήπεδα, κ.λπ. Α, να μην το ξεχάσουμε: η Μίλαν θριάμβευσε πριν καλά καλά η Ρόμα προλάβει να συνειδητοποιήσει τι έπαθε στο «Ολντ Τράφορντ».

Τούτη η υπόμνηση του 7-1 στο Μάντσεστερ δίνει σημείο «εκκίνησης» στη μικρή αναδρομή μας: στα πρώιμα '70s, από τα οποία ο γράφων διατηρεί τις πρώτες ποδοσφαιρικές του μνήμες, κοινή και ακλόνητη ήταν η πεποίθηση ότι ευκολότερα θα γινόταν σύγκρουση πλανητών, παρά θα δεχόταν πολλά γκολ σε κρίσιμο αγώνα μια ισχυρή –αν όχι και μια μέτρια– ιταλική ομάδα. Θα πάθαιναν ποτέ τέτοιο πράγμα οι γαλουχημένοι στο κατενάτσιο και λάτρες του αμυντικού ποδοσφαίρου Ιταλοί; Θα παίρναμε όρκο: αυτό που έπαθε η εθνική τους το 1970 στο Μεξικό, στον τελικό, ήταν ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να τους συμβεί.

Εμ, δεν ήταν! Το καταλάβαμε όταν είδαμε, άναυδοι, την Γκλάντμπαχ να κονιορτοποιεί με 7-1 την έμπειρη Ιντερ! Το γεγονός ότι ο αγώνας ακυρώθηκε και επαναλήφθηκε, εξαιτίας της ρίψης ενός κουτιού Coca-Cola στον αγωνιστικό χώρο, ουδόλως άμβλυνε τις εντυπώσεις. Λίγο αργότερα παρακολουθήσαμε τη Μίλαν να διαλύεται απέναντι στον Αγιαξ. Οσο κι αν ο αντίπαλός της ήταν η καλύτερη ομάδα στον κόσμο, τι στην ευχή, ένα συντριπτικό 6-0 δεν μπορούσε να χωνευτεί εύκολα. Σε τελική ανάλυση, στην τριετία της απόλυτης κυριαρχίας του ο μεγάλος Αγιαξ δεν «φόρτωσε» καμία ομάδα με τόσα γκολ, στη διεθνή του δραστηριότητα: ο «κλήρος έλαχε» στη Μίλαν. Τότε κατανοήσαμε ότι καλό θα ήταν να μην περιβάλλουμε τους Ιταλούς με τόσα κλισέ.

Μουντιάλ του 1982: πολύ χλομή και άχαρη ιταλική εκκίνηση στη διοργάνωση, αλλά θριαμβευτικό τέλος. Τρία γκολ στη Βραζιλία και άλλα τρία σε βάρος των Γερμανών, στον τελικό, δεν συνιστούσαν δα κανέναν «τυπικά ιταλικό» τρόπο επίτευξης ενός σημαντικού στόχου. Δύο 4-0 της Μίλαν σε ισάριθμους τελικούς (1989, 1994), αποστάγματα –αμφότερα– χορταστικού ποδοσφαίρου, δύσκολα συνάδουν προς τα καθιερωμένα στερεότυπα περί των ιταλικών ομάδων. Η Γιουβέντους έπαιξε καλή μπάλα στην τριετία 1996-1998 κι ανταμείφθηκε με ισάριθμες παρουσίες σε τελικούς. Μη μου πείτε, όμως, ότι το να δέχεσαι τρία γκολ από το αουτσάιντερ, τη Ντόρμουντ (1997), αποπνέει «ιταλικό άρωμα»...

Δεν ξέρω πόσοι πίστευαν ότι η «σκουάντρα ατζούρα» θα έφθανε μέχρι τον τελικό του Euro 2000. Φαντάζομαι, όμως, ότι λίγοι ανέμεναν πως η εθνική Ιταλίας δεν θα «έτρωγε την μπάλα», ώστε να «τελειώσει» ο αγώνας στο 80' (και αργά θα ήταν!) και να αποτραπεί η οδυνηρή ισοφάριση στα τελευταία δευτερόλεπτα. Η περσινή κατάκτηση του Μουντιάλ κατέφθασε τη στιγμή κατά την οποία πολλοί έπαιρναν όρκο ότι το σοκ των σκανδάλων θα κρατούσε καθηλωμένο, για κάποια χρόνια, το ιταλικό ποδόσφαιρο. Αν η Μίλαν φέτος κέρδισε το τρόπαιο με τακτική αρκούντως... ιταλική, το 2005 το έχασε διότι λησμόνησε παντελώς την ιταλική φύση της.

Τελικά, πόσο «Ιταλοί» είναι οι Ιταλοί –στην τακτική, τη στρατηγική και τη νοοτροπία; Η προαναφερθείσα διαρκής εναλλαγή επιβεβαιώσεων και διαψεύσεων των (φερόμενων ως ακλόνητων) ποδοσφαιρικών τους χαρακτηριστικών ουσιαστικά καθρεφτίζει μια συνεχή διελκυστίνδα. Ανάμεσα σε δυνατότητες και «κολλήματα» –θυμηθείτε την αυτοκαταστροφικά συντηρητική «σκουάντρα ατζούρα» επί Τραπατόνι. Ανάμεσα στο ισχυρό ένστικτο της επιβίωσης και τις ανακολουθίες –αμφότερα τους χαρακτηρίζουν. Οι Ιταλοί δεν παίζουν πάντοτε ωραίο ποδόσφαιρο, αλλά μας προσφέρουν άφθονες αφορμές να συζητάμε για τις ενδιαφέρουσες, γοητευτικές ποδοσφαιρικές αντιφάσεις τους. Με κλισέ ή χωρίς...