Ο Μπίλι Σάνκλι. Ενας μύθος

Στο χθεσινοβραδινό παιχνίδι της Λίβερπουλ με τη Γουίγκαν το «kop», το περίφημο «πέταλο» του Ανφιλντ, γιόρταζε μία επέτειο. Ολες οι επέτειοι είναι ιστορικές, βέβαια, αλλά ο ερχομός του Σάνκλι στη Λίβερπουλ ήταν η αρχή της μεταμόρφωσής της. Χθες βράδυ συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τότε που αυτός ο εμβληματικός για την ιστορία του συλλόγου τύπος έμπαινε για πρώτη φορά στο «Ανφιλντ».

Το παρελθόν επειδή κατοικεί στα βιβλία, τις ασπρόμαυρες φωτό, τις αναμνήσεις και όχι στο youtube, δεν έχει την πειστικότητα των video. Είναι κάτι τόσο μακρινό που δίνει την εντύπωση ότι δεν υπήρξε. Οτι είναι μια επινόηση. Ομως ο Σάνκλι υπήρξε και το πνεύμα του στοιχειώνει -και θα στοιχειώνει- για πάντα το «Ανφιλντ». Ποιος ήταν όμως ο Σάνκλι; Αντιγράφω από το βιβλίο του Τζέισον Κόουλεϊ «Το τελευταίο παιχνίδι» που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Τόπος.

«Ο Ουγιέ, που γνώριζε την ιστορία του συλλόγου, επέλεξε να μείνει κοντά στο "Σέφτον Παρκ", σε ένα ευπρεπές σημείο της πόλης, αντί να κατοικήσει σε ένα από τα πιο πλούσια προάστια όπως το Φορμπι ή το Λανκασάιρ ή στη Βόρεια Ουαλία (ο Σάνκλι έμενε σε ένα σπίτι με μεσοτοιχία και πήγαινε με τα πόδια στο "Ανφιλντ"). Ο Ουγιέ ήταν ένας ιστορικός του συλλόγου. Γνώριζε τα πάντα σχετικά με τον Σάνκλι.

Ηξερε ότι εκείνος και καθένα από τα τέσσερα μεγαλύτερα αδέρφια του ήταν ποδοσφαιριστές και ότι μαζί συνήθιζαν να παίζουν πέντε εναντίον πέντε στο χωριό που γεννήθηκαν και με άλλες ομάδες στην γύρω περιοχή. Γνώριζε με ποιον τρόπο ο Σάνκλι με τη βοήθεια των Μπομπ Πέισλι και Τζο Φάγκαν -που κι οι δύο θα αναλάβουν την ομάδα διαδοχικά μετά τον Σάνκλι- είχαν μεταμορφώσει τη Λίβερπουλ από μια ομάδα της δεύτερης κατηγορίας με άθλιο γήπεδο προπόνησης στο Μέλγουντ και ένα παμπάλαιο γήπεδο, σε μια ομάδα ικανή να στεφθεί πρωταθλήτρια στην πρώτη κατηγορία. Μια ομάδα που εξυμνήθηκε για τη σπάνια ομοψυχία των ποδοσφαιριστών της, τη διαρκή ροή του παιχνιδιού της και την άνεσή της στις διαρκείς εναλλαγές της μπάλας...

Ο Σάνκλι, που γεννήθηκε το 1913 στο Αϊρσάιρ, ένα χωριό ανθρακωρύχων στο Γκλένμπακ, θα μπορούσε κάλλιστα να είχε γεννηθεί σε κάποιον από τους στενούς χαρακτηριστικούς δρόμους γύρω από το "Ανφιλντ" με τα ομοιόμορφα σπίτια, όπου ζούσαν πολλοί από τους οπαδούς της Λίβερπουλ. "Ο μόνος λόγος για τον οποίο ασχολήθηκα με το ποδόσφαιρο ήταν γιατί το αγαπούσα", έλεγε, "και ήθελα να δώσω χαρά στους ανθρώπους του Λίβερπουλ".

Ηταν ένας σοσιαλιστής του ποδοσφαίρου (πριν γίνει επαγγελματίας παίκτης είχε δουλέψει δύο χρόνια ως μεταλλωρύχος), ήταν ο ηθικός υπερασπιστής του παιχνιδιού του λαού, ακόμα κι αν ο ίδιος έφτανε στο σημείο να κάνει πονηριές προκειμένου να δώσει κίνητρο σε κάποιον ή να τον βάλει στη θέση του... Υπήρχε, όμως, και ένα ζήτημα ποιοτικής διαφοράς που αφορούσε τη Λίβερπουλ.

Αν ενδιαφερόσουν για την ιστορία του αγγλικού ποδοσφαίρου και αναζητούσες τον τρόπο με τον οποίο η Λίβερπουλ έφτασε να θεωρείται τόσο σπουδαία ομάδα, σύντομα θα άκουγες για τον Μπιλ Σάνκλι. Θα μάθαινες για το πώς είχε έρθει το 1959 από τη Χάντερσφιλντ για να ξεσηκώσει τόσο την ομάδα όσο και την ίδια την πόλη με το όραμά του για το ποδόσφαιρο.

Θα μάθαινες για το διάσημο Σπίον Κοπ, ένα λόφο στην περιοχή Νατάλ στη Νότιο Αφρική όπου τον Ιανουάριο του 1900 δόθηκε μια φοβερή μάχη ανάμεσα σε βρετανικές δυνάμεις από την ιστορική περιοχή του βορειο-δυτικού Λανκασάιρ και δυνάμεις των Μπόερς. Μια σύγκρουση στην οποία πολλοί στρατιώτες από το Λίβερπουλ άφησαν την τελευταία τους πνοή στο πεδίο της μάχης (the "Kop", το "πέταλο", ονομάζεται η κερκίδα των ένθερμων οπαδών της Λίβερπουλ πίσω από την εστία προς τιμήν των πεσόντων).

Θα μάθαινες για τον ύμνο των οπαδών της ομάδας, το "you’ll never walk alone"… Είχα δει φωτογραφίες του Σάνκλι και αποσπάσματα από τηλεοπτικό αρχειακό υλικό που τον έδειχναν ντυμένο με ένα κομψό κόκκινο πουκάμισο και σκούρα γραβάτα κάτω από ένα γκρι κουστούμι, να πανηγυρίζει το πρωτάθλημα που κατέκτησε η Λίβερπουλ το 1973, το τρίτο από τότε που ανέλαβε εκείνος μάνατζερ, αγκαλιάζοντας οπαδούς στο "πέταλο" με έναν ενθουσιασμό αμοιβαιότητας και κατανόησης».

Το αντίο και η φιλοσοφία του

Στο τέλος της επόμενης σεζόν, το 1974, έχοντας κατακτήσει το Κύπελλο, ο Σάνκλι ξαφνικά ανακοίνωσε την αποχώρησή του από τη Λίβερπουλ και το ποδόσφαιρο. Λίγο πριν από την ανακοίνωση και λίγες μέρες μετά τον τελικό Κυπέλλου, ο Σάνκλι είχε εμφανιστεί στα σκαλιά του St George’s Hall (ένα ιστορικό νεοκλασικό κτίριο του Λίβερπουλ με αίθουσες συναυλιών και διαστικές αίθουσες) στο κέντρο της πόλης, για να μιλήσει και να αποθεωθεί από 100.000 ανθρώπους, τουλάχιστον, που είχαν συγκεντρωθεί εκεί.

Και ήταν δύσκολο να καταλάβεις ποιος είχε ποιον σε μεγαλύτερη εκτίμηση. Ο κόσμος τον Σάνκλι ή το αντίθετο. Συνεχίζει ο Κόουλι με τα λόγια του ίδιου του Σάνκλι: «"Ο στόχος μου στη ζωή", έλεγε ο Σάνκλι, "ακόμα κι αν έπρεπε να πάω στον στρατό στη διάρκεια του πολέμου και να κάνω κάποιες απαίσιες δουλειές -να δουλεύω στο μαγειρείο, όπου έπρεπε να πλύνω 6.000 πιάτα ή να καθαρίσω τα αποχωρητήρια- λοιπόν, ο στόχος μου στη ζωή ήταν πως αν είχα μια δουλειά να κάνω, ακόμα και να καθαρίσω το πάτωμα, θα ήθελα το δικό μου πάτωμα να είναι πιο καθαρό από το δικό σου.

Λοιπόν, αν ο καθένας σκέφτεται με αυτό τον τρόπο και κάνει όλες τις μικροδουλειές που του αναλογούν με τον καλύτερο τρόπο που μπορεί, αυτό το ονομάζω ακεραιότητα. Μια αρετή που αν την είχαμε όλοι, ο κόσμος θα ήταν καλύτερος. Και το ποδόσφαιρο θα ήταν καλύτερο. Αυτό λοιπόν που ζητάμε στην ομάδα είναι σκληρή δουλειά και ακεραιότητα. Καμιά ποδοσφαιρική ομάδα δεν μπορεί να πετύχει χωρίς σκληρή δουλειά". Οι παίκτες του Σάνκλι, όπως και ο μάνατζέρ τους, ήταν ασυνήθιστα δουλευταράδες και είχαν καλύτερη φυσική κατάσταση από πολλούς άλλους ποδοσφαιριστές.

Το παιχνίδι τους με τις συνεχείς εναλλαγές της μπάλας, μια έκφραση ενότητας και συλλογικότητας –τα μεθοδικά καταρτισμένα αγωνιστικά πλάνα, η άνεση στην κατοχή και το άψογο κοντρόλ, η απλή και ακριβής μεταβίβαση- ήταν πράγματα που είχαν δουλευτεί και εμπλουτισθεί σε παιχνίδια πέντε εναντίον πέντε στην προπόνηση, μια καινοτομία του Σανκλυ. Δώσε πάσα και κινήσου.

Δώσε πάσα και κινήσου. Συνέχισε να δουλεύεις. Συνέχισε να δουλεύεις. Ολοι μαζί, όλοι μαζί. Μέσα κι έξω από το γήπεδο. Το δέσιμο, μεταξύ των παικτών, του μάνατζερ και των οπαδών. Η συλλογικότητα και η ομάδα ως έκφραση της περηφάνειας του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. "Είμαι ένας άνθρωπος του λαού", έλεγε ο Σάνκλι. "Μόνο ο λαός έχει σημασία"».

Το επιχείρημα του «ντου»

Μισή συνέντευξη που δεν τελείωσε δεν είναι καλή βάση για να βγάλεις συμπεράσματα, αλλά μπορεί να σου δώσει πολύ υλικό για να κάνεις υποθέσεις. Οι υποθέσεις στην περίπτωση της διακοπείσας συνέντευξης του Ντέμη μπορεί να είναι καλή βάση για ιστορίες και κουτσομπολιό, αλλά δεν συμβάλλουν καθόλου στην ενημέρωση. Το προσωπικό στοιχείο ήταν αναμενόμενο να κυριαρχήσει και αυτό συνέβη στο μεγαλύτερο μέρος της προχθεσινής συνέντευξης, αλλά ακόμη και έτσι, άλλο είναι το στοιχείο που κέρδισε τις εντυπώσεις.

Φυσικά, δεν ήταν άλλο από την τραμπούκικη διακοπή της συνέντευξης από μία ομάδα μυαλοφυγόδικων ηλιθίων. Η πραγματική πληγή στους χώρους των οπαδών είναι αυτή η ράτσα ηλιθίων που θεωρεί ότι η βία και η επιβολή είναι επιχείρημα το οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να αποδεχθούμε.

Πρόκειται για έναν πρωτογονισμό που εχει συμβάλει αποφασιστικά στην καθυστέρηση του ελληνικού ποδοσφαίρου, αλλά ακόμη τραγικότερο είναι ότι κάποιοι στον Τύπο χαρακτήρισαν τους ηλιθίους «φίλους της ΑΕΚ» ή «αγανακτισμένους οπαδούς της «Ενωσης». Αυτό με κάνει να πιστεύω μερικές φορές ότι η ηλιθιότητα είναι ένα είδος ιού που διαδίδεται με κάποιο τρόπο και πρέπει κάποτε να δούμε πώς θα τον αντιμετωπίσουμε. Σοβαρά.