Τίποτε δεν διαρκεί για πάντα (ιδίως στο ποδόσφαιρο)

Μυστήρια πράγματα. Μετά την οικονομική κρίση και βλέποντας το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών να διευρύνεται και τις ανισότητες να τείνουν να πάρουν μόνιμη μορφή, στο πιο άνισο πρωτάθλημα του κόσμου, στην αγγλική Πρέμιερ Λιγκ, φαίνεται ότι τα πράγματα εξισορροπούνται.

Στο πρωτάθλημα, στο οποίο την τελευταία εξαετία μία τετράδα ομάδων –η λεγόμενη «big four»– είχε εδραιώσει την κυριαρχία της και τα αποτελέσματα αυτών των «μεγάλων» με τους υπόλοιπους είχαν γίνει προβλέψιμα, φαίνεται –δεν είναι ακόμα απολύτως σίγουρο- ότι η τετράδα καταρχήν διευρύνεται και ότι κατά δεύτερον τα αποτελέσματα γίνονται όλο και περισσότερο αναπάντεχα.

Η πολύ κακή φετινή πορεία της Λίβερπουλ, η αστάθεια της Γιουνάιτεντ που έχασε από τη Βίλα μέσα στο γήπεδό της, η ισοπαλία της Τσέλσι με την Εβερτον, με την ομάδα του Λονδίνου να ετοιμάζεται για τα προβλήματα που θα της δημιουργήσουν οι απουσίες για το Africa Cup, η άνοδος των Μάντσεστερ Σίτι, Αστον Βίλα και Τότεναμ και η γενική αίσθηση ότι το κέντρο βάρος του πρωταθλήματος μετατίθεται στον Νότο είναι πρωτόγνωρα.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Η απάντηση δεν είναι τόσο δύσκολη, είναι μάλλον προφανής. Η οικονομική κατάσταση. Η τετράδα των ισχυρών αρχίζει –εξαιρουμένης τής Αρσεναλ– να αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα, τα οποία έχουν αντίκτυπο και στο αγωνιστικό πρόσωπό τους. Η Τσέλσι το καλοκαίρι δεν έκανε μεταγραφές και ο Αμπράμοβιτς από την αρχή της χρονιάς έδειξε με έμφαση την τάση του για οικονομία.

Μείωση του ρόστερ, διάλυση του υπερτροφικού τμήματος σκάουτινγκ και των ακαδημιών, περικοπές μισθών και κάποιες απολύσεις είναι κάτι παραπάνω από ενδείξεις ότι «το αφεντικό... λογικεύθηκε». Η Λίβερπουλ, δέσμια της επιχειρηματικής ασυμφωνίας των ιδιοκτητών της και των οικονομικών τους προβλημάτων, αδυνατεί να ενισχυθεί και βλέπει τα χρέη της να μεγαλώνουν.

Για να καλύψει τα ελλείμματα, πουλάει ποδοσφαιριστές. Τα χρέη της ξεπέρασαν τα 300 εκατομμύρια στερλίνες. Μετά τη ματαίωση των σχεδίων για το καινούργιο γήπεδο κανείς δεν τη δανείζει με τόσα χρέη και την προβληματική οικονομική κατάσταση των ιδιοκτητών της. Με τη Γιουνάιτεντ τα πράγματα είναι ακόμη πιο σοβαρά, αλλά κρύβονται πιο εύκολα. Τα χρέη της Μάντσεστερ έφθασαν τα 700 εκατομμύρια στερλίνες, τα κεφάλαια για τις μεταγραφές περιορίστηκαν δραστικά, ο Φέργκιουσον δουλεύει με πιτσιρικάδες και οι φήμες για τις οικονομικές δυσκολίες του Γκλέιζερ πληθαίνουν χωρίς διαψεύσεις.

Προχθές ένα δημοσίευμα των «Τimes» έκανε λόγο για ένα κινεζικό κονσόρτσιουμ που φέρεται έτοιμο να προσφέρει ένα δισ. στερλίνες για την αγορά της ομάδας. Απ' ό,τι φαίνεται, η οικονομική κρίση δημιουργεί συνθήκες περιορισμού των ανισοτήτων, αλλά κανείς δεν γνωρίζει αν αυτή η νέα κατάσταση θα επηρεάσει την ποιότητα του ποδοσφαίρου που παίζεται στην Αγγλία.

Οι τέσσερις «μεγάλοι» δεν μοιάζουν ανίκητοι, η οικονομική πίεση και οι αλλαγές στα ρόστερ των ομάδων ανοίγουν δρόμο στους νέους Αγγλους ποδοσφαιριστές, την ώρα που περισσότεροι Βρετανοί προπονητές έρχονται στο προσκήνιο, όπως ο Μάρτιν Ο’Νιλ, ο Χάρι Ρέντναπ και ο Μαρκ Χιουζ. Σίγουρα αυτή θα είναι μία χρονιά μεγάλων αλλαγών για το αγγλικό ποδόσφαιρο, πολλές από τις οποίες έχουν ήδη δρομολογηθεί.

Θα πρέπει επίσης να δούμε κατά πόσο θα επηρεάσουν το αγγλικό ποδόσφαιρο οι Ολυμπιακοί Αγώνες, οι οποίοι μεταφέρουν ένα πολύ μεγάλο μέρος της οικονομικής και οικοδομικής δραστηριότητας –δηλαδή γήπεδα και αθλητικούς χώρους– στο Λονδίνο.

Τσέλσι, Αρσεναλ, Τότεναμ είναι μία χαρά τριάδα που μαζί με τις δύο Μάντσεστερ, τη Βίλα και τη Λίβερπουλ μεγαλώνουν την ομάδα των ισχυρών, αλλά και την απόστασή τους από τους υπολοίπους. Αυτό, όμως, είναι μια άλλη ιστορία που έχει πολύ πόνο και κυρίως πολλά χρέη κι έναν μεγάλο κίνδυνο: την αποκάλυψη της πιθανότητας το υπάρχον μοντέλο ποδοσφαιρικής ανάπτυξης να 'χει φτάσει στα όριά του και να χρειάζεται δραστικές αλλαγές.

Τα χρέη και οι υπόχρεοι

Πριν από την οποιαδήποτε παρατήρηση για τις οικονομικές εξαγγελίες του πρωθυπουργού, εκείνο που θα ήθελα να παρατηρήσω είναι το εξής: η κατάσταση της οικονομίας έφθασε σ' αυτό το σημείο χάρη στις επιλογές και τους χειρισμούς των ισχυρών κυβερνήσεων, που προκύπτουν από τον ολοένα και μεγαλύτερο βιασμό της λαϊκής θέλησης με τους εκτρωματικούς εκλογικούς νόμους.

Νόμους που πριμοδοτούν με έδρες το πρώτο κόμμα ώστε να διαμορφώνει κοινοβουλευτική πλειοψηφία, την ώρα που είναι μειοψηφία στο εκλογικό σώμα. Παλιά αυτό το έλεγαν πραξικόπημα, όταν μία μειοψηφία επέβαλε τις απόψεις της στην πλειοψηφία και παράλληλα εκμεταλλευόταν τη δύναμη –που της έδινε η βία των όπλων- και νομοθετούσε. Τώρα, γίνεται το ίδιο ακριβώς, χωρίς όπλα και με «δημοκρατικό» τρόπο.

Η εθνική ανεξαρτησία έχει παραδοθεί προ πολλού στις αγορές, οι οποίες αποφασίζουν για τον τρόπο που θα μεγαλώσουν τα κέρδη τους και θα διασφαλίσουν την ανισότητα. Οι πολίτες αποκλείονται από τα κέντρα λήψης αποφάσεων και η διαρκώς αυξανόμενη οικονομική πίεση που υφίστανται τους κάνει ευάλωτους, εξαρτημένους και φοβισμένους. Η ενίσχυση της καταστολής και της κρατικής βίας –«η προσαγωγή είναι δημοκρατικό μέτρο», Μ. Χρυσοχοΐδης- η επιδείνωση του επιπέδου της παρεχόμενης εκπαίδευσης και ο αποκλεισμός από αυτήν όσων δεν έχουν ή δεν μπορούν, μεγαλώνει τις στρατιές των αμαθών και τους μεταμορφώνει σε μία εύπλαστη μάζα που της δίνουν μορφή τα media.

Συχνά της δίνουν και πολλά περισσότερα. Στόχους καταναλωτικούς, όνειρα –αρκούντως πλαστικά για να χρησιμοποιούνται εύκολα-, φόβους –«θα σας σφάξουν οι λαθρομετανάστες και θα σας κάψουν οι αντιεξουσιαστές»- και πολύχρωμα, γκλάμορους τηλεοπτικά υπνοσεντόν της αποχαύνωσης, παραγεμισμένα με ελπίδες σκαλισμένες στον τόρνο του τζόγου. Είναι όπως με την ακαμάτρα νοικοκυρά που κρύβει τα σκουπίδια κάτω από το χαλί.

Οι νέοι που έρχονται, όμως, βλέπουν ότι δεν έχουν αύριο και αρνούνται να μπουν κάτω από το χαλί. Τριγυρίζουν στο δωμάτιο κρατώντας στα χέρια τους Δεκέμβρηδες με φωτιές και λουλούδια. Τα λουλούδια για τον εαυτό τους και τις φωτιές για μας. Γιατί αυτοί δεν χρωστάνε, εμείς τους χρωστάμε και θα θελήσουν να εισπράξουν τα όνειρά τους.

Σαπουνόπερα ΑΕΚ

Ολη αυτή η δραματική περιπέτεια της ΑΕΚ που κρατάει με ένταση ένα χρόνο τώρα δεν τερματίζεται απλώς αν βρεθεί ένας «επενδυτής». Τα προβλήματα της ΑΕΚ ξεκινούσαν πάντα όταν ο ένας «επενδυτής» μεταβίβαζε την ομάδα στον άλλο. Από τους Μελισσανίδη-Καρρά στον Τροχανά, από εκεί στη Nedmed, τον Μάκαρο, την ομάδα Ντέμη και παραλίγο να περνούσε και στα χέρια του Κοζώνη.

Σε μία επαρκώς ευνομούμενη χώρα, φαινόμενα όπως αυτή η ιστορία με τις «διαπραγματεύσεις» με τον θείο Μπομπ θα είχαν ολοκληρωθεί μέσα σε μία εβδομάδα. Εδώ διαπιστώνει κάποιος πώς το διάτρητο θεσμικό πλαίσιο του ελληνικού επαγγελματικού ποδοσφαίρου επιτρέπει τέτοιους παραλογισμούς και απιθανότητες που «παίζονται» χωρίς ντροπή. Είναι φανερό πως όσοι πιστεύουν ότι οι ομάδες είναι προστατευμένες σε μεγάλο βαθμό όταν οι οπαδοί τους έχουν λόγο σε αυτές, δικαιώνονται.

Το επόμενο βήμα όσο συνεχίζεται η απαξίωση της ομάδας θα είναι η αγωνιστική της συρρίκνωση. Πολύ δύσκολα θα μπορέσει να ξεφύγει απ' αυτήν, όσο το παιχνίδι και οι ομάδες παραμένουν στην αρμοδιότητα των επενδυτών (δεν πρόλαβα να δω τι είπε ο Ντέμης, αλλά έχει σημασία;).