Επιλογή καθαρού αέρα, με ρίσκο

Σαν να βρίσκεσαι, ξαφνικά, από τη βαριά ατμόσφαιρα στο κέντρο της πόλης σε ένα πευκόφυτο μέρος της Πάρνηθας και να αναπνέεις με ανακούφιση. Αυτό μου θυμίζει η επιλογή του διδύμου Νιόπλια - Βαζέχα για τον πάγκο του ΠΑΟ. Η κατάσταση με τις επιλογές του Τεν Κάτε λειτουργούσε όπως η επιβαρυμένη από τους ρύπους ατμόσφαιρα. Ναι μεν αναπνέεις κυκλοφορώντας στο κέντρο, αλλά δυσφορείς.

Ο Ολλανδός τεχνικός ήταν υπεύθυνος για τις επιλογές ποδοσφαιριστών το καλοκαίρι, αλλά έκανε και συμβιβασμούς που δεν είχαν στόχο να βοηθήσουν την ομάδα, αλλά να προστατεύσουν τη θέση του. Ποδοσφαιριστές που αξιολόγησε ως ακατάλληλους με τους πειραματισμούς του ―πολλές φορές ανεξήγητους― τους περιθωριοποίησε. Η ομάδα του δεν είχε ούτε συνοχή ούτε σταθερότητα.

Τον διαδέχονται δύο άνθρωποι που έχουν ξεχωριστή ιστορία στο «τριφύλλι». Ο Νίκος Νιόπλιας, νέος άνθρωπος ενημερωμένος στα σύγχρονα ρεύματα του ποδοσφαίρου όσο λίγοι, ξύπνιος, εργατικός με καλό μάτι και ανοικτό μυαλό, πέρα από την ποδοσφαιρική του εμπειρία έχει και τον «πρότερο έντιμο και παραγωγικό» βίο στις Εθνικές Νέων του ποδοσφαίρου.

Κάνει το μεγάλο άλμα και εκείνο που έχει να αποδείξει στον εαυτό του είναι ότι αφενός μεν μπορεί να διαχειριστεί την πίεση στον πάγκο μιας ομάδας όπως ο ΠΑΟ, αφετέρου ότι μπορεί να αλλάξει την εικόνα της ομάδας. Ο Κριστόφ Βαζέχα, υποθέτω ότι θα είναι ο άνθρωπος που θα μπορέσει να «διαχειριστεί» περισσότερο τις σχέσεις με τους ποδοσφαιριστές και την κατάσταση στα αποδυτήρια.

Φαντάζομαι πως Νιόπλιας και Βαζέχα έχουν κοινή ποδοσφαιρική αντίληψη για τον τρόπο που θα αγωνίζεται η ομάδα και την αξιολόγηση των ποδοσφαιριστών. Ομως, είναι αναμφισβήτητα μία επιλογή με ρίσκο, που δεν θα έχει καμία λογική και δεν θα λειτουργήσει, αν δεν στηριχθεί από την ίδια την ομάδα και τον κόσμο της. Προφανώς, τα παιχνίδια μέχρι τη διακοπή των Χριστουγέννων δεν θεωρούνται τόσο δύσκολα και ο επιπλέον χρόνος που θα έχουν οι Νιόπλιας – Βαζέχα στη διάθεσή τους αλλά και η αλλαγή του κλίματος στην ομάδα θα λειτουργήσουν θετικά.

Ομως, αυτό το ρίσκο σημαίνει ότι οι ανθρωποι του ΠΑΟ έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους ότι υπάρχει το ενδεχόμενο της απώλειας του πρωταθλήματος, με την αλλαγή προπονητή στο μέσο της χρονιάς. Ενα ενδεχόμενο που υπήρχε ―και φορές φορές φέτος άρχισε να εμφανίζεται απειλητικά― με τον Τεν Κάτε.

Εκείνο που δεν γνωρίζω είναι αν η εμπιστοσύνη που δείχνουν από τον ΠΑΟ στο πρόσωπο του Νιόπλια θα συνεχίσει να υπάρχει και μετά το καλοκαίρι, αν χαθεί το πρωτάθλημα. Και νομίζω ότι ούτε ο Νιόπλιας το ξέρει. Τέλος, μία ακόμη κουβέντα. Το ρίσκο είναι μεγάλο και για τον πρόεδρο της ομάδας των «πρασίνων», αφού η απόλυση Τεν Κάτε ήταν προσωπική του επιλογή, γεγονός που σημαίνει ότι μπορεί να κεφαλαιοποιήσει την όποια επιτυχία ή να χρεωθεί την αποτυχία.

«Στημένα» παιχνίδια σε γερή βάση

Ολος αυτός ο θόρυβος για τις πρόσφατες αποκαλύψεις της ΟΥΕΦΑ για τα στημένα παιχνίδια είναι υποκριτικός όσο δεν παίρνει. Ξύπνησε και η ΟΥΕΦΑ και ανακάλυψε ότι υπάρχει διαφθορά στο ποδόσφαιρο, κυρίως λόγω του μαύρου χρήματος που παράγεται, διακινείται και ξεπλένεται μέσω του ποδοσφαιρικού στοιχήματος. Τόσο η ΟΥΕΦΑ όσο και ΦΙΦΑ ξύπνησαν πολύ αργά για να αντιμετωπίσουν μία πραγματικότητα που δυναστεύει το παιχνίδι, πολύ πριν από την έξαρση που προκάλεσε η άνοδος του στοιχηματικού τζίρου στην Ευρώπη.

Οι μεγαλύτεροι θα θυμούνται αρκετές περιπτώσεις στημένων παιχνιδιών στο αγγλικό ποδόσφαιρο, με πιο γνωστή την περίπτωση του πρώην τερματοφύλακα της Λίβερπουλ Μπρους Γκρόμπελαρ (φωτό). Η άνοδος του τζίρου υπήρξε εκρηκτική χάρη σε δύο κυρίως λόγους. Τη διάδοση του Διαδικτύου και των ευρυζωνικών συνδέσεων (με την παράλληλη πτώση τιμών των ηλεκτρονικών υπολογιστών) και την εισβολή των εταιρειών διαδικτυακού τζόγου στην Ευρώπη.

Μία εισβολή που προέκυψε ύστερα από την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου στις ΗΠΑ σε ό,τι αφορά τη δραστηριότητα αυτών των εταιρειών στο αμερικανικό έδαφος. Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στον χώρο εγκατέλειψαν μαζικά την Αμερική και άρχισαν από τότε να στρέφουν το ενδιαφέρον τους στη Νοτιοανατολική Ασία και την Ευρώπη. Η νομοθετική αλλαγή στις ΗΠΑ, που έγνε το 2006, προκάλεσε μεγάλη ζημιά στις εταιρείες διαδικτυακού τζόγου, που υπολογίστηκε στα 6 δισ. ευρώ.

Οι εταιρείες αυτές εγκατέλειψαν το αμερικανικό χρηματιστήριο, συμπτύχθηκαν μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών και θρονιάστηκαν στην ευρωπαϊκή αγορά. Στις ΗΠΑ οι εταιρείες αυτές είχαν ρίξει μεγαλύτερο βάρος στα διαδικτυακά καζίνα, αλλά εδώ ανακάλυψαν το χρυσωρυχείο του ποδοσφαίρου. Η ΟΥΕΦΑ και η ΦΙΦΑ από αυτή τη μετακίνηση και τις συνέπειες που θα είχε δεν πήραν μυρωδιά.

Και πώς θα μπορούσαν, όταν ο τρόπος που διαχειρίζονται το παγκοσμιο ποδοσφαιρο είναι πολύ αποσπασματικός και κοντόφθαλμος. Στην επιδείνωση της κατάστασης συνεισέφερε και το κενό που υπήρχε στις νομοθεσίες των περισσότερων χωρών της Ε.Ε. για τα θέματα του διαδικτυακού τζόγου, καθώς και το γεγονός ότι σε αυτόν τον τομέα η Ε.Ε. δεν είχε ενιαία –και εξακολουθεί να μην έχει– πολιτική. Μετά το μπάσιμο που έκαναν στην ευρωπαϊκή αγορά, οι εταιρείες διαδικτυακού τζόγου άρχισαν να ξοδεύουν τεράστια ποσά για χορηγίες και διαφημίσεις στις φανέλες των ποδοσφαιρικών ομάδων.

Εκμεταλλεύτηκαν έτσι την τεράστια δημοσιότητα που τους προσέφερε η τηλεοπτική μετάδοση των αγώνων ποδοσφαίρου, για να κάνουν γνωστή την παρουσία τους και να διευρύνουν την πελατειακή τους βάση και τον τζίρο τους, παρακάμπτοντας με αυτόν τον τρόπο τους περιορισμούς στη διαφήμιση. Η παγκοσμιοποίηση και το άνοιγμα των αγορών έπιασαν απροετοίμαστες όλες τις χώρες και δημιούργησαν νέα δεδομένα στα νομοθετικά συστήματα των χωρών.

Θυμάμαι τις απεγνωσμένες φωνές στο τέλος της δεκαετίας του '90 και στην αρχή της δεκαετίας 2000 - 2010 κάποιων εταιρειών οινοπνευματωδών ποτών στη Γαλλία –όπου τα αλκοολούχα ποτά δεν επιτρέπεται να διαφημιστούν στις φανέλες των ποδοσφαιρικών ομάδων– που δεν μπορούσαν να αποτρέψουν τις εικόνες της Λίβερπουλ, η οποία διαφήμιζε την Carlsberg.

Οταν λοιπόν οι εταιρείες διαδικτυακού τζόγου «ταΐζουν» με τόσα πολλά χρήματα το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, το ποδοσφαιρικό στοίχημα έχει βασίσει τη δύναμη και την εξάπλωσή του πάνω σε πολύ γερές βάσεις, που έχουν αναλάβει να υπερασπιστούν η ελεύθερη αγορά και οι νόμοι της, που ενδιαφέρονται για το κέρδος και όχι για την ηθική. Κι αυτό το γνωρίζουν τόσο η ΟΥΕΦΑ όσο και η ΦΙΦΑ, όπως επίσης γνωρίζουν ότι το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να αναγκάσουν αυτούς που κινούνται στη σκιά να είναι περισσότεροι προσεκτικοί. Αυτό είναι όλο.

Το περιβάλλον και οι επενδύσεις

Δεσμευτική συμφωνία για το περιβάλλον στην Κοπεγχάγη δεν πρόκειται να υπάρξει. Και δεν πρόκειται επειδή οι χώρες που είναι οι μεγάλοι ρυπαντές δεν μπορούν να υποχρεώσουν τις μεγάλες βιομηχανίες να επενδύσουν σε μία άλλου είδους κατανάλωση ενέργειας.

Τέτοιες επενδύσεις που είναι πολύ ακριβές μειώνουν τα κέρδη των επιχειρήσεων και αυτό κάνει κακό στις τιμές των μετοχών, αν μιλάμε για τις αναπτυγμένες χώρες. Στις αναπτυσσόμενες τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα, διότι οι αναπτυγμένες δεν έχουν καμία πρόθεση να χρηματοδοτήσουν τις απαραίτητες αλλαγές στην παραγωγική δομή των αναπτυσσόμενων χωρών.

Μετά είναι και κάτι ακόμα. Η τρομακτική εξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από το πετρέλαιο. Οσο η ημερήσια κατανάλωση πετρελαίου αυξάνεται, τόσο το περιβάλλον θα αργοπεθαίνει. Ομως, όπως ακριβώς οι φόροι και ο θάνατος συνιστούν μία βεβαιότητα, έτσι και το ενδεχόμενο εξάντλησης των πετρελαϊκών κοιτασμάτων είναι σίγουρο ότι θα κληθούμε να το αντιμετωπίσουμε κάποια στιγμή στο μέλλον. Μία στιγμή που κανείς δεν γνωρίζει πότε ακριβώς θα έρθει –αλλά όλοι βλέπουν ότι πλησιάζει– και τι αλλαγές μπορεί να επιφέρει στην παγκόσμια οικονομία, της οποίας το 90% των μεταφορών βασίζεται στο πετρέλαιο.

Η μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζει η παγκόσμια κοινότητα έχει να κάνει με τη στροφή στην ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών ενέργειας, που μακροπρόθεσμα μπορεί να είναι και φθηνότερες. Ομως, οι επενδύσεις τώρα στη λεγόμενη πράσινη ενέργεια είναι πανάκριβες και τα περισσότερα κράτη δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα, αφού λόγω της οικονομικής κρίσης έχουν γιγαντωθεί τα ελλείμματα και ειδικά στην Ε.Ε. οι περιορισμοί σε αυτόν τον τομέα είναι ασφυκτικοί.

Επομένως, οι επενδύσεις μπορούν να γίνουν μόνο από τον ιδιωτικό τομέα, αλλά με τέτοιον τρόπο που να μη μειωθούν τα κέρδη. Και πώς μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο; Μα είναι απλό. Με την ελαστικοποίηση της αγοράς εργασίας και τη μείωση των μισθών. Οταν λοιπόν ο ιδιωτικός τομέας μειώσει το εργατικό κόστος, θα βρει τα κεφάλαια για «πράσινες επεδύσεις». Ετσι κι αλλιώς, η «πράσινη πολιτική» έχει βάση τη μείωση της κατανάλωσης, οπότε τι να τα κάνεις τα περισσότερα χρήματα; Καλύτερα να πεινάς σε καθαρό περιβάλλον παρά σ' ένα μολυσμένο.

Ελλειμμα ηγεσίας

Το θέατρο σκιών που παίζεται στην ΑΕΚ δεν έχει τέλος. Πέρα από την ανούσια συζήτηση για την οικονομική επιφάνεια του Μπομπ Κοζώνη –ανούσια επειδή από την αρχή είχε γίνει φανερό ότι ο άνθρωπος δεν είχε τα χρήματα που κάποιοι ήθελαν να μας κάνουν να πιστέψουμε–, γίνεται πια φανερό ότι τα προβλήματα της ομάδας ξεκινούν από τους ανθρώπους που τη διοικούν. Είτε καταστροφικά άσχετοι, όπως ο τωρινός της πρόεδρος ο κ. Θανόπουλος, είτε αδιάφοροι, όπως η πλειοψηφία των μετόχων.

Αποδεικνύεται, στην περίπτωση της ΑΕΚ, για μία ακόμα φορά ότι η διοίκηση μιας ποδοσφαιρικής ανώνυμης εταιρείας δεν είναι τόσο απλή υπόθεση και δεν αρκεί απλώς να είσαι «μάνατζερ» για να διοικήσεις μία τέτοια εταιρεία με πολλές ιδιαιτερότητες.

Η σημερινή κατάσταση δεν δικαιολογείται με τίποτα. Ενα χρόνο μετά την αποχώρηση του Ντέμη η ομάδα είναι σχεδόν στην ίδια κατάσταση που ήταν το 2004. Οπότε, είτε οι μέτοχοι δεν είχαν ιδέα για το τι συνέβαινε την περίοδο διοίκησης του Νικολαΐδη, είτε ήταν ανίκανοι να εκπονήσουν ένα σχέδιο για να διαχειριστούν κάτι που –τελικά– δεν ήθελαν. Και στις δύο περιπτώσεις ο φταίχτης είναι συγκεκριμένος.