Δύο ιστορίες

Για μετανάστες...Iστορία πρώτη: Ηνωμένες Πολιτείες, στα μέσα της δεκαετίας του 1870. Ενα κραχ τερματίζει την περίοδο των παχιών αγελάδων, δηλαδή τις ημέρες της οικονομικής άνθησης που είχε επιτευχθεί, χάρη στην κατασκευή του σιδηροδρομικού δικτύου και τη χρηματιστηριακή άνοδο. Τώρα, πτωχεύσεις, απολύσεις και ανεργία. Οι Κινέζοι μετανάστες, οι οποίοι μέχρι πρότινος αντιπροσώπευαν ευπρόσδεκτα εργατικά χέρια, ξαφνικά άρχισαν να εκπροσωπούν τις... δυνάμεις του Κακού.

Το 80% με 90% των εργατών στην κατασκευή του σιδηρόδρομου ήταν Κινέζοι. Πολλοί εργάζονταν στα ορυχεία ή στην αποξήρανση βάλτων. Ολ' αυτά, προτού εμφανιστεί η οικονομική κρίση. Οταν αυτή «χτύπησε», οι Κινέζοι έγιναν αποδιοπομπαίοι τράγοι, ειδικά στη Δυτική Ακτή, όπου αφθονούσαν. Τις πιο επιθετικές, ρατσιστικές και ξενοφοβικές απόψεις εναντίον των Κινέζων εκφράζει το -μάλλον λαϊκίστικο- Κόμμα Εργατών. Οπως οι προσευχές τελειώνουν με το «αμήν», οι ομιλίες του αρχηγού του εν λόγω μορφώματος ολοκληρώνονται με μια υπόμνηση: «Προέχει να φύγουν οι Κινέζοι». Ποιος είναι ο αρχηγός του Κόμματος Εργατών; Κάποιος Ντένις Κίρνι. Ιρλανδός. Λεπτομέρεια: οι Ιρλανδοί είχαν υποφέρει τα πάνδεινα κατά τη θητεία (1797- 1801) του δεύτερου Αμερικανού προέδρου των ΗΠΑ, Τζον Ανταμς. Τώρα ο Ιρλανδός Κίρνι ζητά να εκδιωχθούν οι νέοι «βάρβαροι»...

Με τον Νόμο Πέιτζ, το 1875, απαγορεύεται η μετανάστευση γυναικών από την Κίνα και την Ιαπωνία, στο όνομα της «αντιμετώπισης της πορνείας». Το 1882 με τον Νόμο Γκίρι απαγορεύεται σε όλους τους Κινέζους να μεταναστεύσουν στις ΗΠΑ. Αβίωτος γίνεται ο βίος όσων «μιασμάτων» ζουν στην Αμερική. Ο Νόμος Γκίρι θα διαρκέσει 61 (!) χρόνια. Μήπως περιορίζει το μεταναστευτικό κύμα από την Κίνα αυτός ο «δρακόντειος» νόμος; Κάθε άλλο. Απλώς, διαμορφώνει μια εκτεταμένη μαύρη αγορά λαθρομετανάστευσης, βοηθώντας τις ποικιλώνυμες μαφίες να πλουτίσουν.

Ιστορία δεύτερη: Ισπανία, 5 Φεβρουαρίου 2000. Στην πόλη Ελ Εχίδο της Ανδαλουσίας η αστυνομία συλλαμβάνει έναν εικοσαετή πνευματικά διαταραγμένο Μαροκινό ως ύποπτο για το φόνο μιας Ισπανίδας. Η προέλευση του συλληφθέντος αρκεί για να ενεργοποιήσει τις «αξίες» της «συλλογικής τιμωρίας», η δε ασθένειά του δεν μειώνει στο ελάχιστο το μένος των «εκδικητών». Εκατοντάδες κάτοικοι του Ελ Εχίδο επί τρία εικοσιτετράωρα ξυλοκοπούν με καδρόνια όποιον Μαροκινό βλέπουν μπροστά τους. Αρκετά σπίτια Μαροκινών καίγονται. Πολλοί διακομίζονται στα νοσοκομεία, άλλοι καταφεύγουν στην ύπαιθρο για να σωθούν. Η αστυνομία δεν χαλάει το «σαφάρι». Εμφανίζεται με τη... δέουσα καθυστέρηση, όταν οι δράστες έχουν πια απομακρυνθεί. Η πλειονότητα των κατοίκων επιδοκιμάζει ή τουλάχιστον «κατανοεί» την «επιχείρηση» εναντίον των Μαροκινών, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν το 15% του τοπικού πληθυσμού.

Τι ήταν το Ελ Εχίδο έως και τη δεκαετία του 1960; Μια φτωχή κωμόπολη σε άνυδρη γη, σε μία από τις πιο καθυστερημένες επαρχίες της Ευρώπης, την Αλμερία. Ο πληθυσμός της μειωνόταν, μια και οι άντρες μετανάστευαν συστηματικά στη Βόρειο Ευρώπη για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Τι είναι το Ελ Εχίδο του 2000 που κυνηγά Μαροκινούς; Πόλη με μπόλικους νεόπλουτους και πολυτελείς βίλες. Ο δρόμος για τη... μεταμόρφωση πέρασε από την «Κοιλάδα του Πλαστικού». Τις καλλιέργειες θερμοκηπίων. Δουλειά εξ ορισμού βαριά, σε περιβάλλον αποπνικτικό. Ανέλαβαν να τη διεκπεραιώσουν Αραβες μετανάστες, υπό τις γνωστές συνθήκες -χαμηλά μεροκάματα, παροχή ανασφάλιστης εργασίας, διαμονή σε παράγκες κ.λπ. Οταν το «μικρό οικονομικό θαύμα» του Ελ Εχίδο ολοκληρώθηκε, οι μετανάστες συντελεστές του έπαψαν να είναι απαραίτητοι. Κι ως γνωστόν, όταν τελειώνεις τη δουλειά, αρχίζει η περίοδος κατά την οποία γίνεσαι αποδιοπομπαίος...

Δύο απλές ιστορίες, σε δύο διαφορετικούς αιώνες. Εμείς σας τις διηγηθήκαμε, αναζητήστε εσείς κοινά σημεία και ομοιότητες με άλλες χώρες κι εποχές. Η φιγούρα του παλιού μετανάστη Κίρνι που μισούσε τους Κινέζους, ο Νόμος Γκίρι με τον οποίο γεννήθηκαν και πλούτισαν μαφίες, το Ελ Εχίδο που κάποτε ήταν μικρογραφία της Ψωροκώσταινας και, το οποίο, όταν απαλλάχτηκε από αυτήν την ιδιότητα, άρχισε... να δέρνει. Δεν βαριέστε, σε άλλες χώρες μαζικοί ξυλοδαρμοί έγιναν με αφορμή όχι κάποιο φόνο, αλλά το «θράσος» των μεταναστών να πανηγυρίσουν τη νίκη της εθνικής τους ομάδας...

Πολλά έχουμε να συζητήσουμε για τη μετανάστευση, τα προβλήματα που απορρέουν από αυτή, τις «λύσεις» και τις λύσεις. Προς το παρόν ας εστιάσουμε σε μία διαπίστωση: διαχρονικά, η μετανάστευση μοιάζει με λεωφορείο. Οσοι μπαίνουν λένε: «Κάντε μια προσπάθεια, ρε παιδιά, να χωρέσουμε» και στην επόμενη στάση φωνάζουν: «Οδηγέ, μην ανοίγεις, δεν βλέπεις ότι γεμίσαμε;». Εμ, δεν βγαίνει έτσι άκρη...