Ελληνική... πρωτοτυπία στην αντιμετώπιση (;) της κρίσης

Τι να γίνει; Ανάγκα και θεοί πείθονται. Παγκοσμίως. Για να αναθερμανθούν οι αγορές, τούτη την περίοδο εφαρμόζονται μέτρα που πολλές κυβερνήσεις πριν από ένα – δύο χρόνια θα θεωρούσαν αδιανόητα. Φέρ' ειπείν στις ΗΠΑ και την Αγγλία, εκτός από τα διάφορα «πακέτα», θεσπίστηκε κάποια φορολογική ελάφρυνση ορισμένων κατηγοριών «μη προνομιούχων» - για να θυμηθούμε την παλιά ορολογία του ΠΑΣΟΚ. Λόγου χάρη, στις ΗΠΑ εξαγγέλθηκαν φορολογικές επιστροφές σε χαμηλά εισοδήματα.

Εστω και ανόρεχτα, έστω και πρόσκαιρα, διεθνώς πνέει ένα αεράκι «νεοκεϊνσιανισμού»: αναστέλλεται μέχρι νεωτέρας το πατροπαράδοτο δόγμα «περιστολή κρατικών δαπανών». Γίνονται κρατικές παρεμβάσεις, κόβεται νέο χρήμα. Χρηματοδοτήθηκαν αυτοκινητοβιομηχανίες σε Αμερική κι Ευρώπη. Εγκαινιάζονται και «ανορθόδοξες» πρακτικές. Παράδειγμα: στις ΗΠΑ η Κεντρική Τράπεζα δανείζει απευθείας σε επιχειρήσεις που δυσκολεύονται να εξυπηρετηθούν από άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Ως αποτέλεσμα (και) των κρατικών «πακέτων», στην Αγγλία το έλλειμμα το 2009 θα εκτοξευτεί στο 11%. Το προβλέπει η ίδια η βρετανική κυβέρνηση, αλλά δεν διαρρηγνύει τα ιμάτιά της: στο δίλημμα «αντιμετώπιση της ύφεσης ή αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία» προτίμησε ανεπιφύλακτα το σημείο «ένα». Το ίδιο πάνω - κάτω γίνεται σχεδόν σε όλη τη Δυτική Ευρώπη.

Είπαμε, «σχεδόν»... Διότι εδώ οι προτεραιότητες είναι διαφορετικές. Οταν ο υπουργός Γ. Παπαθανασίου εξήγγειλε μηδενικές αυξήσεις για ένα εκατομμύριο υπαλλήλους, επειδή το κράτος το 2008 δεν εισέπραξε ληξιπρόθεσμες οφειλές 20 δισεκατομμυρίων (!) ευρώ, το πράγμα έγινε φανερό: το δικό μας γκουβέρνο δεν ρίχνει καν κλεφτές ματιές προς τη γραμμή πλεύσης «τονώστε την καταναλωτική δυνατότητα όσων μπορείτε κι όσο μπορείτε».

Κι όταν -στα μέσα του μήνα- ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας εκπόνησε τη «φρέσκια» γραμμή, με την ετήσια έκθεση και την ομιλία του στη γενική συνέλευση των μετόχων, διαλύθηκε κάθε αμφιβολία. Τι ζήτησε ο Γ. Προβόπουλος; Ανελαστική, πολυετή λιτότητα. Περιστολή δημοσίων και κοινωνικών δαπανών – εκτός αν υπάρχει άλλος τρόπος να μειωθεί το δημόσιο χρέος στο 60% του ΑΕΠ, όπως πρότεινε. Καθήλωση μισθών – ουσιαστική μείωση, δηλαδή. Με το «ουσιαστική» να περιττεύει σε πληθώρα περιπτώσεων: ελαστικές μορφές απασχόλησης, περικοπή εργάσιμου χρόνου, απευθείας μειώσεις, κ.λπ.

Το αξιοπρόσεκτο είναι πως ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας δεν κρύβει πού εναποτίθενται οι εγχώριες ελπίδες ανάκαμψης: στα «χωρίς ιστορικό προηγούμενο μέτρα», τα οποία, όπως τονίζει στην έκθεση, λαμβάνονται διεθνώς. Μόνο που αυτά τα μέτρα, όπως προαναφέραμε, κινούνται σε διαφορετικό μήκος κύματος. Προσκολλημένος στο ευαγγέλιο της άτεγκτης δημοσιονομικής πειθαρχίας, ο ελληνικός καπιταλισμός ελπίζει να καταφθάσουν απ' έξω κάποια καλά μαντάτα τόνωσης των αγορών. Προσεύχεται να τελεσφορήσουν διεθνώς όσα αρνείται να κάνει εντός! Πόσο λογικό ηχεί αυτό; Οχι και τόσο.

«Μια εκ πρώτης όψεως συσταλτική δημοσιονομική πολιτική θα έχει ντε φάκτο επεκτατικά αποτελέσματα», είπε στην ομιλία του ο Γ. Προβόπουλος. Πώς θα προκύψει τούτη η διαστολή διά της συστολής; Αγνωστο. Η όλη σύλληψη θα μπορούσε να αποτελέσει ωραία προσθήκη στη γνωστή ρήση πως «το να πολεμάς για την ειρήνη είναι σαν να κάνεις σεξ στο όνομα της παρθενίας». Προφανώς οι εγχώριες πολιτικές και οικονομικές ελίτ είναι πολύ προχωρημένες. Αφήνουν τους ανόητους της αλλοδαπής να ασχολούνται με τονώσεις της ενεργούς ζήτησης. Τι ξέρουν αυτοί; Οπως έλεγε και ο Χάρρυ Κλυνν, «όταν οι πρόγονοί τους έτρωγαν ρίζες, οι δικοί μας είχαν χοληστερίνη».

Ομως, όλα κι όλα, ένα -σύνηθες διεθνώς- μέτρο γαλαντόμου «κρατικού παρεμβατισμού» δεν παρέλειψε να το υιοθετήσει η ελληνική κυβέρνηση. Και πολύ γρήγορα, μάλιστα. Ναι, σωστά καταλάβατε. Μιλάμε για το πακέτο των 28 δισ. προς τις τράπεζες. Εύλογο –αλλά και ρητορικό- ήταν το ερώτημα που διατύπωσε προσφάτως ο Χρίστος Χαραλαμπόπουλος, σε άρθρο του στη «SportDay»: γιατί θα πρέπει οπωσδήποτε ο κόσμος να δανείζεται από τις τράπεζες, αντί να ενισχύεται -απευθείας- το πραγματικό του εισόδημα; Διότι, όπως απάντησε και ο Χρίστος, οι Τράπεζες «πρέπει» να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερους πελάτες. Αν το καλοσκεφτείτε, είναι σαν να θέλεις να μεταβείς από μία περιοχή της Αθήνας σε κάποια άλλη και να σε υποχρεώνουν να πας μέσω... Αττικής οδού. Γιατί; Για να πληρώσεις διόδια.

Την εβδομάδα αυτή επανήλθαν στο επίκεντρο της επικαιρότητας τα ήθη της κοινοβουλευτικής... χρηματοπιστωτικής δημοκρατίας μας, με αφορμή την ετυμηγορία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το ΣτΕ απέρριψε την προσφυγή των τραπεζών, οι οποίες τώρα θα πρέπει να απαλείψουν από τις συμβάσεις καταχρηστικούς όρους. Ούτε ένα ούτε δύο, αλλά 14 «χαράτσια» καταμετρήθηκαν.

Περίπου 2 δισ. ευρώ ετησίως κέρδιζαν οι τράπεζες χάρη στα περιβόητα «ψιλά γράμματα». Τώρα όλα αυτά εναπόκεινται στον έλεγχο που θα ασκεί το Υπουργείο Ανάπτυξης. Μέχρι να διαφανεί κατά πόσο αυτός ο έλεγχος θα είναι συστηματικός ή υποτυπώδης, πραγματικός ή οπερέτα, Κέρβερος ή με πεκινουά, ας αναρωτηθούμε για την πορεία ενός προγενέστερου ελέγχου. Εκείνου για την τύχη των 28 δισ. ευρώ που αποσπάστηκαν από τις τσέπες μας, με τη «διαβεβαίωση» ότι θα επιστρέψουν μέσω της «πραγματικής οικονομίας».

Πού ακριβώς διατίθενται αυτά τα χρήματα, τα οποία -ω του θαύματος- βρέθηκαν αμέσως, τις ημέρες που υποτίθεται πως δεν υπήρχε ρευστό για να καλυφθούν τα χρέη των δημόσιων νοσοκομείων προς τους προμηθευτές τους; Α, εδώ παίζεται κάτι ανάμεσα σε κρυφτούλι, κακό θέατρο και «εδώ παπάς-εκεί παπάς».

Κάθε τρεις και λίγο κάποιο κυβερνητικό στέλεχος την ίδια «απορία» εκφράζει και κατόπιν «προειδοποιεί»: θα ληφθούν μέτρα, ώστε να φθάσουν τα χρήματα στην «πραγματική οικονομία». Για 154η φορά διοχετεύτηκε στον Τύπο η κυβερνητική «δυσφορία», «αποφασιστικότητα» και «πίεση προς τις τράπεζες», αλλά το πού ακριβώς διοχετεύεται το παραδάκι του πακέτου παραμένει νεφελώδες...

Οι παροικούντες εν Ιερουσαλήμ, βεβαίως, γνωρίζουν την αλήθεια - αλλά επισήμως αυτή μπορεί να ειπωθεί μόνο με μισόλογα. Πού ξοδεύεται, λοιπόν, το πακέτο; Μήπως για να επουλωθούν πληγές, τις οποίες προκάλεσαν τα «τοξικά ομόλογα»; Λίγα -συγκριτικά- χρήματα διατίθενται για αυτό. Λίγο επηρεάστηκε από τα εξ Αμερικής ορμώμενα «τοξικά» το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, του οποίου –ειρήσθω εν παρόδω- οι φετινές ζημιές αντιστοιχούν σε μικρό κλάσμα των κερδών των περασμένων ετών. Το βασανίζει, όμως, άλλος πονοκέφαλος: η τωρινή χαοτική κατάσταση των οικονομιών της Ανατολικής Ευρώπης. Το (πολύ) παραδάκι διοχετεύεται στα εκεί ευρισκόμενα υποκαταστήματα ελληνικών τραπεζών. Γιατί; Για να μη γίνει η ανατολική θύρα του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος κερκόπορτα και μπει επικίνδυνος ασκός του Αιόλου.

Βλέπετε, ελληνικές, ιταλικές, αυστριακές και σουηδικές τράπεζες ήταν αυτές που κατά κύριο λόγο χρηματοδότησαν ιδιώτες, επιχειρήσεις και κρατικά ιδρύματα στην Αν. Ευρώπη. Με καταμερισμό που υπόκειται στη λογική των «ζωνών επιρροής»: ιταλικές και ελληνικές τράπεζες ανέλαβαν κυρίως τα Βαλκάνια. Οι της Αυστρίας κινήθηκαν στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, δανείζοντας ποσά που υπερβαίνουν το ίδιο το αυστριακό ΑΕΠ. Οι σουηδικές διέθεσαν «χρήμα με ουρά» στις χώρες της Βαλτικής, των οποίων η «ανάπτυξη» αποδεικνύεται –τώρα- μεγάλη φούσκα. Οι Ανατολικοευρωπαίοι δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Ετσι, φίδια ζώνουν τις ενδιαφερόμενες τράπεζες -των ημέτερων συμπεριλαμβανομένων.

«Φορολογούμενοι, κοιτάξτε: δώσαμε τα λεφτά σας στις τράπεζες, αλλά να ξέρετε πως πάνε για να θωρακιστούν τα πιστωτικά μας ιδρύματα απέναντι στον εξ ανατολών κίνδυνο. Καλώς ή κακώς, οι τράπεζές μας έκαναν κάποια ξανοίγματα. Δεν θα τις αφήσουμε τώρα να την πατήσουν, επειδή μας έπιασε πρεμούρα με την πραγματική οικονομία. Εντάξει;». Επειδή στο «εντάξει» θα έπεφταν ντομάτες, κανένα κυβερνητικό στέλεχος δεν θα τα έλεγε αυτά. Οπως έλεγε ο θείος του σημερινού πρωθυπουργού, «στην πολιτική γίνονται πράγματα που δεν λέγονται και λέγονται πράγματα που δεν γίνονται». Το θέμα είναι πως, ακόμη κι όταν μας έρχεται ο λογαριασμός με μισόλογα, τον πληρώνουμε ολόκληρο - τον άτιμο…

ΥΓ.: Από βδομάδα, η κρίση στην Αν. Ευρώπη. Χώρες που δανείστηκαν ποσά ίσα με το 120% ή το 146% του ΑΕΠ τους, οικονομίες – φούσκες και ένα παιχνίδι της Δυτικής Ευρώπης που καταλήγει μπούμερανγκ.