Το σχέδιο έχει πολλή πλάκα, αλλά κρατάει λίγο

Eνα από τα πιο διασκεδαστικά πράγματα στον χώρο του ελληνικού ποδοσφαίρου (αλλά και της ελληνικής πραγματικότητας γενικότερα) είναι ο σχεδιασμός. Ή το σχέδιο που συνήθως εκπονεί κάποιος σοφός εγκέφαλος ή μία ομάδα σοφών εγκεφάλων και αφού εγκριθεί, σε περίπτωση που για την εφαρμογή του έχουν λόγο και άλλοι πέρα από αυτούς που το εμπνεύστηκαν, βγάζει πολύ γέλιο. Κυρίως επειδή «το σχέδιο» στην ελληνική πραγματικότητα έχει μία ιδιομορφία. Συμπληρώνεται και τροποποιείται κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του, η οποία δεν κρατάει πολύ.

Τα ελληνικά σχέδια είναι τόσο ανοιχτά, σαν τα προγράμματα ανοιχτού λογισμικού. Ο καθένας μπορεί να συνεισφέρει την ιδέα του και να απαιτήσει να ενσωματωθεί στο «σχέδιο». Ετσι, μέσα σε λίγο χρόνο το «σχέδιο» αποκτά πολλές διαφορετικές στοχεύσεις, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με την αρχική έμπνευση.

Κάτι σαν μία άμαξα η οποία δεν μπορεί να ακολουθήσει καμία κατεύθυνση, επειδή τα άλογα που έχουν ζέψει σε αυτήν το καθένα θέλει να ακολουθήσει διαφορετική κατεύθυνση. Οταν στην άμαξα έχουν ζευτεί αποκλειστικά και μόνον άλογα, γιατί πολλές φορές η ποικιλία των ζώων που επιλέγεται για να οδηγήσει την άμαξα είναι εντυπωσιακή.

Πολλές φορές, λοιπόν, αυτοί που επιλέγονται να εφαρμόσουν ένα «σχέδιο» είναι τελείως άσχετοι με το αντικείμενο ή έχουν άποψη για κάποιες από τις παραμέτρους του «σχεδίου» και τις τροποποιούν αυτοβούλως, θεωρώντας –μάλιστα– κάτι τέτοιο και υποχρέωσή τους. Αντιλαμβάνεται εύκολα κάποιος ότι μέσα σε μια τέτοια πραγματικότητα κανένα «σχέδιο» δεν μακροημερεύει.

Οταν, ιδίως στον κόσμο του ελληνικού ποδοσφαίρου, ακούω ότι υπάρχει ένα «σχέδιο», καταλαβαίνω πως θα ξεπέσει σ' έναν αυτοσχεδιασμό που μπορεί να είναι αφελής, χαριτωμένος ή καταστροφικός. Και οι αυτοσχεδιασμοί, ακόμα κι αν πρόκειται για εμπνευσμένες κινήσεις –γεγονός σπάνιο στην Ελλάδα–, δεν μπορούν να κρατάνε πολύ διότι κουράζουν. Ακόμα κι αν είσαι ο Κιθ Τζάρετ. Και σε ό,τι αφορά τον Τζάρετ, αν δεν σου αρέσει ή αν δεν τον καταλαβαίνεις, μπορείς να κλαις για το αντίτιμο του εισιτηρίου. Με ένα «σχέδιο» που αφορά την πορεία μιας ομάδας, για παράδειγμα, αν τα πράγματα έχουν γίνει όπως περιέγραψα παραπάνω, δεν θα κλαις το αντίτιμο ενός εισιτηρίου μόνο.

Η ελληνική ποδοσφαιρική πραγματικότητα μας έχει φιλοδωρήσει με πολλά παραδείγματα σχεδίων που ανακοινώθηκαν με φανφάρες και φασαριόζικες συνεντεύξεις Τύπου ή που παρουσιάστηκαν αιφνιδιαστικά, γαρνιρισμένα με την απαραίτητη δόση μυστηρίου, και κατέληξαν σ' ένα καλάθι αχρήστων ή παραδόθηκαν βιαστικά στη λήθη, με τον όρο να μην τα αναζητήσει ποτέ και κανένας. Ας πούμε, θυμάμαι εκείνο το «μεσομακροπρόθεσμο σχέδιο» που είχαν εκπονήσει στον ΠΑΟ επί εποχής Μαλεζάνι.

Ή ένα άλλο που είχε ανακοινωθεί μετά τον θρίαμβο της Εθνικής στην Πορτογαλία και αφορούσε την εμπορική εκμετάλλευση εκείνης της επιτυχίας και της εικόνας της Εθνικής. Το χρέος που δημιούργησε στην ΕΠΟ το «σχέδιο εμπορικής εκμετάλλευσης» ξεπέρασε τα 30 εκατομμύρια ευρώ. Βέβαια, θα μπορούσε να ήταν και χειρότερα, αλλά δεν χάνω τις ελπίδες μου. Πάντα θα υπάρχει μία ευκαιρία για κάτι χειρότερο στο μέλλον. Θυμάμαι, επίσης, ένα πενταετές σχέδιο για τη σωτηρία και την ανάπτυξη της ΑΕΚ που είχε ανακοινωθεί το 2004 και βλέπω –όπως όλοι– πώς κατάντησε το σχέδιο και πόσο «καλό» έκανε στην ομάδα, της οποίας το μέλλον μοιάζει εξίσου αβέβαιο όσο το 2004.

Ενα άλλο σχέδιο, πιο φρέσκο αυτό, είχε ανακοινωθεί πέρυσι και μας αποκάλυπτε τη δυναμική της πολυμετοχικότητας. Η πρώτη χρονιά δεν πήγε και τόσο καλά είναι αλήθεια, αλλά αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι το σχέδιο δεν έχει δεχθεί ακόμα τις απαραίτητες διορθώσεις.

Ετσι, μετά τα διάφορα ονόματα ποδοσφαιριστών που θα παρελάσουν από τα πρωτοσέλιδα, να έχετε υπόψη σας ότι θα περάσουν και πολλά «σχέδια». Τα οποία θα παρουσιάζονται ως απαραίτητα και ως συνταγές επιτυχίας αλλά θα ξεχαστούν γρηγορότερα απ' όσο διήρκεσαν.

Ιδιαιτερότητες και παραλογισμοί

Mερικές φορές αρκεί να κοιτάξεις έναν κατάλογο με νούμερα για να ανακαλύψεις διάφορες σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στους διάφορους αριθμούς. Σχέσεις που μπορεί να αποκαλύπτουν και διάφορες πραγματικότητες, οι οποίες έχουν πολλές ιδιαιτερότητες και ορισμένες φορές αγγίζουν το παράλογο.

Ας κάνω τα πράγματα λίγο πιο ξεκάθαρα. Κοιτούσα τον κατάλογο του αμερικανικού οικονομικού περιοδικού «Forbes» με τους μεγαλύτερους εκατομμυριούχους και τις μεταβολές που σημειώθηκαν στην περιουσία τους λόγω της οικονομικής κρίσης. Ενα σε πρώτη φάση περίεργο γεγονός δείχνει πως εκείνοι που είχαν στο χαρτοφυλάκιό τους μετοχές ομάδων, ιδίως ποδοσφαίρου, διαπίστωσαν πως ήταν το μόνο –σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις– περιουσιακό τους στοιχείο που αντί να χάσει την αξία του, τη μεγάλωσε.

Δύο από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι είδε την προσωπική του περιουσία να πέφτει από τα 9,5 δισ. δολάρια στα 6,5 μέσα σ' ένα χρονικό διάστημα κατά το οποίο η συνολική αξία της ομάδας του, της Μίλαν, αυξήθηκε κατά 200 εκατομμύρια δολάρια.

Μία άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του πολυεκατομμυριούχου μεγαλομετόχου της Αρσεναλ, του Ουζμπέκου Αλισερ Ουσμάνοφ. Η συνολική του περιουσία έπεσε κατά 83% και έφτασε στο 1,6 δισ. δολάρια. Αντιθέτως, μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα η μετοχή της Αρσεναλ αυξήθηκε κατά 9,5%. Φαινομενικά μοιάζει παράξενο αλλά υπάρχει εξήγηση. Για πολύ καιρό οι ποδοσφαιρικές ομάδες θεωρούνταν πολύ καλές, πολύ σταθερές επενδύσεις εξαιτίας της υπερεκτιμημένης οικονομικής αξιολόγησης. Στο ποδόσφαιρο είχε δημιουργηθεί μία φούσκα, της οποίας το μέγεθος θα φανεί τώρα που η κρίση αγγίζει και το ποδόσφαιρο.

Ηδη οι περισσότερες ομάδες έχουν αρχίσει να νιώθουν την πίεση και εκείνο που δεν έχει διαφανεί είναι ο τρόπος που θα αντιδράσουν. Και κυρίως το αν μπορούν να αντιδράσουν. Μπορεί κάποτε οι ποδοσφαιρικές ομάδες να ήταν ελκυστικές επενδυτικές ευκαιρίες, αλλά τώρα οι περισσότεροι ιδιοκτήτες προσπαθούν να πουλήσουν. Και σε τέτοιες περιόδους είναι δύσκολο να βρεθούν αγοραστές.

«Κομμένες» ειδήσεις

Υπάρχουν ειδήσεις που «χάνονται» μυστηριωδώς. Που δεν φτάνουν ποτέ σ' εμάς. Και επειδή δεν τις μαθαίνουμε, δεν έχουμε εικόνα για συγκεκριμένα γεγονότα, ανθρώπους και περιοχές. Αυτή η περίεργη «σιωπή ασυρμάτου» πήρε μορφή και οριστικοποιήθηκε από την εποχή που η ενημέρωση, η είδηση, έγινε εμπορεύσιμο προϊόν. Του χρόνου το καλοκαίρι στη Νότιο Αφρική θα γίνει το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου. Για μία διοργάνωση τέτοιας εμβέλειας –θυμίζω ότι είναι η διοργάνωση με την υψηλότερη τηλεθέαση– είναι πολύ λίγες οι ειδήσεις που μαθαίνουμε από εκεί.

Ας πούμε, θα είναι έτοιμα τα στάδια στην ώρα τους; Πόσο θα κοστίσει τελικά όλη η διοργάνωση; Υπάρχουν κατασκευαστικά προβλήματα; Τι γίνεται με την καταπολέμηση της εγκληματικότητας στη Ν. Αφρική, που είναι από τις υψηλότερες στον κόσμο; Αρνητική απάντηση σε τέτοια ερωτήματα κάνει κακό στο προφίλ της διοργάνωσης.

Αλλά και παρεμφερείς ειδήσεις, όπως η απόλυση 400 εργατών από ένα εργοτάξιο, οι οποίοι έκαναν απεργία ζητώντας αύξηση των ωριαίων αποδοχών τους, οι οποίες ήταν μικρότερες από ένα ευρώ. Οι εργάτες δούλευαν στην κατασκευή ενός από τα γήπεδα που θα χρησιμοποιηθούν στη διοργάνωση. Πέρυσι είχαν απολυθεί άλλοι 500 επειδή είχαν ζητήσει επίδομα νυχτερινής εργασίας. Η ΦΙΦΑ, πάντως, από τη διοργάνωση θα κερδίσει κάμποσα εκατομμύρια.