Οι τρεις προειδοποιήσεις που έστειλε ο θεός

Tο ανέκδοτο είναι πολύ παλιό. Το πρωτάκουσα στο Αγιον Ορος το 1983. Και το θυμήθηκα ξανά, ακούγοντας τον νομπελίστα Πολ Κρούγκμαν και μερικούς ακόμη οικονομολόγους να μιλούν την περασμένη Τρίτη σε ένα συνέδριο στην Αθήνα για την παγκόσμια οικονομική κρίση, όπως και να κρίνουν τους χειρισμούς των πολιτικών (και την πίστη των νεοφιλελεύθερων οικονομολόγων στη δυνατότητα της αγοράς να αυτορρυθμίζεται).

Το ανέκδοτο: η μετεωρολογική υπηρεσία έχει εκδώσει προειδοποιητικό δελτίο ακραίων καιρικών φαινομένων. Ο ήρωας της ιστορίας έχει ένα σπίτι δίπλα στο ποτάμι και βρίσκεται στην όχθη και ψαρεύει. Μία μαούνα από αυτές των ποταμών περνάει από μπροστά του και ο τιμονιέρης προτείνει στον άνθρωπό μας να τον πάρει μαζί του, γιατί το ποτάμι θα πλημμυρίσει.

«Ευχαριστώ, αλλά θα μείνω εδώ που είναι το σπίτι μου», απαντάει από την όχθη. «Οτιδήποτε και αν γίνει, δεν θα με αφήσει ο Θεός να χαθώ», λέει. Λίγο αργότερα αρχίζει να βρέχει και ο άνθρωπός μας καταφεύγει στο σπίτι του, που βρίσκεται λίγα μέτρα πιο πάνω από την όχθη του ποταμού. Η βροχή γίνεται καταιγίδα, το ποτάμι φουσκώνει και δεν αργεί να υπερχειλίσει.

Ο άνθρωπός μας, βλέποντας το ισόγειο του σπιτιού του να πλημμυρίζει, ανεβαίνει στον πρώτο όροφο και στέκεται στο μπαλκόνι χαζεύοντας την κατάσταση, χωρίς να ανησυχεί ιδιαίτερα. Μία βάρκα του στρατού με διασώστες και δύο–τρεις γείτονες περνούν μπροστά από το σπίτι και του προτείνουν να τον πάρουν μαζί, αλλά ο άνθρωπός μας τους δίνει την ίδια απάντηση: «Ευχαριστώ, αλλά θα μείνω εδώ που είναι το σπίτι μου. Οτιδήποτε κι αν γίνει, δεν θα με αφήσει ο Θεός να χαθώ». Η βροχή συνεχίζεται και η στάθμη του νερού διαρκώς ανεβαίνει.

Κάποια στιγμή εμφανίζεται ένα ελικόπτερο και βλέποντας τον άνθρωπό μας στην ταράτσα, του ρίχνει μία ανεμόσκαλα, αλλά εκείνος αρνείται να ανέβει, πεπεισμένος ότι ο Θεός δεν θα τον αφήσει να χαθεί. Εν τέλει πνίγεται και φθάνοντας στον ουρανό, βλέπει τον Πέτρο στην πύλη του παράδεισου και τον ρωτά: «Εγώ πίστευα στον Θεό με όλη τη δύναμη της ψυχής μου, αλλά αυτός δεν με βοήθησε και με άφησε να πνιγώ».

Κι ο Πέτρος τού απαντά: «Τρεις φορές σού έδωσε την ευκαιρία να σωθείς, αλλά αρνήθηκες τη βοήθειά του». Αυτόν τον άνθρωπο μου θυμίζουν όλοι εκείνοι που τώρα προσπαθούν να αντιμετωπίσουν μία κατάσταση που οι ίδιοι δημιούργησαν, με την ηλίθια –όπως αποδείχτηκε- πίστη τους στη δύναμη της αγοράς να αυτορρυθμίζεται.

Πόσω μάλλον, όταν η επερχόμενη κρίση είχε δώσει προειδοποιήσεις γι’ αυτό που τώρα συμβαίνει. Ο Κρούγκμαν στο βιβλίο του «Η κρίση του 2008» υποστηρίζει ότι η οικονομική κρίση στις οικονομίες των «τίγρεων» στη Νοτιοανατολική Ασία, η ύφεση στην ιαπωνική οικονομία (στο τέλος της δεκαετίας του '90) που ακολούθησε και το σκάσιμο της φούσκας των εταιρειών dot.com στο αμερικανικό χρηματιστήριο ήταν τρεις προειδοποιήσεις που αγνοήθηκαν.

Στην οικονομία, βέβαια, πολλοί μπορούν να γίνουν προφήτες εκ των υστέρων, αλλά από όσο θυμάμαι όλοι όσοι τώρα διαχειρίζονται τις τύχες των αναπτυγμένων χωρών –που έδιναν και την κατεύθυνση στην παγκόσμια οικονομία- κάνουν όλα εκείνα που θεωρούσαν ότι ήταν αδύνατο να γίνουν. Τώρα, βλέπουμε τη μαζική παρέμβαση των κρατών στην οικονομία, το ξεπέρασμα των περιορισμών του συμφώνου σταθερότητας, την υποταγή των κεντρικών τραπεζιτών στους πολιτικούς, το κυνήγι των φοροφυγάδων που κρύβονται στους φορολογικούς παραδείσους, την εποπτεία και τον έλεγχο των αγορών, το ξεπέρασμα της γραφειοκρατίας και των κάθε λογής περιορισμών, όταν οι τράπεζες (που κερδοσκοπούσαν ασύστολα συσσωρεύοντας υπερκέρδη με τις τοκογλυφικές τους πρακτικές) χρειάστηκαν σωτηρία.

Τώρα, το κόστος αυτής της κρίσης θα το επωμιστούν και θα το πληρώσουν εκείνοι που ούτε πλούτισαν ούτε διαχειρίστηκαν κεφάλαια εκατομμυρίων. Που δεν πήραν τεράστια μπόνους. Και που χάνουν δουλειές, σπίτια, συντάξεις και αξιοπρέπεια. Οι οποίοι, επειδή δεν θα δουν και κανέναν να κατηγορείται για κακή διαχείριση, κάποια στιγμή θα αντιδράσουν. Και ο νόμος που γνωρίζουν ο ανέστιος και ο πένης είναι πολύ σκληρός και δεν κάνει διακρίσεις όταν έρθει η ώρα να τον επιβάλουν.

Κέρδη για δύο

H προηγούμενη χρονιά είχε θετικά οικονομικά αποτελέσματα για δύο μεγάλες ευρωπαϊκές ομάδες, οι οποίες βρέθηκαν αντίπαλες στον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ, στο Παρίσι το 2006. Την Μπάρτσα και την Αρσεναλ. Μάλιστα, τα τελευταία στοιχεία που δημοσιοποίησαν αφορούσαν κέρδη του δεύτερου μισού της χρονιάς, όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση στις ΗΠΑ.

Μία κρίση που εξελίχθηκε σε παγκόσμια και κάνει φανερά τα σημάδια της στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο από φέτος. Κανείς, φυσικά, δεν μπορεί να προβλέψει τη διάρκεια, το βάθος και τον βαθμό στον οποίο θα επηρεαστεί το αγώνισμα. Τα οικονομικά αυτά αποτελέσματα οι ομάδες καλό θα ήταν να τα κορνιζάρουν, γιατί θα κάνουν αρκετό καιρό να ξαναδούν κάτι ανάλογο.

Σε ό,τι αφορά την Μπάρτσα –που συνεχίζει να κοιτάει για «επενδυτικές ευκαιρίες» στις ΗΠΑ- το δεύτερο μισό του 2008 είχε κέρδη που έφθασαν τα 15,9 εκατομμύρια ευρώ, υψηλότερα κατά 28% από τα κέρδη που είχε η ομάδα το αντίστοιχο περσινό χρονικό διάστημα.

Η Μπαρτσελόνα, πάντως, θα έβλεπε τα κέρδη της να μειώνονται ανεξάρτητα από την οικονομική κρίση, με δεδομένο ότι έχασε δύο μεγάλες δικαστικές διαμάχες με οργανισμούς ΜΜΕ και πρέπει τώρα να πληρώσει συνολικά 59,1 εκατομμύρια ευρώ. Μόνη της ελπίδα να ισοσκελίσει κάπως τις απώλειες σε μία χρονιά που έχει και πτώση στα έσοδα από τα εισιτήρια είναι να φτάσει μακριά στη διοργάνωση του Τσάμπιονς Λιγκ. Βορειότερα, στο Λονδίνο, η Αρσεναλ για το δεύτερο μισό του 2008 παρουσίασε κέρδη 24,5 εκατομμυρίων στερλινών, ποσό που είναι αυξημένο κατά 20% σε σχέση με τα κέρδη το αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2007.

Τα οικονομικά στοιχεία της Αρσεναλ δείχνουν ότι είχε άνοδο σε όλους τους οικονομικούς δείκτες το 2008 (εισιτήρια, τηλεοπτικά δικαιώματα, διαφημίσεις), αλλά δεν πήγε καλά το «σχέδιο Χάιμπουρι». Ο χώρος του παλιού γηπέδου χρησιμοποιήθηκε για να κτιστούν πολυτελή διαμερίσματα και γραφεία, ένα σχέδιο που κόστισε 76,7 εκατομμύρια στερλίνες.

Μέχρι τώρα, έχει αποδώσει μόνο 58 εκατομμύρια στερλίνες, πολύ λιγότερα από όσα περίμεναν οι άνθρωποι της Αρσεναλ, οι οποίοι δεν μπόρεσαν να προβλέψουν ότι η κρίση θα ξεσπούσε και θα χτυπούσε τον κτηματομεσιτικό τομέα με τόση ένταση. Και από τα κέρδη που θα έβγαζαν από τις πωλήσεις των γραφείων και των διαμερισμάτων, θα ξεπλήρωναν ένα μέρος των δανείων που χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση του «Emirates».

Τα μπουκάλια του Μπλάνκο

Η συμπεριφορά του Μπλάνκο, μετά την αλλαγή του στο παιχνίδι Κυπέλλου με τον Πανσερραϊκό, ήταν απαράδεκτη για επαγγελματία ποδοσφαιριστή. Οπως ατυχής ήταν και η αντίδραση του Μπάγεβιτς, η οποία επιβεβαιώνει μία αδυναμία που είχε πάντα ο Ντούσκο σε ό,τι αφορά τη «διαχείριση ανθρωπίνων πόρων». Ετσι δεν λέγεται; Ο Μπάγεβιτς, όπως όλοι οι άνθρωποι φαντάζομαι, με τα χρόνια έχει γίνει περισσότερο μονοκόμματος.

Ομως είναι οι ιδιαιτερότητες της ομάδας στην οποία βρίσκεται, οι οποίες μεγιστοποιούν αυτές τις συμπεριφορές του. Οπως μεγιστοποιούν και τα αρνητικά αποτελέσματα τέτοιων συμπεριφορών. Ενδεχομένως σε άλλη εποχή, μπορεί και σε άλλη ομάδα, να μην περνούσαν σε πρώτο πλάνο.

Γενικά η χύμα κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ΑΕΚ, αυτή η αίσθηση του προσωρινού που βγαίνει προς τα έξω μαζί με την οικονομική ένδεια και κάποιες αντιπαλότητες δημιουργούν ένα κλίμα όπου οι ρόλοι και οι εξουσίες χάνονται σε μια ομίχλη ασάφειας. Μιας ασάφειας που αφήνει χώρο και για τα χειρότερα.