Από τον «νόμο Nokia» στον Προκόπη του «LAPD»

«Θέλετε δουλειά; Ωραία, κάντε αίτηση, επισυνάψτε το βιογραφικό σας, περάστε για συνέντευξη και στη συνέχεια θα πληροφορηθείτε αν προσλαμβάνεστε ή όχι». Τυπική, συνηθισμένη διαδικασία. Ποιο είναι το σύνηθες άγχος των υποψηφίων για πρόσληψη στο χρονικό διάστημα της αναμονής; «Ασχολείται, άραγε, κανείς στην εταιρεία με την περίπτωσή μου ή με αντιμετωπίζουν σαν ένα άχρηστο χαρτί που κατατέθηκε για λόγους τυπικούς;». Μέχρι τις αρχές Μαρτίου στη Βρετανία ήταν αυξημένες οι πιθανότητες να αποφύγεις την ένταξη στην ταπεινωτική κατηγορία «ποιος ασχολείται με αυτούς;».

Ω, ναι. Ικανοποιημένοι –αν όχι και υπερήφανοι- μπορούσαν να είναι οι υποψήφιοι για πρόσληψη σε δεκάδες βρετανικές επιχειρήσεις: από τη στιγμή που άκουγαν το «περιμένετε να σας ειδοποιήσουμε», οι άνθρωποι όχι μόνο δεν παραδίδονταν στη λήθη, αλλά –αντιθέτως- γίνονταν αντικείμενα ενδελεχούς έρευνας. Περισσότερο επίμονης από την έρευνα της ΠΑΛΕΦΙΠ για τις διαιτησίες των αγώνων του Παναθηναϊκού, περισσότερο ευσυνείδητης και από εκείνη που διενεργεί ο Πανούτσος, εκπονώντας το διδακτορικό του με θέμα «οι ανακολουθίες του ΣΥΡΙΖΑ για τον Βοτανικό». Οπως αποκαλύφθηκε προσφάτως, οι επιχειρήσεις αυτές ανέθεταν σε ιδιωτικό γραφείο ερευνών να μάθει όλα όσα θα ήθελαν οι ίδιες να γνωρίζουν, αλλά δεν μπορούσαν να ρωτήσουν ευθέως τους υποψηφίους.

Συμμετείχε στο παρελθόν σε απεργίες ο Σμιθ; Είναι ο Τζόνσον από τους τύπους που αν τους πεις πως πρέπει να μειωθούν οι μισθοί κατά 20% για να «ανασάνει» η εταιρεία, εκείνος θα απαντήσει μεγαλοφώνως ότι την επιχείρηση τη γονάτισαν τα αυξανόμενα bonus των διευθυντικών στελεχών; Αυτά αναλάμβαναν να μάθουν οι ντετέκτιβ. Το όλο πράγμα μαθεύτηκε. Αρχές Μαρτίου κατασχέθηκαν τα σχετικά αρχεία έπειτα από έφοδο των Αρχών στα γραφεία του ιδιωτικού γραφείου ερευνών.

Δεκτή η επισήμανση: «Είδατε; Εστω και κατόπιν σαματά, στην Αγγλία το κράτος έβαλε φραγμό σε αυτού του είδους το φακέλωμα». Ναι, αλλά κάπου βορειότερα άλλο κράτος θεσμοθέτησε μία ακόμα κυνικότερη εκδοχή του «Big Brother». Διότι αν η «ανεπίσημη» συλλογή στοιχείων για την προσωπικότητα των εργαζομένων εθεωρείτο άγραφο «εταιρικό δικαίωμα» από την εποχή που στην Ελλάδα γυριζόταν το «Η κόρη μου η σοσιαλίστρια» (και ακόμα παλιότερα), η παροχή πρόσβασης στην ηλεκτρονική αλληλογραφία (!) των υπαλλήλων συνιστά προφανή «αναβάθμιση» των κεκτημένων του «Μεγάλου Αδελφού». Και «εκσυγχρονισμό», βεβαίως, βεβαίως.

Στη Φινλανδία όλα αυτά. «Νόμος Nokia» χαρακτηρίστηκε η σχετική ρύθμιση, προφανώς διότι για την ψήφισή της (θεωρείται πως) άσκησε εντονότατες πιέσεις η εν λόγω εταιρεία. Οι εργοδότες -λέει- θα μπορούν να αναγιγνώσκουν την ηλεκτρονική αλληλογραφία των υπαλλήλων τους ώστε «να καταπολεμηθεί η βιομηχανική κατασκοπεία». Ποια προσωπικά δεδομένα, ποια δικαιώματα και κουραφέξαλα... Εδώ υπάρχουν ύψιστες προτεραιότητες. Μισό λεπτό, να διαπιστώσουμε αν αποστηθίσαμε σωστά το τροπάριο: η βιομηχανική κατασκοπεία νοθεύει τον υγιή ανταγωνισμό, άρα πλήττει το οικονομικό γίγνεσθαι πάνω στο οποίο στηρίζεται κοτζάμ κοινωνία. Απλή μεταβατική ιδιότητα: για να σωθεί η κοινωνία, ο διευθυντής Λάσε Μπανιστίρεν πρέπει να γνωρίζει ακόμα και το περιεχόμενο της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας που έχουν οι υφιστάμενοί του με τις ερωμένες τους. Αφήστε που όλο και κάποιο ενδιαφέρον σχόλιο για τη δουλειά μπορεί να εντοπιστεί στα e-mail. «Λογικό» δεν ακούγεται;

Δεν ξέρω αν ο –στατιστικώς αποδεδειγμένος- υψηλότατος βαθμός εξοικείωσης των Φινλανδών με τις νέες τεχνολογίες τούς καθιστά ανίκανους, από τούδε και στο εξής, να διενεργήσουν βιομηχανική κατασκοπεία με άλλα παλιομοδίτικα μέσα. Δεν γνωρίζω αν για την αντιμετώπιση τέτοιων ενδεχομένων επίκειται και η θεσμοθέτηση περαιτέρω μέτρων. Ας πούμε, η πρόσβαση και στη συμβατική αλληλογραφία του προσωπικού ή ακόμα και η παρακολούθηση των κινήσεών του εκτός εργασίας, ώστε να εντοπιστούν τυχόν κακές παρέες. Εν ανάγκη, αν δεν υπάρχουν στη Φινλανδία κατάλληλες εταιρείες για τέτοιες έρευνες, ας ζητηθεί η αρωγή εκείνου του βρετανικού γραφείου που έχασε δεκάδες επιχειρήσεις-πελάτες. Τι σόι παγκοσμιοποίηση έχουμε αν δεν μπορεί να επιτευχθεί μια τέτοια συνεργασία;

Αλλο, όμως, είναι το βέβαιο: κάνουν μεγάλο λάθος όσοι πιστεύουν ότι εκτρώματα τύπου «Νόμος Nokia» συνιστούν κάποιον εκτροχιασμό του δόγματος «παρακολουθούμαστε γιατί χανόμαστε» από τις ράγες της λογικής και του μέτρου. Οχι, κύριοι, αυτό το τρένο τούτη τη διαδρομή ακολουθεί. Εξαρχής. Απλώς σε κάθε σταθμό η βαλίτσα φτάνει μακρύτερα, η «αιτιολογία» ανανεώνεται και διευρύνεται ο κύκλος των θυμάτων. Χθες για τις ανάγκες «καταπολέμησης της τρομοκρατίας» νομιμοποιήθηκε μεταξύ άλλων η παραβίαση στοιχειωδών δικαιωμάτων όσων κρίνονταν ως ύποπτοι.

Π.χ., βάσει του «Πατριωτικού Νόμου», ο οποίος θεσπίστηκε στις ΗΠΑ έπειτα από την 11η Σεπτεμβρίου 2001, καταργήθηκε το απόρρητο των συνομιλιών ανάμεσα στους κρατούμενους και τους δικηγόρους τους. Στη συνέχεια, σε διάφορες χώρες η έννοια «τρομοκρατία» διεστάλη τόσο ώστε να χωρά ακτιβιστές, οικολόγους, πολέμιους των μεταλλαγμένων και λοιπά τέτοια γνωστά... παρακλάδια της Αλ Κάιντα. Σήμερα για να αντιμετωπιστεί η... μάστιγα της βιομηχανικής κατασκοπείας πάει περίπατο το απόρρητο της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας των –εξ ορισμού «ύποπτων»- υπαλλήλων. Αύριο τι έπεται; Και στο όνομα ποιας ακριβώς «ασφάλειας»;

Είπαμε: τίποτα δεν δικαιούσαι να αποκαλείς «ακραίο» αν προηγουμένως έχεις εγκρίνει τη «λογική» αφετηρία του. Παράδειγμα: ποιο είναι το αμίμητο «επιχείρημα» που στηρίζει, χρόνια τώρα, το δόγμα «θέλω μια κάμερα ακόμα πάνω από το κεφάλι μου», «παρακολουθούμαι, άρα υπάρχω»; Είναι το εξής αναξιοπρεπές και σκοροφαγωμένο: «Αν δεν έχεις τίποτα κακό να κρύψεις, τι σε νοιάζει;». Με αυτή τη «λογική», τι σε νοιάζει που κοιτάζουν το e-mail σου, αν σε αυτό δεν υπάρχουν στοιχεία τα οποία δείχνουν πως είσαι απατεώνας ή παιδεραστής; Τι θα εμπόδιζε αυτή τη «λογική», αυτό το μανιφέστο κοινωνικού ραγιαδισμού, ώστε να μην εισβάλλει και στην προσωπική ζωή σου; Και ποιο προσωπικό δεδομένο μπορεί να παραμείνει απαραβίαστο, αν έχει εκχωρηθεί στους εκάστοτε κατασκευαστές «αναγκών προστασίας» το δικαίωμα να αποφανθούν;

Αλήθεια, τώρα που τα εκ Φινλανδίας παραδιδόμενα μαθήματα καθιστούν αφάνταστα επισφαλή τη σφαίρα του προσωπικού (προσωπική ζωή, προσωπικά δεδομένα), αν ισχύει το «καθαρός ουρανός Big Brother δεν φοβάται -άρα τον ανέχεται», γιατί να μη δεχθούμε και κάτι άλλο; Πως καλό θα είναι, αν η τεχνολογία το επιτρέπει, να εφαρμοστεί η καθολική ηλεκτρονική παρακολούθηση και κατ' οίκον. Γιατί, δηλαδή, να μην παρακολουθούνται μερικά εκατομμύρια ανθρώπων, αν πρόκειται αυτό να αποτρέψει κρούσματα -ας πούμε- οικογενειακής βίας; Προέχει η «ασφάλεια» ή όχι;

Στο κάτω κάτω, όσοι θα γνωρίζουν ότι παρακολουθούνται (δηλαδή όλοι) θα βελτιώνουν τη συμπεριφορά τους, οπότε η κάμερα θα αναλαμβάνει και τον ρόλο ενός άψυχου κοινωνικού λειτουργού. Οπως στα τελευταία επεισόδια του τηλεοπτικού σίριαλ «LAPD», στα οποία ο αστυνόμος Προκόπης και η σύζυγός του συμπεριφέρονταν σαν αριστοκράτες σε δεξίωση, επειδή γνώριζαν ότι μία κοπελίτσα τούς βιντεοσκοπούσε συνεχώς.

«Οσοι θυσιάζουν ζωτικές ελευθερίες για λίγη παροδική ασφάλεια δεν αξίζουν ούτε ελευθερία ούτε ασφάλεια». Το είχε πει ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, αλλά τι ήξερε αυτός; Εκείνη την εποχή ούτε Nokia υπήρχε, ούτε e-mail...
ΥΓ.: Την επόμενη φορά ένα ωραίο περιστατικό. Αφορά τον τρόπο που έχουν εταιρείες, οι οποίες αναζητούν πελάτες, να «ξετρυπώνουν» προσωπικά δεδομένα. Η αθόρυβη και καθημερινή πτυχή του –ίδιου κατά βάση- θέματος.