Δεν είναι total football, αλλά δουλεύει

Πριν από 4-5 χρόνια, όταν ο Φαν Γκάαλ έφυγε από τον πάγκο της εθνικής Ολλανδίας και ανέλαβε τεχνικός σύμβουλος στον Αγιαξ, κουβέντιαζα με τον Σωτηρακόπουλο στο ραδιόφωνο για τις προπονητικές δυνατότητες του Ολλανδού και τα αίτια της αποτυχίας του στην εθνική. Ο Χρήστος τότε είχε ισχυριστεί ότι το θαύμα που έκανε στα μέσα της δεκαετίας του '90 με τη νεαρή ομάδα του Αγιαξ, «τα μωρά του Φαν Γκάαλ», δεν μπορούσε να επαναληφθεί.

«Αν ξαναδουλέψει σε ολλανδική ομάδα», μου είχε πει ο Χρήστος, «θα χρειαστεί χρόνο, όχι για να επαναλάβει το θαύμα του '90, αλλά για να κάνει κάτι άλλο, διαφορετικό». Με δεδομένη την τάση που έχει επικρατήσει παγκοσμίως να μη δίδεται χρόνος σε έναν προπονητή, πίστευα ότι θα ήταν πολύ δύσκολο ο Φαν Γκάαλ να έχει δεύτερη ευκαιρία. Να κάνει ένα διαφορετικό θαύμα. Αλλά, όπως φαίνεται από τη φετινή πορεία της ΑΖ, ο Φαν Γκάαλ είχε την ευκαιρία του.

Η ομάδα, στον πάγκο της οποίας βρίσκεται από το 2005, είναι πρώτη στη βαθμολογία εννέα αγωνιστικές πριν από τη λήξη με 9 βαθμούς διαφορά από τη δεύτερη Τβέντε και 12 από τον Αγιαξ, ο οποίος βρίσκεται στην τρίτη θέση. Η ΑΖ έχει την πρώτη επίθεση μαζί με τον Αγιαξ με 54 γκολ και με διαφορά την πρώτη άμυνα με 14 γκολ, την ώρα που η δεύτερη αμυντική επίδοση είναι της Τβέντε με 23.

Το γεγονός ότι κάτι συμβαίνει εκεί δεν είναι εύκολο να το καταλάβει κανείς βλέποντας ένα παιχνίδι της ΑΖ. Εκείνο, όμως, που μου είχε κάνει εντύπωση ήταν η στάση των ποδοσφαιριστών της ομάδας πέρυσι την άνοιξη, όταν ο Φαν Γκάαλ ανακοίνωσε ότι στο τέλος της περιόδου θα αποχωρούσε από την ομάδα, μια και δεν είχε καταφέρει να πάρει έναν τίτλο από τότε που την ανέλαβε.

Οι ποδοσφαιριστές ξεσηκώθηκαν και ζήτησαν αρχικά από τη διοίκηση να τον πιέσει να αναθεωρήσει την απόφασή του, ενώ στη συνέχεια του το ζήτησαν και οι ίδιοι. Περίεργο πράγμα, σκέφτηκα τότε όταν διάβασα την είδηση. Οταν ξεσηκώνονται οι ποδοσφαιριστές, συνήθως το κάνουν για να φύγει ο προπονητής. Για να του ζητούν να μείνει, κάτι καλό θα πρέπει να κάνει εκεί ο Φαν Γκάαλ. Και το καλό που κάνει ο Φαν Γκάαλ είναι ότι διδάσκει μία νέα αγωνιστική προσέγγιση στο παιχνίδι, η οποία αρχίζει να παράγει αποτελέσματα.

Ολοι όσοι ζήσαμε –έστω και μέσα από τις τηλεοράσεις- και αγαπήσαμε το total football, το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο του Αγιαξ των αρχών της δεκαετίας του '70, πάντα ελπίζουμε ότι ο Αγιαξ ή κάποια άλλη ολλανδική ομάδα θα ξαναπαίξει ένα τέτοιο ποδόσφαιρο. Φυσικά ο Αγιαξ του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου εκμεταλλεύτηκε και τις συνθήκες της εποχής. Επαιζε γρήγορο ποδόσφαιρο με συνεχή κίνηση σε μία εποχή που οι ομάδες ήταν αργές και στατικές.

Μάρκαρε πολύ ψηλά όταν δεν είχε την κατοχή, πρέσαρε ασφυκτικά σε όλο το γήπεδο, οι ποδοσφαιριστές του ανοίγονταν όταν είχαν την κατοχή για να μεγαλώνουν τον χώρο, ενώ παράλληλα μπορούσαν να παίζουν περισσότερες από μία θέσεις και είχαν εκπαιδευτεί να θυσιάζουν την ατομικότητα για χάρη του συνόλου. Ο Αγιαξ των μέσων της δεκαετίας του '90, δημιούργημα του Φαν Γκάαλ, βασίστηκε στη μικρή ηλικία των ποδοσφαιριστών του, την εξαιρετική φυσική κατάστασή τους, τη διαρκή κίνηση και βέβαια το ταλέντο.

Ηταν κάτι πέρα από την ποδοσφαιρική πραγματικότητα που είχε διαμορφωθεί και γι' αυτό ξεχώρισε. Θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερη διάρκεια αν δεν υπήρχε η απόφαση Μποσμάν, η οποία ουσιαστικά διέλυσε εκείνη την ομάδα. Τώρα ο Φαν Γκάαλ με την ΑΖ έχει κάνει κάτι άλλο. Περιμένει τον αντίπαλο και τον πιέζει ασφυκτικά -όχι σε όλο το γήπεδο αλλά στο δικό του μισό- και όταν πάρει την κατοχή θέλει η ομάδα να φτάνει στην αντίπαλη περιοχή με τρεις μπαλιές, το πολύ.

Δεν υποτάσσει το άτομο στο σύνολο, αλλά δίνει χώρο στον ταλαντούχο να αναπνεύσει, να πάρει πρωτοβουλίες και την ίδια στιγμή δεν μένει κολλημένος στα αγωνιστικά συστήματα. Δεν είναι total football, αλλά είναι κάτι διαφορετικό αυτό που ο Φαν Γκάαλ άρχισε να το δουλεύει από το 2005 και τώρα παράγει αποτελέσματα. Το πόσο «θαυμαστά» μπορεί να είναι αυτά τα αποτελέσματα θα έχουμε την ευκαιρία να το διαπιστώσουμε σύντομα.

Φασούλι το φασούλι

Eίναι δεδομένο ότι η εικόνα που μας μεταφέρει ο φακός της τηλεόρασης κάθε φορά δεν είναι η αλήθεια, αλλά εκείνο που ο χειριστής της θέλει να πιστέψουμε ότι είναι η αλήθεια. Με την ιστορία του κορμοράνου –που από τη Βρετάνη «ταξίδεψε» στον κόλπο- στον πρώτο πόλεμο του Περσικού το καταλάβαμε καλά, αλλά δεν το έχουμε διαρκώς στο μυαλό μας όταν παρακολουθούμε την τηλεοπτική εικόνα.

Τα τελευταία χρόνια η κίνηση των εισιτηρίων στα γήπεδα της Πρέμιερσιπ ήταν διαρκώς ανοδική και σε αρκετές περιπτώσεις τα παιχνίδια κάποιων ομάδων ήταν sold out. Αν κάποιος πιστέψει τις εικόνες από τα παιχνίδια της Πρέμιερσιπ που μεταδίδονται, οι φίλαθλοι συνεχίζουν να γεμίζουν τα αγγλικά γήπεδα. Η πραγματικότητα, όμως, είναι κάπως διαφορετική. Ολο και πιο συχνά σε μεγάλα τμήματα της κερκίδας εμφανίζονται κενά που οι κάμερες αποφεύγουν να δείξουν, μια και κάτι τέτοιο κάνει ζημιά στο «προϊόν» που ονομάζεται αγγλικό ποδόσφαιρο, το οποίο αγοράζουν πάνω από 190 χώρες σε όλο τον κόσμο και το οποίο φέρνει στα ταμεία των αγγλικών ομάδων περίπου 500 εκατ. κάθε τριετία.

Αν η απάντηση στις γεμάτες κερκίδες του παρελθόντος ήταν η περίφημη φράση «it’s the economy stupid» του υπεύθυνου της προεκλογικής εκστρατείας του Κλίντον το 1992, του Τζέιμς Κάρβιλ, τώρα που η παγκόσμια οικονομική κρίση επεκτείνεται και βαθαίνει η απάντηση στις άδειες κερκίδες είναι η ίδια φράση. Γι' αυτό όλο και περισσότερες ομάδες της Πρέμιερσιπ, όπως έγραφα και χθες, ανακοινώνουν μειώσεις στις τιμές των εισιτηρίων και προσπαθούν να βρουν τρόπους για να περιορίσουν τα έξοδά τους, προχωρώντας ακόμα και σε μειώσεις προσωπικού.

Η οικονομική κρίση είναι που θα πιέσει και τις αμοιβές των ποδοσφαιριστών και ένα από τα πρώτα πράγματα, για παράδειγμα, που σχεδιάζει να κάνει η Τσέλσι το καλοκαίρι είναι να ξεφορτωθεί κάποια μεγάλα συμβόλαια, την ώρα που τα χρήματα που ξοδεύουν οι «μπλε» για μισθούς και συμβόλαια ποδοσφαιριστών φθάνουν περίπου στο 70% των εσόδων τους. Μπορεί η νέα συμφωνία πώλησης των τηλεοπτικών τους δικαιωμάτων για την τριετία 2010-13 να φέρει στα ταμεία των αγγλικών ομάδων περισσότερα χρήματα από κάθε άλλη φορά, αλλά η στερλίνα έχει φάει ένα πολύ μεγάλο χαστούκι και η αγγλική οικονομία θα δοκιμαστεί πάρα πολύ σκληρά. Και οι Αγγλοι θα ακολουθήσουν την αναγκαιότητα του value for money σε όλες τις επιλογές τους από εδώ και πέρα.

Φταίει το σύστημα

Χα! Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αυτή ντε που έκανε κάτι μήνες για να αντιληφθεί την έκταση και τη σοβαρότητα της οικονομικής κρίσης, έκανε μία πρόβλεψη για τα επίπεδα της ανεργίας στο τέλος του χρόνου στην Ε.Ε. Η Επιτροπή εκτιμά ότι 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι θα χάσουν τη δουλειά τους. Με δεδομένη την επαναλαμβανόμενη αποτυχία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε οικονομικές προβλέψεις, μπορούμε –με ασφάλεια- να υποθέσουμε ότι ο αριθμός των ανέργων θα είναι μεγαλύτερος.

Και το πλέγμα προστασίας του δικαιώματος της εργασίας στην Ε.Ε. έχει απορρυθμιστεί πλήρως. Βέβαια, για όλη αυτή τη δυσάρεστη πραγματικότητα δεν γίνεται καμία συζήτηση για την απόδοση ευθυνών, παρά μόνο για επιμερισμό του κόστους, το οποίο πέφτει πάλι στους ώμους των αδύναμων. Οσο για τις ευθύνες, για όλα φταίει «το σύστημα».

Το ισχυρίστηκε ο σύμβουλος του Ομπάμα, ο Ρόμπερτ Ρούμπιν (φωτό), υπερασπιζόμενος τη δεκαετή θητεία του στο τιμόνι της Citigroup, η οποία τίναξε τα πέταλα. «Για τη χρεοκοπία της τράπεζας δεν έφταιγαν οι στρατηγικές επιλογές της, αλλά η κρίση του συστήματος», είπε ο Ρούμπιν, άποψη που υποστηρίζουν όλο και πιο πολλοί. Και το σύστημα; Ποιοι ήταν και ποιοι το λειτουργούσαν, άραγε;