Αντίο, 1968…

Γράφει ο ΚΩΣΤΑΣ Δ. ΜΠΛΙΑΤΚΑΣ

Αυτές ήταν οι μέρες, φίλε μου,
που νομίζαμε ότι δεν θα τελειώσουν.
Ζούσαμε τη ζωή που διαλέγαμε,
πολεμούσαμε και ποτέ δεν χάναμε.
Γιατί ήμασταν νέοι και σίγουροι για τον δρόμο μας...

(Ρεφρέν του τραγουδιού
«Those were the days», Mary Hopkins, 1968)

Πάει, έσβησε και το κεράκι του 2008 και πήγε να προστεθεί στα πολλά άλλα σβησμένα, όπως αριστουργηματικά περιέγραψαν η ευαισθησία και η μελαγχολία του Καβάφη. Και να κάτι περίεργο, νιώθεις ότι μαζί με το 2008 αποστρατεύεται κατά κάποιον τρόπο και το απαστράπτον 1968, το οποίο είχε την τιμητική του τους δώδεκα μήνες που πέρασαν.
Δεν θυμάμαι στο παρελθόν τόσα αφιερώματα όσα βγήκαν στη δημοσιότητα τη χρονιά που μας άφησε για τα σαράντα χρόνια από τη στιγμή που οι άνθρωποι αλλά και η τρέλα των γεγονότων άλλαξαν τον κόσμο.

Ατέλειωτος κατάλογος: ο γαλλικός Μάης, η Ανοιξη της Πράγας, οι δολοφονίες του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και του Ρόμπερτ Κένεντι, ο γάμος της Τζάκι Ο με τον Ωνάση, το κάψιμο των σουτιέν από τις φεμινίστριες, το «White Album» των Μπιτλς, ο «Πρωτάρης», το «Μωρό της Ρόζμαρι»…

Εχει και η νοσταλγία τα όριά της; Τα φαινόμενα, τα οποία απατούν, λένε πως ναι. Ισως φταίει και η αμερικανική βιομηχανία των κινηματογραφικών και δισκογραφικών αναβιώσεων, όπως και των επετειακών εκδόσεων και των παντός είδους «μεμοραμπίλια» (ενθύμια-αντικείμενα που συνδέονται με σημαντικά πρόσωπα και γεγονότα), η οποία ασχολείται συνήθως με τα 20χρονα, τα 30χρονα, άντε και τα 40χρονα ενός σημαντικού γεγονότος.

Γιατί, όμως, πέφτει το ενδιαφέρον της εν λόγω βιομηχανίας για τα 50χρονα ή για τα 60χρονα; Δεν υπάρχουν πελάτες για ανάλογα προϊόντα;

Ε, όσο να 'ναι, όταν μεγαλώνει ο άνθρωπος και φτάνει τα 70 και τα 75 του, έχει χάσει μεγάλο τμήμα του ενδιαφέροντός του για τέτοια πράγματα. Ενώ ο πενηντάρης και ο εξηντάρης, ως «νέος της εποχής», σπεύδει να αγοράσει την ψευδαίσθηση ότι ζει ξανά τα καλύτερα χρόνια του. Αυτά υποστηρίζουν, τέλος πάντων, οι κυνικοί.

Το 1968, πάντως, δεν αφορά τους έξυπνους εμπόρους των αναμνήσεων, αλλά τη χρονιά που αρνείται να «γεράσει» με χάρη και που συνεχώς αντιμετωπίζεται «εν θερμώ», μια και η σπορά των ιδεών και της αισθητικής της αντέχει ακόμα.
Τι ήταν, εξάλλου, το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '60; Η σεξουαλική επανάσταση, οι ευφυείς παρέες των ροκ συγκροτημάτων και η απόφαση των νέων για ειρηνική ανυπακοή και υιοθέτηση των οραμάτων της ουτοπικής αριστεράς.
Αυτές ήταν οι μέρες, λοιπόν… Με πρωταγωνιστή τον αξέχαστο Τζορτζ Μπεστ, τον χαρακτηρισθέντα «πέμπτο Μπιτλ», η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ πήρε στο «Γουέμπλεϊ» το πρώτο της Κύπελλο Πρωταθλητριών, ισοπεδώνοντας στην παράταση την Μπενφίκα 4-1. Ηταν 29 Μαΐου 1968. Τον πρόωρα χαμένο Μπεστ βλέπουμε στα αποδυτήρια της Μάντσεστερ εκείνα τα ανέμελα χρόνια της νιότης, που - πιστεύαμε ότι δεν θα τελείωναν ποτέ. Μια φωτογραφία για την οποία τα κοριτσόπουλα της εποχής θα έδιναν «ό,τι πιο πολύτιμο είχαν» για να την αποκτήσουν.

Το τρόπαιο αυτό ήρθε για τους θρυλικούς «κόκκινους διαβόλους» δέκα χρόνια μετά το τραγικό αεροπορικό δυστύχημα του Μονάχου, που αφάνισε την μεγάλη εκείνη ομάδα της εποχής (μεταξύ των νεκρών ο Ντάνκαν Εντουαρντς και άλλοι επτά συμπαίκτες του). Δύο γκολ σ' εκείνο τον ιστορικό τελικό σημείωσε ο επιζήσας του δυστυχήματος του 1958 Μπόμπι Τσάρλτον, τον οποίο βλέπουμε στην άλλη φωτογραφία να αναρρώνει σε νοσοκομείο του Μονάχου.

Πόσο μακριά από τα σημερινά πράγματα είναι το 1968; Πολύ μακριά. Απόσταση που νοερά μπορούμε να διανύσουμε, αν σκεφτούμε ότι εκείνη τη χρονιά πήρε μεταγραφή για τον Παναθηναϊκό, ερχόμενος από την Ξάνθη, ο μετέπειτα κανονιέρης και πρώτος σκόρερ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης του 1971, Αντώνης Αντωνιάδης. Ο «ψηλός», σημερινός αντιπρόεδρος του Παναθηναϊκού, είναι Αθηναίος επί τέσσερις δεκαετίες, έχοντας συμπληρώσει και 32 συνδικαλιστικά χρόνια στον ΠΣΑΠ.

Σειρά παίρνει για αφιερώματα, με την ευκαιρία των σαραντάχρονων, μία ακόμα τρελή και ηρωική εποχή: το 1969. Με το Γούντστοκ, τον Νίξον, την πρώτη επίσκεψη του ανθρώπου στο φεγγάρι, το «Aquarius», τον «Καουμπόη του Μεσονυκτίου» και την επερχόμενη διάλυση των Μπιτλς.

Το 1969 ήταν η χρονιά κατά την οποία τίποτα δεν εξελίχθηκε όπως αρχικά διαγραφόταν.
Ούτε καν ο Αγιαξ του νεαρότατου τότε Κρόιφ, που έχασε μεγαλοπρεπώς στον τελικό του Πρωταθλητριών 4-1 από τη Μίλαν του Ριβέρα και του Πράτι, στο «Μπερναμπέου», στις 28 Μαΐου 1969. Για να σαρώσει στη συνέχεια όποιον βρήκε μπροστά του, στη δεκαετία του '70.

Του χρόνου τέτοιον καιρό, γεροί να 'μαστε, ο τίτλος ενός ανάλογου κειμένου μπορεί να είναι «αντίο, 60s»; Χμμ, μάλλον όχι...