Η ιδρυτική πράξη της πολυμετοχικότητας

Δεν μου πέφτει λόγος να κάνω υποδείξεις (και γενικά τις σιχαίνομαι), αλλά καιρό τώρα ήθελα να γράψω κάτι για τον πολυμετοχικό Παναθηναϊκό και το μέλλον του. Για την ακρίβεια, ήθελα να το γράψω από πέρυσι, όταν ξεκίνησε το εγχείρημα, και έψαχνα μια στιγμή που αυτό θα ήταν επίκαιρο. Δεν υπάρχει καμία περίσταση καλύτερη από τη νίκη του ΠΑΟ στο Μιλάνο.

Τι διαφορετικό μπορεί να συμβεί στον ΠΑΟ χάρη στην πολυμετοχικότητα από αυτό που συνέβαινε τα προηγούμενα χρόνια; Η παρουσία μετόχων με μεγάλα πορτοφόλια μπορεί να γίνει λόγος για να μπαίνουν στην ομάδα ευκολότερα χρήματα, αλλά τα χρήματα δεν νομίζω ότι ήταν για τον ΠΑΟ ποτέ κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Ο Παναθηναϊκός είναι μία από τις ελάχιστες ελληνικές ομάδες που στην περίοδο του επαγγελματισμού του ελληνικού ποδοσφαίρου δεν δημιούργησαν χρέη προς την πολιτεία, δεν ζήτησαν χαριστικές ρυθμίσεις και ειδικούς νόμους και δεν φέσωσαν ποδοσφαιριστές και προπονητές, όπως τόσοι και τόσοι άλλοι. Απέκτησε νωρίς προπονητικό κέντρο και μεθοδεύει την κατασκευή του νέου γηπέδου του, είχε πάντα μεγάλους χορηγούς κι έκανε αρκετές μεταγραφές: κατά τη γνώμη μου, περισσότερες από όσες θα 'πρεπε. Επίσης, η προηγούμενη διοίκησή του αποτελούνταν από ανθρώπους που δεν βαρύνονταν από την παραμικρή υποψία για παρασκηνιακές δράσεις: ο Τζίγκερ τα κλειδιά της Παράγκας τα πέταξε κάποτε στο καλάθι των αχρήστων. Η πολυμετοχικότητα σήμανε το τέλος ενός σκληρού εμφύλιου πολέμου που γινόταν στη βάση κάποιων εγωισμών, όμως δεν αποτελεί από μόνη της ένα σχέδιο για το αύριο. Ο ΠΑΟ είχε ανάγκη από ηρεμία, όχι από σωτήρες, αλλά η ηρεμία στο ποδόσφαιρο μπορεί να χαθεί ύστερα από δυο-τρεις αποτυχίες. Για τον ενθουσιασμό δεν το συζητάω καν: ό,τι φουσκώνει πολλές φορές ξεφουσκώνει γρήγορα.

Εύκολο

Στην Ελλάδα, όπου όλα εύκολα ευτελίζονται και το να διαλύεις είναι ευκολότερο από το να δημιουργείς, το να τελειώσει -και δραματικά μάλιστα- ό,τι καλό με δυσκολία προέκυψε στην οικογένεια του ΠΑΟ αυτό το καλοκαίρι ήταν το μόνο εύκολο. Θυμηθείτε σε τι χρόνο ρεκόρ η εξέδρα της ΑΕΚ τα 'βαλε με τον κάποτε σωτήρα Ντέμη και θα καταλάβετε τι εννοώ: έπειτα από κάποιες αποτυχίες είναι εύκολο να υπάρξουν δίκες προθέσεων, γκρίνιες για τους τρόπους διοίκησης, απόδοση ευθυνών, συντροφικά μαχαιρώματα, μουρμούρα. Δεν ξέρω αν σε μια τέτοια περίπτωση θα ακουγόταν το «Παύλο, θεέ, πάρε την ΠΑΕ» ή το «Τζίγκερ, θεέ» κ.λπ., που ποτέ δεν έχει ακουστεί, αλλά επειδή στην Ελλάδα ζούμε, το μόνο σίγουρο είναι πως όλα μπορεί να τιναχθούν στον αέρα αν δεν υπάρχει στόχευση, δηλαδή σχέδιο, δηλαδή αποτελέσματα.

Στόχος

Η έλλειψη αυτού του στόχου ήταν στο ξεκίνημα της πολυμετοχικότητας ευδιάκριτη για όποιον καταλαβαίνει. Η νέα διοίκηση ούτε σε καμιά σύγκρουση με κατεστημένες δομές του ελληνικού πρωταθλήματος ήρθε (ώστε να το αλλάξει και να μπορεί να ελπίζει ότι θα το κερδίσει) ούτε πρόβαλε κάποιο όραμα. Ετσι, είδαμε στο ξεκίνημα της χρονιάς λογιών λογιών ωραία πράγματα: συνεχή sold out στο ΟΑΚΑ, μεταγραφές μεγάλες, αλλά και άλλες που έγιναν για να γίνουν, προσπάθειες απαξίωσης του προπονητή, χορηγίες στην ΕΠΟ και μετά παράπονα για την αντιμετώπιση, υστερικές αντιδράσεις για ήττες στο πρωτάθλημα, επεισόδια, γκρίνιες για τους καινούργιους που ήρθαν ή για τους παλιούς που στην ομάδα έμειναν, συγχύσεις όταν προέκυπταν δυσκολίες (αρκεί να θυμίσω ότι μετά την ήττα από τον Εργοτέλη ο Βγενόπουλος, ο Γιαννακόπουλος και ο Αντωνίου είπαν διαφορετικά πράγματα…), ακόμα και υπεράσπιση της νοσταλγίας, λες και υπάρχει περίπτωση να ξαναπάνε όλα πίσω! Το χειρότερο είναι η αίσθηση ότι ο εμφύλιος που προηγήθηκε, ένας εμφύλιος που θρεφόταν από εγωισμούς, δεν σταμάτησε, αλλά έγινε υπόγειος και γι' αυτό πιο επικίνδυνος. Αν δεν υπάρξει ένα σχέδιο, ένας προορισμός, τα σταγονίδια του χθες θα τη διαλύσουν την πολυμετοχικότητα -εδώ είμαστε.

Δρόμος

Η νίκη στο «Σαν Σίρο» και η ατμόσφαιρα που δημιούργησε αποτελούν ένα δρόμο. Ο ΠΑΟ δεν έχει ανάγκη από επικοινωνιακές στοχεύσεις και οράματα: ο κόσμος του ΠΑΟ το 'χει το όραμα και το μόνο που μένει είναι αυτό να το αγκαλιάσει η διοίκηση. Ο οπαδός του ΠΑΟ πιο πολύ από οποιονδήποτε άλλον έχει την απάντηση στο γιατί έγινε Παναθηναϊκός. Δεν έγινε γιατί η ομάδα του κέρδισε ένα πρωτάθλημα τη δεκαετία του '70 ή γιατί κέρδισε τρία τη δεκαετία του '80, ούτε διότι έχει να θυμάται εκδρομές στα Τρίκαλα για να υποστηριχτεί η ομάδα του ή πεσίμια στους αντιπάλους, που πρέπει να καταλάβουν τι θα πει λαός και ποια είναι η δύναμή του. Ο οπαδός του ΠΑΟ δέθηκε με την ομάδα στις ευρωπαϊκές βραδιές της. Μιλάει για τα ματς με τη Γιουβέντους, τον Αγιαξ, την Μπαρτσελόνα. Θυμάται τον Δομάζο κόντρα στον Κρόιφ, τον Σαραβάκο να τρυπάει την Γκέτεμποργκ, το γκολ του Ρότσα στο «Ανφιλντ» που δεν μέτρησε ποτέ, τον Ολισαντέμπε να νικάει τον Μουρίνιο, τον Γκμοχ να παγιδεύει τον Γκούλιτ, την κούρσα του Δώνη στο Αμστερνταμ. Ο κόσμος του ΠΑΟ αγάπησε την ομάδα της Ριζούπολης γιατί του χάρισε ευρωπαϊκές βραδιές. Από την ομάδα του νταμπλ δεν έχει να θυμάται τίποτα.

Μόνος

Τα τελευταία χρόνια η διοίκηση του ΠΑΟ παρασύρθηκε στο εξουσιαστικό παιχνίδι που λέγεται «ελληνικό πρωτάθλημα». Δεν είναι λίγο το ελληνικό πρωτάθλημα -γι' αυτό παίζουν όλοι-, αλλά για τον οπαδό του ΠΑΟ δεν είναι παρά ο τρόπος για να παίξει η ομάδα στην Ευρώπη. Ο στόχος της πολυμετοχικότητας πρέπει να είναι το να φτιάξει μια μεγάλη ευρωπαϊκή ομάδα: αυτό, δηλαδή, που περιμένει ο κόσμος της. Δεν είναι απλός στόχος, αλλά όταν μιλάμε για τον ΠΑΟ είναι ο μόνος. Αυτός ο στόχος έπρεπε να είναι η ιδρυτική πράξη της πολυμετοχικότητας.

Ευκαιρία, αλλά...

Eίναι εύκολο να λες ότι η Ανόρθωση πέταξε μια μεγάλη ευκαιρία επειδή δεν κατάφερε να νικήσει τη Βέρντερ αν και προηγήθηκε 2-0. Ομως η λογική του ποδοσφαίρου λέει κάτι άλλο: ότι για την ομάδα του Κετσπάγια κάθε ματς στη διοργάνωση είναι πιο δύσκολο απ' το προηγούμενο, με όποιον κι αν παίζει. Η Ανόρθωση ξεκίνησε την προετοιμασία της τον Ιούνιο, έπαιξε προκριματικούς, έκανε μια αληθινή υπέρβαση που της χάρισε ακόμα και το πρωτοσέλιδο της «Εκίπ», που την περιέγραψε ως τεράστιο παράδειγμα προς μίμηση. Η υπέρβαση που έκανε είναι συγκινητική, αλλά άλλο είναι η υπέρβαση και άλλο η ικανότητα να κοντρολάρεις παιχνίδια. Αυτή έρχεται μόνο με την πείρα, δηλαδή τις συνεχείς παρουσίες, τη σταθερότητα.

Επιπλέον, στο ματς με τη Βέρντερ η Ανόρθωση πλήρωσε και το γεγονός ότι έχουν αλλάξει οι τάσεις και οι συνήθειες στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και τώρα πλέον μπαίνουν πολλά γκολ. Εγραφα πριν από λίγο καιρό ότι αυτό που συμβαίνει στο Τσάμπιονς Λιγκ και φέτος δείχνει ότι το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο έχει συνολικά αλλάξει. Τα δύο τελευταία χρόνια σε αυτή την πρώτη φάση των ομίλων είχαμε ακριβώς το ίδιο φαινόμενο: πολλά γκολ, ανοιχτό ποδόσφαιρο, ανατροπές και αγωνιστικές συγκινήσεις. Η πιστοποίηση αυτής της αλλαγής ήρθε το περασμένο καλοκαίρι στα γήπεδα της Αυστρίας και της Ελβετίας, στη διάρκεια των τελικών του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος: παιχνίδια όπως τα Γερμανία - Πορτογαλία 3-1, Τσεχία - Τουρκία 2-3, Ρωσία - Ολλανδία 3-1 και αρκετά άλλα έμοιαζαν βγαλμένα από τις βραδιές του Τσάμπιονς Λιγκ!

Πέντε χρόνια πριν, όταν τα ματς ήταν πιο κλειστά, η Βέρντερ δεν θα είχε τρόπους να αντιδράσει. Θα την έπιανε νευρικότητα, οι παίκτες της θα κοιτούσαν το χρονόμετρο και αυτό θα τους βασάνιζε, οι γηπεδούχοι θα ροκάνιζαν τα λεπτά με καθυστερήσεις, πάγωμα του παιχνιδιού, λογιών λογιών διαβολιές. Τώρα το ποδόσφαιρο είναι αλλιώς. Οσο εύκολα πας στο 2-0 άλλο τόσο εύκολα τα ματς γυρίζουν…

Γουρλής

Στο «Jimmy’s» στη Βαλαωρίτου η φωνή του Κώστα Μπότου ακουγόταν χαρούμενη. «Εφερα γούρι στο Μιλάνο, όπως και στη Βρέμη. Δυο ταξίδια έκανα φέτος κι ο ΠΑΟ κέρδισε δύο φορές. Ολοι λένε ότι είμαι γουρλής». Εχει δίκιο ο Κώστας. Μπορεί και να εξηγείται το γιατί ο ΠΑΟ έδωσε τόσα λεφτά για τον Κλέιτον: το 'κανε κυρίως για το γούρι…

(Εγώ, πάντως, λέω ότι ο πραγματικός γουρλής είναι ο Τζίγκερ, που ταξίδεψε στο Μιλάνο και ήπιε και καφέ με τον Κώστα -όχι με τον Μπότο- στο Ντουόμο. Ελπίζω να κατάλαβε τώρα γιατί είναι καλός προπονητής ο Τεν Κάτε: γιατί μπορεί εύκολα να κάνει ό,τι ο Πεσέιρο, αλλά κάνει και πολλά άλλα που ο Πεσέιρο δεν μπόρεσε να κάνει ποτέ…)