«Τα κρουασάν θα τα πληρώνετε από την τσέπη σας»

Mέσα στο ταξί χθες, κολλημένος στο ποτάμι (ο κυρ Νίκος ο ταξιτζής, ο οποίος θέλει ένα χρόνο για τη σύνταξη, μου έλεγε: «Αυτό δεν είναι κίνηση, σε καμιά ώρα πρέπει να δεις πώς θα είναι εδώ»), άκουγα τον Μπάμπη στο ράδιο. Η γροθιά του Γκαρσία στον Ντιόγο και ο πιθανός ερχομός του Μπάγεβιτς ήταν τα best seller της εκπομπής, ώσπου κάποια στιγμή βγαίνει ένας ακροατής και ρωτά τον Μπάμπη: «Πώς γίνεται, ρε Μπάμπη, να υπάρχει τέτοια κρίση σε όλο τον κόσμο και το ποδόσφαιρο να μην καταλαβαίνει μία;». Στάση.

Εκεί διαπιστώνεις ότι το ραδιόφωνο θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να έχει ένα πλήκτρο rewind, για να ξανακούς κάτι που –κατά πάσα πιθανότητα– ή δεν πρόσεξες ή ήταν πολύ σημαντικό και το άφησες να περάσει χαλαρά. Πώς το κατάλαβε ο γάτος ότι το ποδόσφαιρο δεν καταλαβαίνει μία; Τι στοιχεία είχε στα χέρια του; Μήπως ήταν κάποιο μεγαλοστέλεχος της Deloitte & Touch που βγαίνει στα ραδιόφωνα με διάφορες φωνές για να καθησυχάσει τον κόσμο; Ή κανένας marketing manager που επειδή δεν θέλει να πληγεί η αγορά, αφήνει στον αέρα των ερτζιανών μία από τις συνηθισμένες soldier’s boot estimations (εκτιμήσεις–αρβύλα) για να μην ανησυχούν οι καταναλωτές;

Τίποτε από όλα αυτά. Ηταν ένας ακόμη απληροφόρητος Ελληνας οπαδός, ο οποίος νομίζει πως η χώρα μας είναι το κέντρο του ποδοσφαιρικού κόσμου. Που δεν έχει καμία εικόνα για εκείνα, τα σπουδαιότερα, που καθορίζουν τον χαρακτήρα και τη δυναμική του παγκόσμιου ποδοσφαίρου. Και γιατί να έχει; Σπάνια διαβάζει κάτι έξω από το ρεπορτάζ της ομάδας της οποίας είναι οπαδός ή κάτι που έχει δύσκολες λέξεις. Γιατί αν το έκανε, θα καταλάβαινε πως η οικονομική κρίση δεν κάνει διακρίσεις σε κλάδους.

Μάλιστα, απ' ό,τι έχουν δείξει οι σχετικές έρευνες σε περιόδους οικονομικής κρίσης, οι δαπάνες που πρώτες κόβουν οι καταναλωτές αφορούν την ψυχαγωγία. Και τα σπορ βρίσκονται σε αυτή ακριβώς την κατηγορία, όπως και οι πολιτιστικές δραστηριότητες. Η Ελλάδα ως μία περιφερειακή αγορά του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, με ανύπαρκτη βαριά βιομηχανία και το κράτος να είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης –άμεσα ή έμμεσα– θα αντιμετωπίσει τις συνέπειες της κρίσης πιο αργά από άλλους και με μικρότερη ένταση.

Ενταση, όμως, που για το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας θα είναι πολύ μεγάλη. Σε λίγο καιρό θα δούμε τη σοβαρότητα της κρίσης, όταν οι τράπεζες αποκαλύψουν τις ζημιές από τα επενδυτικά τους σχέδια στα Βαλκάνια και σε κάποιες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Τότε θα καταλάβει και ο ανυποψίαστος ακροατής αν το ποδόσφαιρο «καταλαβαίνει μία, δύο ή περισσότερες». Στη Γαλλία, πάντως, ήδη έχουν πτώση στα εισιτήρια. Στην Αγγλία –όπου τα μεγέθη είναι και μεγαλύτερα– η κρίση έχει αρχίσει να κάνει αισθητή την παρουσία της με πολλούς τρόπους.

Τις προηγούμενες ημέρες είχα κάνει κάποιες αναφορές και ανάμεσα σε αυτές ήταν και η «αναδιάρθρωση» (έτσι λέγονται κομψά οι απολύσεις) του τμήματος scouting. Απέλυσε τους μισούς από τους σκάουτερ που απασχολούσε και θα περιορίσει το τμήμα ακόμη περισσότερο. Παράλληλα θα κάνει μία επιλογή για το ποιες ακαδημίες ποδοσφαίρου –που επιδοτεί σε ολόκληρο τον κόσμο- θα συνεχίσει να επιδοτεί και ποιες όχι. Από τη Δευτέρα, πάντως, οι ποδοσφαιριστές της Τσέλσι και όλοι όσοι χρησιμοποιούν το κυλικείο στο προπονητικό της κέντρο έμαθαν ότι θα πληρώνουν από την τσέπη τους τα κρουασάν τους ή οτιδήποτε άλλο μέχρι τώρα ήταν δωρεάν.

Για λόγους οικονομίας. Παράλληλα, για μία ακόμη φορά ο εκτελεστικός διευθυντής της Τσέλσι δήλωσε ότι δεν υπάρχει –προς το παρόν– περίπτωση να μειωθούν οι τιμές εισιτηρίων της ομάδας, η οποία έχει τα πιο ακριβά εισιτήρια στην Αγγλία, μετά την Αρσεναλ. Τώρα, αν μία ομάδα όπως η Τσέλσι αναγκάζεται να κάνει περικοπές μέχρι και στο κυλικείο για λόγους οικονομίας, δεν τολμώ να φανταστώ τι θα κάνει αν υπάρξει και οικονομική κρίση. Τότε που πιθανόν μπορεί το ποδόσφαιρο να αρχίσει να καταλαβαίνει και μία και δύο και περισσότερες.

Ο κόσμος που αλλάζει

Είναι δεδομένο ότι η οικονομική κρίση θα αλλάξει τον κόσμο και ίσως και τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο. Προφανώς θα τον αλλάξει σε κατεύθυνση και με ρυθμό τελείως διαφορετικό από όσο προέβλεπαν κάποιοι ειδικοί –και μη- πριν ξεσπάσει η κρίση. Και μόνο το γεγονός ότι οι ειδικοί –με ό,τι μπορεί να περιλαμβάνει ο όρος- προβλέπουν πως η αντιμετώπιση της κρίσης θα χρειαστεί γύρω στα 3 τρισ. ευρώ, χρήματα που δεν υπάρχουν και που οι κυβερνήσεις θα αναγκαστούν να κόψουν από αλλού με τον κίνδυνο να προκαλέσουν πληθωρισμό (όσο κι αν τον ξορκίζουν), θα είναι μία πολύ μεγάλη αλλαγή.

Κυρίως για τον τρόπο και τους κανόνες με τους οποίους θα διοχετευθούν στην πραγματική οικονομία και για το ποιοι θα διαχειριστούν αυτά τα κεφάλαια. Μέχρι τώρα γνωρίζαμε πως οι τεχνολογικές εξελίξεις δημιουργούσαν νέα δεδομένα. Δεδομένα που μετατόπιζαν τον κόσμο σε ένα σύμπαν εικονικό. Το e-bay, που δημιουργήθηκε το 1996, μέσα σε 10 μόλις χρόνια κατάφερε να γίνει μία επιχείρηση με ετήσιο τζίρο 6 δισ. δολάρια. Το YouTube που είχε 10 εκατομμύρια επισκέψεις τον Σεπτέμβριο του 2005, σήμερα έχει φτάσει –αν δεν έχει ξεπεράσει κιόλας- τα 100 εκατομμύρια.

Το MySpace είχε 10 εκατομμύρια επισκέπτες στο τέλος του 2003 και τρία χρόνια μετά, το νούμερο αυτό είχε εξαπλασιαστεί. Εξίσου εντυπωσιακή είναι και η ανάπτυξη του Facebook, στο οποίο υπολογίζεται ότι περισσότερα από 120 εκατομμύρια άτομα έχουν λογαριασμό. Το 2006 1 στα 8 ζευγάρια που παντρεύτηκαν στις ΗΠΑ είχαν γνωριστεί online. Το ποσοστό των τεχνολογικών πληροφοριών διπλασιάζεται κάθε δύο χρόνια. Το 2010 θα διπλασιάζεται κάθε 72 ώρες. Το λεξιλόγιο της αγγλικής γλώσσας υπολογίζεται ότι έχει πενταπλασιαστεί από τον καιρό του Σαίξπηρ, αλλά στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες το 1/3 των παιδιών δεν τελειώνει ούτε την 5η δημοτικού.

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι ένα αδιέξοδο, επειδή εκπαιδεύουμε σπουδαστές και φοιτητές για δουλειές και τεχνολογίες που… ακόμη δεν υπάρχουν, για να λύσουν προβλήματα που ούτε καν υποψιαζόμαστε ότι μπορεί να ανακύψουν. Πώς θα επηρεάσει η κρίση την τεχνολογική εξέλιξη ή πώς μπορεί να επηρεαστεί από αυτή; Κανείς δεν μπορεί να πει. Ο Αϊνστάιν, πάντως, υποστήριζε πως δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα, χρησιμοποιώντας τον ίδιο τρόπο σκέψης που είχαμε όταν τα δημιουργούσαμε. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για την τεχνολογία.

Τα μοντέλα και η λειτουργία τους

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν είχε ξεκαθαρίσει ακόμη το ζήτημα της επιστροφής του Ντούσαν Μπάγεβιτς στην ΑΕΚ. Και μόνο, όμως, το γεγονός ότι τις τελευταίες 72 τουλάχιστον ώρες ο Ντούσκο συζητεί αυτό το ενδεχόμενο, είναι μία πολύ σημαντική εξέλιξη. Εκείνο που καταλαβαίνω από τον τρόπο που κινούνται οι άνθρωποι που διοικούν την ομάδα είναι ότι, πέρα από το πρόσωπο του Μπάγεβιτς, η όποια εναλλακτική λύση που έχουν για τη θέση του προπονητή θα είναι ένα πρόσωπο αναγκασμένο να προσαρμοστεί στο πλαίσιο που η διοίκηση θα του θέσει.

Ο Μπάγεβιτς είναι ο μόνος που μπορεί να ζητήσει και να επιβάλλει πράγματα, στον αγωνιστικό τομέα κυρίως. Ενα ζήτημα είναι η εικόνα της ομάδας με Μπάγεβιτς και ένα άλλο χωρίς αυτόν. Για το «άλλο» πρόσωπο δεν ξέρουμε τίποτα. Προφανώς γιατί ούτε και οι άνθρωποι της διοίκησης ξέρουν, οι οποίοι ενεργούν υπό πίεση. Ελπίζω μόνο αυτή η πίεση να μη δημιουργήσει νέα αδιέξοδα –θα το κάνει, αν δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο σχέδιο–, τα οποία δεν ξεπερνιούνται με μοντέλα όπως το «μοντέλο της Μπάγερν» που πολύ ακούγεται τελευταία. Γιατί η λειτουργία των μοντέλων είναι ζήτημα προσώπων και σχεδίου. Και στην ΑΕΚ μέχρι χθες βράδυ στις 8 δεν είχαν τίποτε από τα δύο.