Ομάδες, φράσεις, σπαθιά και μέταλλα

Είναι μία από εκείνες τις φράσεις που αποτελούν δημοσιογραφικά κλισέ. Κάποτε γράφουμε για μια ομάδα που ετοιμάζεται να διεκδικήσει κάτι μεγαλύτερο απ' όσα διεκδικούσε μέχρι τότε, αλλά στην κρίσιμη μάχη, εκείνη που αποτελεί το σκαλοπάτι που σε οδηγεί σε έναν όροφο παραπάνω, αποδεικνύεται κατώτερη των προσδοκιών. Γράφουμε τότε ότι ήταν ομάδα «δίχως μέταλλο». Η φράση έχει μια δύναμη και μου αρέσει. Οσες φορές τη χρησιμοποιούσα, ένιωθα κιόλας ότι έκρυβε και κάποιο μυστικό. Ε, κάποια στιγμή αποφάσισα να ψάξω την καταγωγή της φράσης. Πώς στο καλό φτάσαμε να τη χρησιμοποιούμε
και για ποιο μέταλλο πρόκειται; Αφού υπάρχουν σκληρά και μαλακά μέταλλα και προφανώς δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιο μαλακό μέταλλο. Διαβάζοντας πολλά (να 'ναι καλά ο skipper και το blog του) και ρωτώντας έφτασα στα σπαθιά. Η φράση αναφέρεται στην ουσία για το σπαθί με το πιο δυνατό μέταλλο. Αυτό που για χρόνια –τα παλιά- ήταν μία πρόκληση για την ανθρωπότητα και τους πολεμιστές.

Ενα σπαθί αρκετά μαλακό για να μην είναι εύθραυστο όπως ο μπρούτζος και ταυτόχρονα πάρα πολύ σκληρό και ανθεκτικό. Η απόλυτη λύση σε αυτή την απαίτηση είναι το σπαθί από δαμασκηνό ατσάλι. Τη λύση τη βρήκε η ανθρωπότητα σχεδόν ταυτόχρονα τον 2ο αιώνα π.Χ. Γιαπωνέζοι, Ινδονήσιοι, Φράγκοι και Νορμανδοί έχουν θρύλους από την ίδια εποχή που μιλάνε για μαγικά άφθαρτα σπαθιά (Excalibur). Το όνομα «δαμασκηνό» το πήρε πολύ αργότερα από τη Δαμασκό, που τότε ήταν κέντρο εμπορίου όπλων και δεν την πήρε τόσο λόγω του υλικού από το οποίο κατασκευάζονταν τα σπαθιά, αλλά κυρίως από τον τρόπο. Πώς φτιάχνεται, τώρα, αυτό το «δαμασκηνό» ατσάλι; Παίρνουμε 6 ελάσματα από ατσάλι, 3 μαλακά και 3 σκληρά. Τα στοιβάζουμε –εναλλάξ- το ένα πάνω στο άλλο και τα βάζουμε στη φωτιά. Η θερμοκρασία είναι το μεγάλο μυστικό. Αν είναι πολύ υψηλή, το υλικό θα λιώσει. Αν είναι πολύ χαμηλή, τα ελάσματα δεν θα κολλήσουν μεταξύ τους.

Η διάρκεια στη φωτιά είναι καθοριστική, ούτε πολύ μικρή ούτε πολύ μεγάλη. Οταν βγάλουμε το πακέτο από τη φωτιά, χρειάζεται σφυρηλάτηση με ακριβώς την κατάλληλη δύναμη και διάρκεια. Πολύ δυνατά και τα ελάσματα «έλιωσαν». Πολύ αδύναμα και τα ελάσματα έμειναν σαν φλούδες το ένα πάνω στο άλλο. Το εκπληκτικό στοιχείο της ιστορίας είναι ότι δεν υπάρχουν υπολογιστής ούτε βιομηχανική μονάδα που να μπορεί να βγάλει δαμασκηνό ατσάλι. Μόνο ο μάστορας μπορεί! Μετά τη σφυρηλάτηση έχουμε ένα πλατύτερο κομμάτι -που αποτελείται όμως από τα 6 διαφορετικά αρχικά ατσάλια. Αυτό το διπλώνουμε στη μέση έτσι ώστε να έχουμε 12 στρώσεις ατσαλιού εναλλάξ. Ξανά στη φωτιά (σωστή θερμοκρασία και διάρκεια), ξανά σφυρηλάτηση. Ξανά δίπλωμα για να πάρουμε 24 στρώσεις κ.λπ. Οι Γιαπωνέζοι προτιμούν περίπου 1.000 πολύ λεπτές στρώσεις. Οι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι 300-400 πιο χοντρές στρώσεις είναι αρκετές.

Στο τέλος βουτάνε το ατσάλι για λίγα δευτερόλεπτα σε ασθενές οξύ. Αυτό διαβρώνει ελαφρά τις διάφορες στρώσεις (διαφορετικά τις μαλακές, διαφορετικά τις σκληρές) και δίνει στο μέταλλο αυτά τα παράξενα «νερά», που λέγεται ότι έχουν μαγικές ιδιότητες -όχι τελείως άδικα. Το δαμασκηνό ατσάλι είναι εξαιρετικά ευλύγιστο και ταυτόχρονα το πιο σκληρό μέταλλο που έχει κατασκευάσει ο άνθρωπος. Το δαμασκηνό σπαθί δεν χρειάζεται ακόνισμα γιατί δεν υπάρχει σκληρότερο υλικό να το στομώσει. Επίσης, δεν έχει ποτέ γρατζουνιές ή εγκοπές.

Ο Σκολάρι δεν είναι μάστορας
Ε,τώρα καταλαβαίνετε, φαντάζομαι, κι εσείς το νόημα της φράσης «η ομάδα έδειξε από τι μέταλλο είναι φτιαγμένη». Και αυτή η φράση αφορά τους Πορτογάλους. Μία ομάδα, που σε σύγκριση με το 2004, ήταν πολύ πιο πλήρης, είχε μεγαλύτερο ταλέντο, μεγαλύτερη εμπειρία, τον Κριστιάνο Ρονάλντο –που κάποιοι βιάστηκαν να αναγορεύσουν σε καλύτερο ποδοσφαιριστή του κόσμου- σε εξαιρετική φόρμα και την ευκαιρία. Γιατί από πλευράς αγωνιστικής κατάστασης και ταλέντου, ακόμα και χρονικής στιγμής, η Γερμανία έδειχνε ο ιδανικός αντίπαλος. Ενας αντίπαλος που θα αποτελούσε το μέτρο των φιλοδοξιών και των δυνατοτήτων της ομάδας του Φελίπε Σκολάρι. Το όνομα και ο τρόπος παιχνιδιού των Γερμανών, αυτών των συγκεκριμένων Γερμανών, αποτελούσαν στα μάτια πολλών το ιδανικό πεδίο βολής για τους Πορτογάλους που είχαν προλάβει να δείξουν, νωρίτερα στη διοργάνωση, τις δυνατότητές τους.

Με αντίπαλους, είναι η αλήθεια, κατώτερους. Ομως, όπως όλοι είδαμε προχθές, οι Πορτογάλοι τελικά αποδείχθηκαν ομάδα δίχως μέταλλο. Και ο προπονητής τους, που φιλοδοξούσε όπως και ολόκληρη η Πορτογαλία να φτάσει στον τελικό και να πάρει εκείνο που του στέρησε η Ελλάδα το 2004, αποδείχθηκε ότι δεν είναι ο μάστορας που γνωρίζει πώς να δουλέψει έτσι το μέταλλο για να το κάνει δαμασκηνό ατσάλι. Αμφιβάλλω αν ο Σκολάρι «διάβασε» καθόλου τους Γερμανούς. Μπορεί να πίστεψε ότι τους έχει του χεριού του, όπως στον τελικό του Μουντιάλ του 2002. Ή πάλι να υπερεκτίμησε τις ικανότητες των ποδοσφαιριστών του. Οι Γερμανοί πάντως ήξεραν πού και πώς να χτυπήσουν. Και το έκαναν με την ακρίβεια και τη συνέπεια με την οποία λειτουργούν και στο ποδόσφαιρο. Εκ των υστέρων, ο Σκολάρι θα κατάλαβε ότι όσο μέτριοι, άχρωμοι ή κακοί να είναι οι Γερμανοί, αν τους υποτιμήσεις θα το πληρώσεις.

Λένε ότι τις μεγάλες ομάδες τις κάνουν και οι μεγάλοι ποδοσφαιριστές. Οι ποδοσφαιριστές εκείνοι, δηλαδή, που όταν η ομάδα τους βρεθεί σε κακή μέρα, μπορούν με το ταλέντο και την προσωπικότητά τους να την πάρουν στις πλάτες, να αναπληρώσουν εκείνοι τη δύναμη και την ενέργεια που της λείπει. Ε, ο Κριστιάνο Ρονάλντο τέτοιος ποδοσφαιριστής δεν είναι. Πιθανόν κάποια στιγμή να γίνει. Αλλά μέχρι τότε έχει πολύ δρόμο. Και θα το ανακαλύψει όταν αγωνιστεί μακριά από το νησί.