Η πίστη που οδηγεί στην καταστροφή

Βλέποντας το ματς της Εθνικής αναρωτιόμουν για ποιον λόγο πήγε η ομάδα στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα. Το τι θες να κάνεις, σε όλες τις δουλειές, είναι μια πολύ βασική ερώτηση. Οσο το σκέφτομαι και το ξανασκέφτομαι τόσο αρχίζω να πιστεύω ότι κάποιοι στην ομάδα (όχι μόνο ο Οτο Ρεχάγκελ αλλά και αρκετοί ποδοσφαιριστές - σίγουρα και παράγοντες) πίστευαν ότι πάμε στην Αυστρία για να ξαναπάρουμε το τρόπαιο! Το πίστευαν βλακωδώς, αλλά το πίστευαν.

Ασθένεια

Δεν είναι κακό να πιστεύεις κάτι: ίσα ίσα που η πίστη σού δίνει δύναμη. Το κακό -ειδικά στο ποδόσφαιρο- είναι να πιστεύεις ότι έχεις ανακαλύψει την καταπληκτική συνταγή που σου επιτρέπει να κερδίζεις συνέχεια και να φτάνεις στο σημείο να νομίζεις ότι αρκεί η εφαρμογή της για να φτάνεις στον σκοπό σου παντού και πάντα. Το ακόμα χειρότερο είναι να πιστεύεις στη νίκη (και την αξία της) πιο πολύ από όσο πιστεύεις στην αξία του σπορ, την ηθική του και τη γοητεία του. Αυτό που είδα με τη Σουηδία είναι ότι η Εθνική Ελλάδας μετέφερε στην Αυστρία τη χειρότερη ασθένεια του ελληνικού ποδοσφαίρου -την πίστη στη νίκη πέρα από κανόνες και αξίες.

Ανεπίτρεπτο

Δεν είχα ποτέ πρόβλημα με αυτό που στην Ελλάδα αποκαλούμε ποδόσφαιρο σκοπιμότητας. Πολλές μεγάλες ομάδες που θυμάμαι, για να κερδίσουν κάτι και να διακριθούν έκαναν εκπτώσεις στη θεαματικότητα, πούλησαν την ψυχή τους στο διάβολο και έγιναν αντιπαθητικές στους τρίτους - σε μερικές περιπτώσεις και στους υποστηρικτές τους. Ομως κανείς ποτέ από όσους ακολούθησαν τακτικές σκοπιμότητας δεν πίστεψε ότι επειδή κάποτε κέρδισε βρήκε και τη συνταγή που θεραπεύει πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν, όπως φάνηκε να πιστεύουμε εμείς χθες. Αλλο καταφεύγω στη σκοπιμότητα για να επιβιώσω, και άλλο δεν κάνω τίποτα συνειδητά απέναντι σε έναν αντίπαλο που από πουθενά δεν προκύπτει ότι είναι πολύ ανώτερός μου. Το πρώτο είναι κατανοητό, το δεύτερο αποτελεί κακοποίηση του αθλήματος - μαρτυρά βαθιά έλλειψη εκτίμησης για το κοινό που σε παρακολουθεί, πράγμα ανεπίτρεπτο.

Λάθος

Το λάθος που έχει γίνει εν προκειμένω είναι η ανάλυση της προηγούμενης επιτυχίας από την πλευρά όσων έχουν τις τύχες της ομάδας στα χέρια τους. Η ανάλυση στηρίχτηκε στο θυμικό, και όχι στη λογική. Το θυμικό λέει ότι στην Πορτογαλία η Εθνική μας έγινε πρωταθλήτρια γιατί έπαιξε καλή άμυνα και βραχυκύκλωσε τους αντιπάλους. Η ανάλυση όμως εκείνου του τουρνουά -ανάλυση που πολύ φοβάμαι ότι ποτέ δεν έγινε- λέει άλλα πράγματα. Λέει ότι η ομάδα εκείνη είχε θετική σκέψη και ότι ήθελε να σκοράρει, και γι' αυτό πέτυχε γκολ σε όλα τα ματς. Λέει ότι σε κανένα ματς εκείνη η ομάδα δεν αγωνίστηκε με τρία στόπερ, και ότι πάντα έπαιξε με δύο τουλάχιστον επιθετικούς. Εναντίον της Ισπανίας, όπου περάσαμε τα πάνδεινα, παίξαμε για ένα διάστημα και με τρεις (Βρύζα - Νικολαΐδη - Χαριστέα) συν τον Τσιάρτα, και γι' αυτό ισοφαρίσαμε. Λέει, επίσης, ότι η ομάδα του 2004 αποτελείτο από παίκτες που ποτέ δεν δήλωσαν «δεν έχουμε τίποτα να αποδείξουμε». Κυρίως η ανάλυση εκείνης της επιτυχίας λέει ότι καταφέραμε να κάνουμε κάτι σπουδαίο αιφνιδιάζοντας όλους τους υπόλοιπους, ακόμα και με παλιομοδίτικα τρικ και ξεχασμένες τακτικές. Την Τρίτη παίζοντας καταστροφικά, όπως είχαμε εξαγγείλει, γίναμε απλώς ρεζίλι: οι Σουηδοί βλέποντας ότι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν περίμεναν τη στιγμή που ο χαρισματικός Ιμπραΐμοβιτς θα νικήσει τον Κυργιάκο.

Συμπεριφορά

Ολη αυτή η παθητική συμπεριφορά απέναντι σε έναν αντίπαλο που δεν πρέσαρε εξηγείται κυρίως με ψυχαναλυτικούς όρους και όχι με ποδοσφαιρική λογική. Η Εθνική πήγε να κερδίσει τη Σουηδία με τον τρόπο της - νομίζοντας ότι έχει έναν τρόπο αλάνθαστο που ανασύρθηκε από κάποιου τύπου εθνικό θυμικό. Πιθανότατα στην Εθνική πιστεύουν ότι η Ελλάδα απέκτησε ένα είδος σχολής, βρήκε ένα στυλ. Κάποιος πρέπει επειγόντως να εξηγήσει στους ιθύνοντες νόες αυτής της ποδοσφαιρικής βαρβαρότητας ότι είναι άλλο το στυλ και άλλο η «δηθενιά». Κάποιος επίσης πρέπει εγκαίρως να τους πει ότι κανείς δεν προσδοκά νίκες με κάθε κόστος: αυτό που ζητάμε είναι μετά τη χαρά του προηγούμενου θριάμβου να φανεί ότι έχουμε το κουράγιο και την αξιοπρέπεια να παίξουμε ποδόσφαιρο.

Παλιοί

Σύμφωνοι, οι παίκτες μοιάζουν αυτή τη φορά κουρασμένοι. Ο Μπασινάς και ο Κάραγκούνης δεν έχουν τη φρεσκάδα που είχαν τέσσερα χρόνια πριν, ο Δέλλας μοιάζει σχεδόν βετεράνος, ο Σεϊταρίδης έρχεται από συνεχόμενες κακές σεζόν, ο Κατσουράνης δείχνει σαν κάτι να τον απασχολεί. Πιθανότατα οι παλιοί δυσκολεύονται κουβαλώντας την ανάμνηση του θριάμβου, και οι νέοι αισθάνονται στα τελικά ασήκωτο το βάρος της διαδοχής. Ενας αποκλεισμός θα είχε εξηγήσεις. Ομως άλλο είναι ο αποκλεισμός και άλλο το να μαϊμουδίζεις μια απαράδεκτη αγωνιστική συμπεριφορά.

Εμφάνιση

Στα προκριματικά η ομάδα αυτή δεν έκανε καμία εμφάνιση σαν αυτήν της Τρίτης. Ακόμα και με την Τουρκία όταν έχασε στην Αθήνα προσπάθησε να παίξει ποδόσφαιρο. Στα προκριματικά η ομάδα φαινόταν να έχει γυρίσει σελίδα. Αποδείχθηκε, δυστυχώς, ότι οι πρωταγωνιστές της παρέμειναν κολλημένοι στην Πορτογαλία πιστεύοντας μάλιστα ότι θα επαναλάβουν το θαύμα παίζοντας χειρότερα. Στην Αυστρία έπρεπε να πάει μια ομάδα με σκοπό να δικαιολογήσει το θαύμα της αποσπώντας καλά λόγια. Αλλά τα καλά λόγια απαιτούν να παίζεις ποδόσφαιρο, κι αυτό στην Ελλάδα του καιρού μας, όπου ο νικητής είναι ο πρώτος μάγκας και ο χαμένος ένα τίποτα, είναι δύσκολη υπόθεση…

Ελβετοί

Η Ελβετία είναι μια χώρα που αξίζει να αναλαμβάνει διοργανώσεις σαν αυτή. Οι άνθρωποι είναι εξαιρετικά φιλικοί, χωρίς τις γνωστές μεσογειακές αβρότητες: κάνουν τη δουλειά τους. Τα γήπεδα δεν έχουν δικά τους τεράστια εμπορικά κέντρα και πολυσινεμά, αλλά είναι σχεδόν όλα ή καινούργια ή εξαιρετικά ανακαινισμένα - κυρίως είναι γήπεδα για ποδόσφαιρο. Για τους δημοσιογράφους και τους τουρίστες οι μετακινήσεις είναι δωρεάν. Οι παράλληλες εκδηλώσεις δεν έχουν τίποτα το τρομερό, αλλά και τίποτα το υπερβολικά χυδαίο: δεν υπάρχει κακογουστιά, μόνο μέτρο.

Στη Ζυρίχη, όπου βρίσκομαι από την Κυριακή, υπάρχει μια ολόκληρη κεντρική περιοχή δίπλα στο ποτάμι, που κάθε βράδυ κρατιέται αποκλειστικά για τους φιλάθλους. Υπάρχουν εξέδρες με γιγαντοοθόνες, κιόσκια που πουλάνε μπίρες και φαγώσιμα, γίνονται συναυλίες ανάμεσα στα δύο ματς: οι τουρίστες γίνονται φίλοι, οι εντάσεις πάνε στην άκρη, η Αστυνομία είναι εκεί διακριτικά, αλλά πάντα έτοιμη να επέμβει. Οι κυρίες στα τραμ δυσφορούν με τους φωνακλάδες ποδοσφαιρόφιλους αλλά το κάνουν με στυλ: κλείνουν λίγο επειδεικτικά τ' αυτιά τους ή κουνάνε τα χέρια για να δείξουν ότι ο θόρυβος δεν είναι του γούστου τους. Μια γιαγιά χθες, βλέποντας ότι οι Τούρκοι δεν σταματούσαν να φωνάζουν στο τρένο που μας πήγαινε στο γήπεδο, άρχισε να τους μοιράζει σοκολοτάκια! Ολα είναι λίγο βαρετά, λίγο μονότονο. Για μένα που έχω βαρεθεί τις τσαπατσουλιές μας, υπέροχα.

Τα κανάλια τους κάνουν πολλές εκπομπές για το Εuro. Θα 'θελαν η χώρα τους να διακριθεί, αλλά δεν υπάρχει η παραμικρή κορόνα, η παραμικρή εθνικιστική ακρότητα. Το δράμα του τραυματισμού του Φρέι υπήρξε για τη χώρα ένα μικρό σοκ, αλλά όπως είπε κι ο παλιός τοπικός άσος τους Μάρκο Λομπάρντι, και όλοι συμφώνησαν, «δεν χρειάζεται να καταριόμαστε τη μοίρα μας. Ο σκοπός θα 'πρεπε να είναι να υπάρχουν πολλοί παίκτες σαν αυτόν».

Δεν μου λείπει τίποτα, περνάω μια χαρά, αν ανησυχείτε…

Το 'κοψε!

Το πιο αστείο που υπέπεσε στην αντίληψή μου μέχρι στιγμής είναι ότι ο σχολιαστής της ελβετικής τηλεόρασης και παλιός άσος της Λάτσιο Ρομπέρτο Ντι Ματέο νόμιζε ότι ο Τραϊανός Δέλλας έχει σταματήσει το ποδόσφαιρο. «Θέλω να δω την ελληνική άμυνα χωρίς τον Δέλλα», έλεγε χαρακτηριστικά τη Δευτερα το βράδυ. Και όταν την Τρίτη μετά το ματς τού επεσήμαναν ότι ο Τράι έπαιξε, ψύχραιμα ο Ντι Ματέο απάντησε ότι ναι μεν έκανε λάθος, πλην όμως ίσως για τον ίδιο τον Δέλλα θα ήταν προτιμότερο να είχε δίκιο αυτός…