Η διαφορά του αληθινού από το κατά παραγγελία…

Την περασμένη Κυριακή ο Ηλίας Πουρσανίδης κρέμασε τη φανέλα του έπειτα από 17 χρόνια ποδοσφαιρικής καριέρας. Υπάρχουν ποδοσφαιριστές που προηγήθηκαν της εποχής τους και ήταν γι' αυτόν τον λόγο εξαιρετικά άτυχοι, αφού τα προσόντα που είχαν δεν μετρήθηκαν σοβαρά, και υπήρχαν και άλλοι που θα ήταν για την ιστορία του ποδοσφαίρου προτιμότερο να έχουν αγωνιστεί κάποια χρόνια πριν, γιατί το ποδόσφαιρο που έπαιζαν ταίριαζε πιο πολύ σε ένα παρελθόν συνήθως κοντινό και πρόσφατο. Ο Ηλίας Πουρσανίδης αντιθέτως υπήρξε μέσα στην εποχή του - είχε την τύχη να παίξει μπάλα τον καιρό που έπρεπε.

Πολλά
Ο Πουρσανίδης δεν ήταν ο καλύτερος μέσος που έχουμε δει στα ελληνικά γήπεδα. Ως ποδοσφαιριστής κατά τη διάρκεια της μεγάλης καριέρας του άλλαξε αρκετά - κυρίως ρόλο και τρόπους. Στα πρώτα του χρόνια στη μεγάλη κατηγορία ήταν ένα σπουδαίο λίμπερο που έπαιζε πίσω από τα στόπερ στο 3-5-2, αγαπημένο σύστημα της δεκαετίας του '90. Ενώ η δεκαετία έφευγε και ο Πουρσανίδης είχε την τύχη να συναντήσει τον Ντούσαν Μπάγεβιτς στον Ολυμπιακό, ο ρόλος του άλλαξε. Το 1999, τη χρονιά που ο Ολυμπιακός έπαιξε την καλύτερη μπάλα της ιστορίας του, ο Πουρσανίδης έπαιζε εξαιρετικά ως οργανωτής από τα μετόπισθεν, στον ιδιότυπο εκείνο Ολυμπιακό που ενώ έπαιζε από τα πλάγια, ξεκινούσε σχεδόν πάντα το παιχνίδι από τον άξονα. Ψηλός όπως ήταν και δυνατός, ως πρώην αμυντικός, ο Πουρσανίδης σε εκείνο το παράξενο 4-4-1-1 του Ντούσαν «χρεώθηκε» την αποστολή να ανοίγει το παιχνίδι στο πλάι, να κουβαλάει την μπάλα για τον Βασίλη Καραπιάλη και να δίνει βοήθειες στον αμυντικό χαφ. Αν και ποτέ του δεν είχε δυναμισμό αμυντικού χαφ που τρώει σίδερα, ο Πουρσανίδης αποδείχτηκε εξαιρετικά χρήσιμος, κυρίως γιατί είχε καταλάβει τη βασική αρχή του ποδοσφαίρου του καιρού μας, ότι δηλαδή η μπάλα τρέχει πιο γρήγορα από τους παίκτες. Ο Ολυμπιακός εκείνη (και μόνο) τη χρονιά έτρεξε πολύ χάρη στον πιο αργό, αλλά και συνάμα πιο εύστροφο παίκτη του! Στον Ηρακλή, όπου βρήκε καταφύγιο, ο καλός αυτός παίκτης προσπάθησε να κάνει κάτι άλλο: να γίνει ένα είδος λίμπερο μπροστά από τα στόπερ, κάνοντας λίγο αυτό που είχε μάθει στον ΟΦΗ και λίγο αυτό που έμαθε στον Ολυμπιακό. Οπως ο ίδιος μου έχει πει, ο σπουδαιότερος λόγος για τις καλές τελευταίες του σεζόν έπειτα από ένα διάστημα αγωνιστικής πτώσης ήταν η φανέλα του Ηρακλή, που θεραπεύει όλους τους τρελούς!

Τρελός
Προφανώς ο Πουρσανίδης υπήρξε «τρελός», αλλά όχι ως ποδοσφαιριστής, ως άνθρωπος. Παίζοντας μπάλα σε μια χώρα που ποτέ δεν εκτίμησε τους κύριους, ο Πουρσανίδης δεν έκανε ποτέ έκπτωση στις αρχές της αξιοπρέπειάς του: είχε πάντοτε μια υποδειγματική συμπεριφορά. Τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου, τους κανόνες του και την ηθική του δεν τα βλέπεις τις στιγμές που όλα πάνε καλά: στους θριάμβους είναι όλοι ωραίοι τύποι! Τη συμπεριφορά τη βλέπεις την ώρα της κρίσης, τη στιγμή που νιώθεις να σε πνίγει το δίκιο σου, τις μέρες που πικραίνεσαι και το μυαλό θολώνει. Τότε καταλαβαίνεις ποιος είναι ο άνθρωπος που έχεις απέναντί σου.

Ηγέτης
Ο Πουρσανίδης είχε πολλές τέτοιες δύσκολες στιγμές. Από τον Ολυμπιακό έφυγε αφού προηγουμένως έτρεχε με τις μπουλντόζες στου Ρέντη μαζί με τον Αλβες και τον Οφορίκουε. Στον Ηρακλή έζησε ωραίες χρονιές, αλλά και ώρες αγωνίας, μέρες τρόμου. Ποτέ ο Πουρσανίδης δεν επιχείρησε να αποκτήσει ρεύμα μεταξύ των οπαδών ή να γίνει ο αγαπημένος της διοίκησης ή να παίξει ρόλους που ξεπερνούσαν αυτό που ήταν, δηλαδή ένας καλός ποδοσφαιριστής. Αυτό δεν σημαίνει ότι κρύφτηκε στα δύσκολα - ίσα ίσα. Πέρυσι ο Ηρακλής χάρη στη δική του ηγεσία στ' αποδυτήρια κατάφερε να σωθεί. Ο Πουρσανίδης ήταν που τους μάζεψε όλους γύρω του σε μια στιγμή που δεν υπήρχε διοίκηση, αυτός βγήκε μπροστά, αυτός ως πιο έμπειρος τους εξήγησε γιατί δεν πρέπει να τα παρατήσουν. Αλλο όμως είναι ο ποδοσφαιριστής ηγέτης και άλλο ο ποδοσφαιριστής-παράγοντας.

Καμώματα
Βλέπω το τελευταίο διάστημα τα καμώματα του Εκι Γκονζάλες. Στον Παναθηναϊκό έλειψαν αρκετά πράγματα τα τελευταία χρόνια και σίγουρα έλειψαν και οι ηγέτες, δηλαδή οι παίκτες που θα βγουν μπροστά και θα μιλήσουν στην ομάδα για την ομάδα. Προφανώς οι ομάδες -όλες οι ομάδες- έχουν ανάγκη από ποδοσφαιριστές με βαρύτητα λόγου: δεν υπάρχουν καλά αποδυτήρια όταν σ' αυτά υπάρχουν μόνο επαγγελματίες που κάνουν τη δουλειά τους χωρίς να παθιάζονται και λιγάκι για τον σύλλογο. Αλλά κατά παραγγελία ηγέτες δεν υπάρχουν πουθενά και αυτό στον Εκι κάποιος έπρεπε να το εξηγήσει.

Βούρκος
Οι κατά παραγγελία ηγέτες, αυτοί που πείθονται ότι έχουν κάποια παράξενη ιστορική αποστολή, δυστυχώς κυλάνε στον βούρκο του παραγοντισμού - είναι αδύνατο να το γλιτώσουν. Σύντομα χάνουν από τα μάτια τους το σημαντικό, που είναι πάντα το παιχνίδι, και καταλήγουν να ασχολούνται με τα τριγύρω: τον προπονητή και τις εντολές του, τους δημοσιογράφους, τη διοίκηση, τους συμπαίκτες τους. Στο τέλος χάνουν και την όρεξή τους να παίξουν ποδόσφαιρο, βρίσκουν άλλους τρόπους για να κάνουν αισθητή την παρουσία τους, χάνονται σε ασημαντότητες. Η τελευταία δικαιολογία του Εκι είναι ότι ήθελε να ξυπνήσει την ομάδα, όπως έκανε και μετά τον αγώνα με τον Πανιώνιο, λέει, όταν και τότε εξέφρασε την άποψή του για την ενδεκάδα και το σύστημα. Την επόμενη φορά ας της τάξει και πριμ…

Πού είσαι, «Ρόνι»;
Εβλεπα τον ημιτελικό του Τσάμπιονς Λιγκ. Οι αριθμοί λένε συνήθως την αλήθεια, αλλά καμιά φορά, άθελά τους, βοηθούν και στο να ειπωθούν υπέροχα ψέματα. Στον δεύτερο ημιτελικό του Τσάμπιονς Λιγκ η Μπαρτσελόνα έκανε εναντίον της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ 64% κατοχή μπάλας και 11 τελικές προσπάθειες, σύμφωνα με την υπηρεσία στατιστικής που κατέγραψε όσα έγιναν στο ματς. Σύμφωνα με την πραγματικότητα, η οποία δεν καταγράφεται αλλά παραμένει αυτό που είδε όλος ο κόσμος, οι Καταλανοί έπαιξαν ενενήντα λεπτά οριζόντιο ποδόσφαιρο, κάνοντας μία μάλλον αντιπαραγωγική διαχείριση αγώνα και ως εκ τούτου απείλησαν την πρωταθλήτρια Αγγλίας ελάχιστα. Οι δε Αγγλοι, μολονότι περιορίστηκαν σε ένα καιροσκοπικό κατενάτσιο, έφτασαν πολύ πιο κοντά στο γκολ, αφού έχασαν ένα πέναλτι στο τρίτο μόλις λεπτό του ματς.

Στο ματς δεν υπήρχε τίποτα το παράδοξο: η τακτική του Φρανκ Ράικαρντ ήταν προβλέψιμη - η Μπαρτσελόνα παίζει έτσι, δηλαδή φλύαρα και αντιπαραγωγικά συνεχώς! Γιατί το παιχνίδι της έχει αρχίσει να μοιάζει μονοδιάστατο; Γιατί λείπει ο Ροναλντίνιο. Το σενάριο του νέου ποδοσφαίρου, έτσι όπως αυτό διαμορφώνεται, προβλέπει τακτικά παιχνίδια στα οποία τη διαφορά την κάνουν χαρισματικές μονάδες: μόνο που όταν λείπει η χαρισματική μονάδα, δηλαδή αυτός που βγαίνει από το σχήμα, το σενάριο γίνεται μονοδιάστατο, ακόμα και αν υπάρχουν ένα σωρό άλλοι σπουδαίοι παίκτες.

Δεν νομίζω ότι αμφιβάλλει κανείς πως αν ο Ροναλντίνιο υπήρχε την Τετάρτη στο γήπεδο και ήταν στη φόρμα που αρμόζει σε ποδοσφαιριστή, το ματς δεν θα τελείωνε 0-0. Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι η Μπαρτσελόνα θα κέρδιζε - όμως όλα θα ήταν αλλιώς. Την Τετάρτη όλοι είδαμε δύο καλοδουλεμένες ομάδες προπονητών με διαφορετικές φιλοσοφίες, διαφορετική δομή παιχνιδιού, διαφορετική νοοτροπία ίσως, αλλά πολλά κοινά «θέλω»: το κακό για την Μπάρτσα είναι ότι χωρίς τον ποδοσφαιριστή πάνω στον οποίο χτίστηκε το επιθετικό της παιχνίδι, μοιάζει να κυνηγάει ανεμόμυλους. Στην Καταλωνία σύντομα θα διαπιστώσουν ότι υπάρχει η Μπαρτσελόνα π.Ρ. και η Μπαρτσελόνα μ.Ρ., δηλαδή η Μπάρτσα πριν και μετά τον Ροναλντίνιο.

Η ρεβάνς θα έχει σασπένς, αφού η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ παίζει το Σάββατο με την Τσέλσι τον τίτλο στην Πρέμιερ Λιγκ και η Μπαρτσελόνα θα πάει στο «Ολντ Τράφορντ» την Τρίτη με περισσότερη βενζίνη. Αλλά πάλι χωρίς τον Ροναλντίνιο…