Το νταραβέρι και η Σπάρτη

«Τύχη αγαθή ικανότης ένεκα και ήθους αμέμπτου και καλής παιδείας άμα». Πόσες φορές πρέπει να διάβασε ο Κουκοδήμος στα κύπελλα για να την αποστηθίσει; Πόσο θλιβερό είναι να εξυμνείς με μια λακωνική φράση ο ίδιος το ήθος σου, επειδή δεν βρίσκεις κάποιον από την κυβέρνηση για να το εξυμνήσει;

Το αρχικό bravado του Κώστα Κουκοδήμου, που απειλούσε με αγωγές όποιον τολμούσε να τον εμπλέξει στην υπόθεση Ζαχόπουλου, έδωσε τη θέση του σε ready made τσιτάτα από τα κύπελλα και την έκφραση θλίψης για τον θάνατο του αρχιεπισκόπου. Η υπόθεση όμως συνεχίζεται. Οι κρίσιμες ερωτήσεις δεν απευθύνονται στον Κουκοδήμο, που τώρα θα καταλαβαίνει ότι κριτήριο στην επιλογή των φίλων δεν είναι η δύναμη, αλλά η μπέσα. Απευθύνονται στην κυβέρνηση που οφείλει να απαντήσει σε μερικές σαφείς ερωτήσεις. Κατ’ αρχάς σε σχέση με την επίσκεψη του Κουκοδήμου στο σπίτι του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου.

Η σύνδεση του Κουκοδήμου με τον Τριανταφυλλόπουλο είναι εύκολο να τεκμηριωθεί. Ο αρχισυντάκτης της «Ζούγκλας», Σωκράτης Γκιόλιας, είναι ρεπόρτερ του στίβου από την εποχή που ο Κουκοδήμος ήταν αθλητής. Η σχέση του Κουκοδήμου με τον Σπύρο Κλαδά, προϊστάμενο του ΣΔΟΕ, είναι επίσης σαφής. Ο Κουκοδήμος συνεργαζόταν με τον Κλαδά, όταν ο δεύτερος ήταν υπεύθυνος των Ολυμπιακών Ακινήτων. Επίσης από τη θητεία και των δύο στο Υφυπουργείο Αθλητισμού είναι προφανής και η σχέση τους με τον Ζαχόπουλο. Το ερώτημα, όμως, αν ο Κουκοδήμος πήγε στο σπίτι του Τριανταφυλλόπουλου κατόπιν εντολής του Κλαδά ή άλλου; Είναι διαφορετικό να διαπραγματεύτηκε έπειτα από εντολή υπουργού ή πρωθυπουργού και είναι διαφορετικό να πήγε έπειτα από κουβέντα του φίλου του, του Σπύρου του Κλαδά: «Ρε Κώστα, πριν πηδήξει ο Ζαχόπουλος μου είχε στείλει την γκόμενα να της βρω δουλειά στα Ακίνητα. Επειδή έχεις την άκρη με τον άλλο που δουλεύει στη "Ζούγκλα", μπορείς να πας και να πεις στον Μάκη να μη με μπλέξουνε στην εκπομπή ή την εφημερίδα και εγώ θα κοιτάξω η υπόθεση με τα πέντε εκατομμύρια του Θέμου να πέσει στα μαλακά;». Ομολογώ ότι αν έγινε έτσι, δεν σοκάρομαι και αν κάποιος σοκάρεται, ελπίζω να ανανεώσει σύντομα την άδεια παραμονής του στην όμορφη χώρα μας.

Νταραβέρια γίνονται στην Ελλάδα και η ιστορία, αν δεν υπήρχε η διένεξη Μάκη – Θέμου, θα περνούσε στα ψιλά, όπως και δεν είχε καταγγελθεί αμέσως μετά την επίσκεψη του Κουκοδήμου. Αυτό όμως που σοκάρει είναι η υποκρισία. Εκανες το νταραβέρι, αγόρι μου, «Κούκο»; Πες το straight, να πούνε ότι φέρθηκες σαν άντρας ή αν δεν θέλεις να ομολογήσεις, πες ένα «Ουδέν σχόλιον» και άφησέ το έτσι. Να χρησιμοποιείς όμως τον λόγο ενός λαού που πέρασε στην ιστορία για την ευθύτητά του για να υπεκφεύγεις είναι ύβρις. Κουκοδήμος και Κλαδάς είναι πολιτικά τελειωμένοι, αλλά για ένα νταραβέρι με τον Μάκη μην ξεφτιλίσουμε και τη Σπάρτη.


Τη φράση «Εχω τέσσερα αδέλφια, αλλά με τον θάνατο του Χριστόδουλου ένιωσα να χάνω έναν αδελφό», δεν μπορώ να την κριτικάρω. Παρ’ όλο που αν ήμουν αδελφός αυτού που έκανε τη δήλωση στην τηλεόραση θα ένιωθα ότι με έχει λίγο γραμμένο, το συναίσθημα, όπως και ο πόνος, είναι προσωπική υπόθεση και δεν υπάρχει μέτρο για να τα κρίνεις. Ομως, το «Ηταν ο μεγαλύτερος Ελληνας που υπήρξε» και ακόμα περισσότερο το «Ηταν ο μεγαλύτερος Ελληνας που υπήρξε και ο μεγαλύτερος που θα υπάρξει», σηκώνουν κριτική.

Το «Ηταν ο μεγαλύτερος Ελληνας που υπήρξε», αν αφορά την ιερατική δραστηριότητα του εκλιπόντος, είναι βλάσφημο. Πρώτον, διότι βάζει σε δεύτερη μοίρα άλλους Ελληνες ιερωμένους που είτε η εκκλησία αναγνώρισε ως αγίους είτε ήταν κατά πολύ σημαντικότεροι στην Ιστορία. Ο τελευταίος άγιος που αναγνώρισε η εκκλησία, ο Αγιος Νεκτάριος, όχι μόνο διέπρεψε ως διευθυντής της Ριζάρειου Σχολής, αλλά όταν δεν μπορούσε πλέον να διδάξει αποσύρθηκε στην Αίγινα για να μονάσει. Πέθανε το 1920 στη νοσοκομειακή πτέρυγα των απόρων.

Σε πολιτική δράση ο Μακάριος ήταν από τους πρωτεργάτες του κινήματος για την κυπριακή ανεξαρτησία, εξορίστηκε από τους Αγγλους στις Σεϊχέλες και διαφύλαξε την κυπριακή ανεξαρτησία ως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι να ανατραπεί από τον Σαμψών με καταστροφικά αποτελέσματα. Κι αν οι Κύπριοι δεν μετράνε για τον τίτλο του μεγαλύτερου Ελληνα ιεράρχη, ας μου επιτραπεί να πιστεύω ότι ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Δαμασκηνός, που το 1945 πήρε τη θέση του αντιβασιλέως μέχρι να γίνει το δημοψήφισμα για την παλινόρθωση της βασιλείας, είχε πολύ σημαντικότερη θέση στην ελληνική πολιτική ιστορία από τον Χριστόδουλο.

Ο οποίος θα περάσει στην ελληνική ιστορία ως τι; Ως ο ιεράρχης που έφερε την εκκλησία κοντά στη νεολαία; Εχετε πάει ποτέ σε εκκλησία; Εχετε δει πολλούς νέους ανάμεσα στα 18 και τα 25 να παρακολουθούν τη λειτουργία; Τις σπάνιες φορές που έχω πάει, η πλειονότητα αυτών που παρακολουθούν τη λειτουργία είναι συνταξιούχοι και οι ελάχιστοι νέοι που πηγαίνουν στην εκκλησία είναι αυτοί που μπαίνουν για να ανάψουν ένα κεράκι και βγαίνουν. Κάτι ανάλογο με την ελληνική συνήθεια του σταυρώματος έξω από τις εκκλησίες. Μια κίνηση πρόληψης, της λογικής «να μας φυλάει ο Θεός», αντίστοιχη της κίνησης να φοράς τη ζώνη όταν μπαίνεις σε αυτοκίνητο και να κλειδώνεις δύο φορές την πόρτα όταν βγαίνεις «για να μην μπουν οι Αλβανοί». Εκτός αν το «κοντά στη νεολαία» σημαίνει την απαγγελία δύο μέτριων ανεκδότων σε μπαγλαρωμένα σε μια τάξη παιδάκια που θα γέλαγαν με ό,τι να τους πεις.

Είναι αλήθεια ότι ο Χριστόδουλος λατρεύτηκε από ένα κομμάτι του πληθυσμού. Από το κομμάτι που όνειρό του είναι μια θεοκρατική κοινωνία, με μεγαλύτερη εμπλοκή της εκκλησίας στην καθημερινή ζωή. Είναι οι άνθρωποι που θέλουν να λογοκρίνουν τις ταινίες και στήθηκαν έξω από τις κινηματογραφικές αίθουσες που έπαιζαν τη ζωή του Χριστού, το κομμάτι που κρατάει μόνιμα ένα κουτί σπίρτα στο χέρι για να κάψει τα βιβλία που δεν γουστάρει, έστω κι αν δεν το υποχρεώνει κανένας να διαβάσει, το κομμάτι που όνειρό του είναι να μας κυβερνήσει ένας Χομεϊνί με σταυρό.

Σε καμία περίπτωση δεν θα πω ότι το κομμάτι που θαύμασε την προσπάθεια του Χριστόδουλου, να βάλει ξανά την εκκλησία στην πολιτική, είναι μικρό. Είναι όσοι οι ψηφοφόροι του Παναγιώτη Ψωμιάδη και βάλε. Πιθανότατα είναι πλειοψηφία. Μία πλειοψηφία όμως που μισεί τον τρόπο της ζωής της μειοψηφίας, που δεν έχει τα ίδια πιστεύω με την ίδια. Είναι οι άνθρωποι που όνειρό τους είναι να κάνουνε κουμάντο στη ζωή όλων, από τη στιγμή που γεννιούνται, όταν τους βαφτίζουν μέχρι και όταν πεθαίνουν που -τσαμπουκά- δεν τους αφήνουν να κάψουν το σώμα τους άμα γουστάρουν, αλλά θέλουν να τους θάβουν.

Είναι οι «religioso fanatico» που είχε πει και ο Πάολο Σόουζα, όταν είχε συναντήσει τον Αγγελο Αναστασιάδη και κατάλαβε ότι η διατροφή μιας ποδοσφαιρικής ομάδας στην Ελλάδα μπορεί να εξαρτάται από τις θρησκευτικές επετείους. Οι άνθρωποι που επεμβαίνουν στην καθημερινή μας ζωή χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε, επειδή με την καταπίεση χρόνων το έχουμε συνηθίσει.

Στην Ελλάδα, αν ένα εκκλησάκι έχει χτιστεί πριν από 200 χρόνια σε μια περιοχή όπου έβοσκαν πρόβατα και σήμερα πρέπει να περάσει δρόμος, ο δρόμος θα κάνει ζιγκ ζαγκ για να περάσει γύρω από το εκκλησάκι. Εάν διαπιστωμένα το εκκλησάκι έχει χτιστεί πάνω από αρχαίο ναό, ακόμα και αν είναι μηδαμινής ιστορικής σημασίας και ο ναός μοναδικός, το εκκλησάκι θα νικήσει. Μία ιστορία που σύντομα την κατάλαβαν πονηροί… Αν πάτε στην Τήνο θα δείτε τριώροφα κτίρια με ένα πλυσταριό στην ταράτσα με σταυρό. Αυτό είναι το «ξωκλήσι» που κάποιοι επιτήδειοι έπαιρναν άδεια να χτίσουν, γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να κατεδαφιστεί ως αυθαίρετο. Ποιοι έδιναν την άδεια για το ξωκλήσι; Ιερείς.

Δεν ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν ότι η εκκλησία πρέπει να εκμοντερνιστεί. Το έκανε η αγγλικανική εκκλησία και δημιούργησε ένα εξάμβλωμα που για να ικανοποιήσει τις προοδευτικές τάσεις του κόσμου ο Θεός έγινε «το Θεός» ώστε να μη φωνάζουν οι φεμινίστριες και η μεγαλύτερη στιγμή κατάνυξης είναι στο σαββατιάτικο εκκλησιαστικό μπίνγκο. Είτε θέλεις να είσαι χριστιανός, είτε όχι και τελειώνεις. Λίγο χριστιανός είναι αντίστοιχο του λίγο έγκυος. Από την άλλη, τρομάζω στην παραχώρηση πολιτικής εξουσίας σε κάποιους που για νόμο έχουν τις εντολές μιας μεσανατολικής μεταφυσικής σέκτας στην ακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Πιστεύοντας βαθύτατα στον ρωμαϊκό σεβασμό στον πολιτικό νόμο είμαι πρόθυμος να αγωνιστώ για την αρχή «Τα του Θεού τω Θεώ και τα του Καίσαρος τω Καίσαρι». «Τα του αρχιεπισκόπου τω αρχιεπισκόπω, τα της δημοκρατίας τω προέδρω ταύτης».


Στα αγγλικά υπάρχει η λέξη «bathos». Είναι η φτηνή εκδοχή του πάθους και συνήθως χρησιμοποιείται σε μπαλαφάρικες θεατρικές ερμηνείες «Ω Νταϊάνα, η ζωή μου είναι ένα έρεβος χωρίς την παρουσία σου». Αν η ανάγκη της ελληνικής δημοσιογραφίας ήταν το «bathos» με την κοίμηση του μακαρίστου, και δώσαμε, και πήξαμε. Επειδή η δημοσιογραφία δεν είναι επίδειξη σαβουάρ βιβρ στη γιορτή της θείας μου της Μαριάννας, καιρός δεν είναι να εγκαταλείψουμε την ανθρώπινη διάσταση του θανάτου του Χριστόδουλου και να κρίνουμε την πολιτική πλευρά τού αρχιεπισκόπου χωρίς πάθος και «bathos»;