Το ποδόσφαιρο της εθνικής και το άλλο, των συλλόγων

Με αφορμή τον αποκλεισμό της εθνικής Αγγλίας από την τελική φάση του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος του 2008, πήρα κάποια μηνύματα στο ηλεκτρονικό μου ταχυδρομείο από φίλους που μου εκφράζουν τις δικές τους απόψεις γι' αυτή την αποτυχία και ορισμένοι, μάλιστα, σημειώνουν ότι το αγγλικό ποδόσφαιρο είναι ένα προβληματικό ποδόσφαιρο.
Θα πρέπει να σημειώσω ότι είναι άλλο πράγμα το ποδόσφαιρο των συλλόγων και άλλο κεφάλαιο το ποδόσφαιρο της εθνικής ομάδας. Το ότι διαφέρουν δεν σημαίνει ότι το ένα δεν επηρεάζει το άλλο και σε κάποιες περιπτώσεις αρνητικά. Εξετάζοντας κάποιος το αγγλικό ποδόσφαιρο διαπιστώνει πολύ εύκολα ότι εκεί εφαρμόστηκαν σε οικονομικό-οργανωτικό επίπεδο συνταγές που μεταφέρθηκαν ή πρόκειται να μεταφερθούν στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Αυτές οι συνταγές δεν είναι πανάκεια. Το ποδόσφαιρο των συλλόγων της Πρέμιερσιπ δεν είναι η «τέλεια συνταγή», αλλά μπορεί να εντοπίσει κάποιος στο μοντέλο οργάνωσής του αρκετά θετικά στοιχεία. Για παράδειγμα, τους όρους και τις προϋποθέσεις που υπάρχουν για τη μεταγραφή ποδοσφαιριστών οι οποίοι προέρχονται από χώρες εκτός Ε.Ε. Πιστεύω ότι δεν μπορεί κάποιος να υποστηρίξει πως δεν είναι «παραγωγικό» να αντιγράφεις όποια καλά στοιχεία υπάρχουν στο μοντέλο οργάνωσης και λειτουργίας των ξένων πρωταθλημάτων και σου ταιριάζουν. Για παράδειγμα, το μοντέλο κεντρικής διαχείρισης των τηλεοπτικών δικαιωμάτων μπορεί να περιορίσει το άνοιγμα της οικονομικής ψαλίδας ανάμεσα στους μεγάλους συλλόγους και τους μικρούς. Ομως, ακόμα κι αυτό, εδώ στη Super League το υιοθέτησαν διαστρεβλωμένο, με τρόπο που να καταδικάζει τις ομάδες των άλλων κατηγοριών.

Θυμίζω ότι πολλές χώρες στην Ευρώπη αντέγραψαν πτυχές του αγγλικού ποδοσφαίρου, αλλά χωρίς επιτυχία. Πράγμα αναμενόμενο, αφού η αντιγραφή δεν βασιζόταν πάνω σε ένα θεσμικό-ρυθμιστικό πλαίσιο για το επαγγελματικό ποδόσφαιρο, όπως συνέβαινε στην Αγγλία, αλλά στην επιθυμία να μεγιστοποιηθούν όσο το δυνατόν γρηγορότερα τα πιθανά κέρδη. Στα μέσα της δεκαετίας του '90 πολλές ομάδες στην Ευρώπη άρχισαν να αντιγράφουν το αγγλικό μοντέλο εισαγωγής στο χρηματιστήριο, με την ελπίδα να αντλήσουν τα κεφάλαια που χρειάζονταν για επενδύσεις.

Τώρα ο οικονομικός απολογισμός εκείνης της κίνησης που έκαναν πολλές ευρωπαϊκές ομάδες κρίνεται ιδιαίτερα αρνητικός, για πολλούς λόγους. Είτε γιατί οι ομάδες δεν ήταν καλά οργανωμένες για ένα τέτοιο άλμα, είτε γιατί οι αγορές και οι επενδυτές δεν πίστεψαν στη μακροπρόθεσμη απόδοση του «προϊόντος» ποδόσφαιρο, είτε γιατί η δομή και οι κανόνες λειτουργίας ορισμένων χρηματιστηρίων δεν ήταν τόσο αυστηροί όσο εκείνοι του χρηματιστηρίου του Λονδίνου. Βέβαια, με το μπάχαλο που ισχύει στην ελληνική χρηματαγορά και τις τεράστιες οικονομικές τρύπες των ελληνικών ομάδων –αποτέλεσμα της άθλιας οργάνωσής τους–, αν οι ελληνικές ομάδες έμπαιναν στο χρηματιστήριο θα παρακολουθούσαμε μία νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου στην οικονομία. Οι Αγγλοι, όπως όλοι γνωρίζουμε, έχουν μία πολύ στενή σχέση με τον τζόγο. Και μετά τον γάμο του ποδοσφαίρου με την τηλεόραση, που επιχείρησαν το 1992, έκαναν και τον γάμο του ποδοσφαίρου με τον τζόγο, κεφαλαιοποιώντας σε μεγάλο βαθμό την αμερικανική εμπειρία από την είσοδο του στοιχηματισμού στα σπορ.

Το επόμενο βήμα για τους αγγλικούς συλλόγους θα είναι η λειτουργία καζίνων δίπλα στα «πολυλειτουργικά» γήπεδα, τα οποία μεταβάλλονται σε χώρους ψυχαγωγίας με πρόσχημα το ποδόσφαιρο. Ολα αυτά, βέβαια, φέρνουν χρήματα, αλλά έχουν και άλλου είδους επιπτώσεις, που οι Αγγλοι θα χρειαστεί τώρα, μετά τον αποκλεισμό της εθνικής τους, να τις αντιμετωπίσουν. Εκτός κι αν έχουν κάνει τη βασική επιλογή. Να αποδεχθούν και να ενισχύσουν το ποδόσφαιρο-επιχείρηση των συλλόγων, αδιαφορώντας για το ποδόσφαιρο της εθνικής ομάδας.

Αν υπολογίσει κάποιος ότι η πολυεθνική ποδοσφαιρική επιχείρηση είναι πολύ πιο συμφέρουσα επιλογή την εποχή της παγκοσμιοποίησης –που ανάμεσα στα άλλα, ροκανίζει μέχρι να εξαφανίσει εντελώς το κράτος-έθνος–, τότε μπορεί να βγάλει κάποια πολύ χρήσιμα συμπεράσματα.