Ο «λύκος-σερίφης» και τα μαύρα πρόβατα...

Συντετριμμένος ομολογώ: δεν το είχα σκεφτεί. Nα 'ναι όμως καλά ορισμένοι Ιταλοί αρμόδιοι ή σχολιαστές που το διδάσκουν. Μέχρι χθες γνώριζα ότι είναι προβληματικό να αναθέτεις στον λύκο να προστατεύει τα πρόβατα. Τώρα, με την υπόθεση του φόνου του Σάντρι, μαθαίνω πως ο «θεσμικός» λύκος που έβαλε στο κολάρο του το αστέρι του «σερίφη-μαντρόσκυλου» δικαιούται αμέριστη κατανόηση, ό,τι κι αν κάνει. Ακόμα κι αν κατασπαράξει μερικά πρόβατα, τον «ξελασπώνει» η αίγλη της «νομιμότητας».

Ω, ναι, χάρη στη «νομιμότητα» ο «λύκος-μαντρόσκυλο» δικαιούται να κάνει ό,τι νομίζει προκειμένου να διατηρεί άριστη «φόρμα» και «ηθικό» ακμαιότατο, εν αναμονή του πραγματικού λύκου-εισβολέα. Τα υπόλοιπα είναι «παράπλευρες απώλειες» –χαλάλι του. Χάρη σ' αυτήν, τη «νομιμότητα», εκ των υστέρων έχουν άπαντες την άνεση να φιλολογούν: «ναι, δεν λέμε, κρίμα, αλλά μήπως κάποιο από τα έρμα που χάθηκαν ήταν μαύρο πρόβατο;». Κατά τα φαινόμενα ο νεαρός DJ δεν συμπεριλαμβανόταν καν στην εν λόγω κατηγορία –αλλά και «μαύρο πρόβατο» να ήταν, ο φόνος δεν θα φάνταζε λιγότερο ανατριχιαστικός και εξοργιστικός, αφ' ης στιγμής η ζωή του αστυνομικού δεν διέτρεχε τον παραμικρό κίνδυνο. Ούτε η ζωή κανενός άλλου: όπως η ίδια η ιταλική αστυνομία παραδέχθηκε, ο Σάντρι πυροβολήθηκε την ώρα που ο ίδιος και η παρέα του απομακρύνονταν από το σημείο του προηγηθέντος καβγά.

Τούτη η υπόθεση, όμως, εκτός των υπαρκτών ή ανύπαρκτων «μαύρων προβάτων», εμπεριέχει και «μαύρα δόγματα». Αναζητήστε ένα εξ αυτών πίσω από την κομψότητα των διατυπώσεων του Τζιανκάρλο Αμπέτε, προέδρου της ιταλικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας: «Η απώλεια μιας ζωής είναι πάντοτε τραγική, αλλά η εμβέλεια του γεγονότος είναι εντελώς διαφορετική από τη δολοφονία του επιθεωρητή Ρατσίτι, στην Κατάνια, τον περασμένο Φεβρουάριο». Πώς αποκρυπτογραφείται αυτό; Ποικίλλουν οι πιθανές ερμηνείες –κι η μία ηχεί χειρότερη από την άλλη.

Η «αθώα» εκδοχή: τον Ρατσίτι τον σκότωσαν εκουσίως, ο θάνατος του Σάντρι ίσως ήταν ατύχημα. Δεύτερη εκδοχή: ο Ρατσίτι ήταν αστυνομικός κι ο Σάντρι οπαδός, δεν είναι όλα «ίσα κι όμοια» σ' αυτόν τον κόσμο. Εντάξει, αναγνωρίζουμε πως η απώλεια της ανθρώπινης ζωής είναι πάντοτε τραγική, αλλά είπαμε ποτέ ότι οι τραγωδίες είναι ισοβαρείς και ισότιμες; Τρίτη εκδοχή: κακά τα ψέματα, μετά τον θάνατο του Ρατσίτι λογικό είναι να διακρίνει την αστυνομία κάποια ρεβανσιστική επιθετικότητα. Ας αντιμετωπίσουμε με λίγη κατανόηση τις «παρενέργειες» αυτού του εκνευρισμού...

Η πρώτη πιθανή ερμηνεία είναι η μοναδική με την οποία αξίζει τον κόπο να ασχοληθεί κάποιος χωρίς να κάνει δυσβάστακτες εκπτώσεις στον αυτοσεβασμό του. Οι υπόλοιπες απλώς φαντάζουν ως κατάλοιπα της ηθικής του «λιντς», αλλά με την αιγίδα της «νομιμότητας». Στοιχείο που δεν ελαφρύνει, αντιθέτως επιβαρύνει. Διότι, πρώτον, η «λογική» της βεντέτας (υποτίθεται ότι) χαρακτηρίζει το στρατόπεδο του εγκλήματος κι όχι εκείνο των διωκτών του. Δεύτερον, διότι η τυφλή βία δεν νοείται να αντιμετωπίζεται (;) με τυφλές «απαντήσεις» βίας, πολλώ δε μάλλον φονικές.

Διάβολε, ακόμα και οι αλληλοσπαρασσόμενες συμμορίες των χούλιγκαν εάν αποφασίσουν να στείλουν στην εντατική ή το νεκροταφείο κάποιον «εχθρό», συνήθως «σταμπάρουν» πρωτοπαλίκαρα των «άλλων». Τύπους που έχουν «διακριθεί» για τη βιαιότητά τους. Ακόμα και στους αρρωστημένους κώδικες των εμπόλεμων χούλιγκαν, διασώζονται κάποια ψήγματα της αρχής «πληρώνεις για ό,τι έκανες, όχι για ό,τι γενικώς είσαι». Ο Σάντρι δεν πλήρωσε καν για κάτι που ήταν. Εχασε τη ζωή του για κάτι που... θα μπορούσε να είναι! Μπορεί να γίνει ανεκτή τέτοια φρίκη επειδή στην ούγια γράφει «νομιμότητα»;

Δυστυχώς, πολλοί απαντούν –με τον τρόπο τους– καταφατικά. Συνειδητοποιούν, άραγε, τις πιθανές συνέπειες; Οσο οι διάφοροι Αμπέτε θα υφαίνουν αυτό το «πέπλο κατανόησης» για τον –σημερινό ή κάθε μελλοντικό– δράστη, ο χουλιγκανισμός α λα ιταλικά θα παραλαμβάνει το δώρο ψιθυρίζοντας «grazie»: αποκτά την ευχέρεια να εμφανίζεται σαν «αντιστασιακός τιμωρός». Σαν «Ζορό» δικαίως κινητοποιούμενος και ευλόγως εξαγριωμένος, εξαιτίας της πάσης φύσεως θεσμικής ανοχής που επιδεικνύεται (να δούμε τι θα αποφανθούν και τα δικαστήρια) προς την ένστολη εγκληματικότητα. «Απλοϊκή αυτο-διαφήμιση», θα πείτε. Ναι, αλλά και επαρκής για να γοητεύσει κάποιο τμήμα της νεολαίας, θολωμένο και θυμωμένο. Από εκεί δεν στρατολογεί ο χουλιγκανισμός;

Τι μένει; Α, ναι, το «υπέροχο» αστυνομικό αξίωμα ότι πάντα κάποιο λάθος μετατρέπει τους εκφοβιστικούς πυροβολισμούς, αλλά και τους... «μη πυροβολισμούς», σε φονικούς. Διεθνές αξίωμα, ακλόνητο. Στην Ελλάδα, ας πούμε, η «επιδημία» των «τυχαίων εκπυρσοκροτήσεων» και των διαδοχικών «παραπατημάτων» των αστυνομικών (ούτε διαρκώς πιωμένοι να ήταν!), συχνά-πυκνά αφαιρεί ζωές μεταναστών ή αθίγγανων. Φανερά άοπλων. Κατόπιν εμφανίζονται στην ΤV αστυνομικοί συνδικαλιστές και εκφράζουν τη λύπη τους για το υπ' αριθμόν 7.523 «μεμονωμένο περιστατικό».

Κι αν ακόμα αποδεχθεί κάποιος την αποκαθήλωση του νόμου των πιθανοτήτων, ο οποίος υπογραμμίζει πως είναι κάπως δύσκολο οι «τυχαίοι» πυροβολισμοί να πετυχαίνουν –και μάλιστα κατ' εξακολούθηση– καρδιές, πλάτες, κεφάλια και λαιμούς, θα δει τη λογική του να πέφτει σε βράχο στο επόμενο βήμα της. Οση καλή διάθεση ή ευπιστία κι αν επιδείξει, θα διαγνώσει τουλάχιστον περιφρόνηση προς την ανθρώπινη ζωή. Διότι, εντάξει, ας υποθέσουμε πως ο (κάθε) «πιστολέρο» δεν ήθελε οπωσδήποτε να σκοτώσει. Είναι δυνατόν να μην υπολόγιζε τι μπορεί να συμβεί, όταν έτρεχε πυροβολώντας με το όπλο στραμμένο όχι στον ουρανό, αλλά στην κατεύθυνση του αυτοκινήτου; Ποιον ξεγελάμε; Τους εαυτούς μας;

Στη ζωή υπάρχουν ερωτήματα πολύ σοβαρότερα από το πότε θα διεξαχθούν ποδοσφαιρικοί αγώνες στην Ιταλία, από το εάν η Λάτσιο κι ο Ολυμπιακός θα αναμετρηθούν κεκλεισμένων των θυρών. Ας ανησυχούμε περισσότερο για τα κεκλεισμένα μάτια και μυαλά που λειτουργούν ως «χαλί υποδοχής» της βαρβαρότητας. Είτε στην περιθωριακή είτε στη «θεσμική» εκδοχή της.