Το συμμετοχικό ποδόσφαιρο του Βενγκέρ (SportDay / Αντώνης Καρπετόπουλος)

Είναι απόλαυση να βλέπεις τη φετινή Αρσεναλ. Το ποδόσφαιρο που παίζει η ομάδα του Αρσέν Βενγκέρ δεν είναι ολοκληρωτικό, είναι συμμετοχικό. Χαίρομαι γιατί έπειτα από καιρό παρακολουθώ κάτι που χρήζει ερμηνείας και ανάλυσης. Κυρίως γιατί προκαλεί μια τεράστια απόλαυση.


Ο Βενγκέρ ανήκει στη ράτσα των προπονητών που πιστεύουν ότι η οργάνωση του παιχνιδιού χρειάζεται όχι για να γίνει ευκολότερη η καταστροφή του παιχνιδιού του αντιπάλου, αλλά για να διευκολυνθεί η επίθεση. Αυτοί οι προπονητές, που ολοένα και σπανίζουν, πιστεύουν πιο πολύ στην προετοιμασία από την τακτική και δεν αντιλαμβάνονται τους αγώνες ως παιχνίδια στρατηγικής, αλλά ως πασαρέλα επίδειξης ικανοτήτων. Η Αρσεναλ, για να μην παρεξηγηθώ, έχει αρκετή τακτική: είναι ένα τακτικό κομψοτέχνημα. Μόνο που στην περίπτωσή της η τακτική εμπεριέχεται στο γενετικό κώδικά της -δεν αφορά τους αγώνες που δίνει ή το πώς αντιμετωπίζει τις δυσκολίες. Ο Βενγκέρ δεν ποντάρει στην εβδομαδιαία κατήχησή της. Θα μπορούσε κατά τη διάρκεια των αγώνων να μην είναι στο γήπεδο: δεν θα άλλαζε τίποτα.

Ολοκληρωτικό

Η ερώτηση είναι αν αυτή η Αρσεναλ είναι ένας κρίκος στην εξέλιξη του είδους του ποδοσφαίρου, που στην Ελλάδα μάθαμε να ονομάζουμε ολοκληρωτικό, μεταφράζοντας λίγο ελεύθερα τον βρετανικό όρο total football. Οι αρχές του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου, έτσι όπως ορίστηκαν από τους μαέστρους Ολλανδούς τη δεκαετία του '70, πρόβλεπαν κατά κάποιο τρόπο την κατάργηση των γραμμών και των ρόλων. Για τους Ολλανδούς το ζητούμενο ήταν η αξιοποίηση του χώρου, η καλύτερη κάλυψη του κομματιού του γηπέδου στο οποίο παιζόταν ποδόσφαιρο. Οι Ολλανδοί έφεραν κυρίως το δόγμα της συμπαγούς ομάδας, εξηγούσαν ότι όταν μια ομάδα παίζει σε ένα συγκεκριμένο μήκος, μικραίνει το γήπεδο, με αποτέλεσμα να δύναται να το γεμίζει με παίκτες! Από κει και έπειτα, έπρεπε οι παίκτες να κάνουν ό,τι προβλέπεται ανά περίσταση στην άμυνα και στην επίθεση.

Αλήθεια

Δεν είναι αλήθεια ότι πριν από τους Ολλανδούς δεν κατέβαιναν στην επίθεση τα μπακ. Ο Φακέτι το 'κανε χωρίς κανείς να ισχυριστεί ότι η Ιντερ του έπαιζε ολοκληρωτικά. Το ίδιο και ο Ζάλμα Σάντος στη Βραζιλία του '50! Η διαφορά ήταν ότι στην περίπτωση των Ολλανδών όλα έγιναν επιτακτικά: όποιος δεν τα έκανε δεν έπαιζε. Ο Μίχελς έλεγε ότι οι ομάδες του αποτελούνταν από παίκτες που γνώριζαν τι πρέπει να κάνουν στη φάση της άμυνας και στη φάση της επίθεσης. Αυτή η συνολική γνώση έκανε τη διαφορά.

Δόγμα

Στην πορεία όλοι σχεδόν οι προπονητές υιοθέτησαν το ολλανδικό δόγμα όσον αφορά τη φάση της άμυνας. Λίγοι όμως υπερασπίστηκαν την προσχεδιασμένη ανάπτυξη -πιθανότατα γιατί δεν ήξεραν να τη διδάξουν. Το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο γνώρισε ασυγχώρητους ιστορικούς ρεβιζιονισμούς και έγινε η αιτία για να βλέπουμε πολλά ματς-τουρλουμπούκι, παιχνίδια στα οποία όλος ο κόσμος μαζευόταν στη σέντρα παίζοντας ανελέητα κλοτσιές. Οι συμπαγείς ομάδες, αποτέλεσμα μιας προπονητικής λογικής που υπήρξε το σήμα κατατεθέν ολόκληρης της δεκαετίας του '90, δεν ήταν θεαματικές -ήταν απλώς δυσκολοκατάβλητες.

Μυστήριο

Ο Βενγκέρ όταν πήγε στο Λονδίνο αποφάσισε να φτιάξει μια ομάδα κόντρα στο πνεύμα των καιρών. Δεν έφτιαξε μια ομάδα που βασίζει τη δύναμή της στην αρχή του «δεν χάνω εύκολα», αλλά μια ομάδα υπεράνω αποτελεσμάτων με ένα παλιομοδίτικο στυλ. Η Αρσεναλ, πριν αποκτήσει τρόπους, απέκτησε ποδοσφαιριστές: ο Βενγκέρ άλλαξε μεθόδους προπόνησης και χρόνιες νοοτροπίες και το αποτέλεσμα φάνηκε. Οι πρώτες του στην Αρσεναλ με την ανεμελιά του 4-3-3 στροβίλιζαν ποδοσφαιριστές γύρω από την μπάλα που έτρεχε από πόδι σε πόδι όπως στα φλιπεράκια. Οι Αγγλοι κατεξοχήν υπερασπιστές των ρόλων και των γραμμών (το 4-4-2 είναι ακριβώς το αποτέλεσμα μιας τέτοιας λογικής) έμειναν άφωνοι.

Θέαμα

Η φετινή Αρσεναλ είναι ακόμα πιο θεαματική, γιατί δεν είναι συμπαγής κατά μήκος, αλλά κατά πλάτος! Δεν μαζεύεται στην άμυνα και ανοίγεται στην επίθεση σαν βεντάλια, αλλά κλείνει και ανοίγει στον άξονα σαν ακορντεόν! Χωρίς τον Ανρί, χωρίς δηλαδή αυτόν που ολοκληρώνει τις φάσεις, παίζει χωρίς σταθερά σημεία αναφοράς στην επίθεση: δεν βλέπεις εξτρέμ ή φορ, αλλά παίκτες που γεμίζουν την περιοχή όπως η περίσταση το απαιτεί. Επίσης, δεν υπάρχουν οργανωτές, αλλά παίκτες που εναλλάσσονται σε ρόλους μέσα δεξιά και μέσα αριστερά. Αν είσαι προσεκτικός, μπορείς να δεις πώς εκμεταλλεύεται το πλάτος του γηπέδου για να βγάλει πλάγιους αμυντικούς στην επίθεση και φυσικά χαζεύεις με την ικανότητα των παικτών της να παίζουν στα μικρά διαστήματα. Θα 'λεγα ότι η Αρσεναλ παίζει όπως οι ομάδες της δεκαετίας του '50 με ρυθμούς του 2000!

Συμμετοχή

Το ποδόσφαιρό της είναι συμμετοχικό υπό την έννοια ότι σου δημιουργείται η εντύπωση παρακολουθώντας το ότι αν όλοι δεν αγγίξουν την μπάλα, δεν θα γίνει ευκαιρία. Ο Μίχελς βλέποντας τους δημιουργικούς της στρόβιλους θα ήταν ευχαριστημένος: ο σπόρος του βλάστησε. Το πιο εντυπωσιακό στην περίπτωση του Γάλλου, ωστόσο, είναι ότι δεν παρέδωσε την ψυχή του στον διάβολο που λέγεται σκοπιμότητα ακόμα και όταν έφτασε κοντά στο να κατακτήσει το Τσάμπιονς Λιγκ! Το ότι η πιο αμυντικογενής Αρσεναλ, που έφτιαξε ποτέ, παραλίγο να κλέψει από την Μπαρτσελόνα τη μεγάλη «κούπα» πριν από τρία χρόνια δεν τον οδήγησε στο να αναθεωρήσει τις αρχές του: ίσα ίσα που εκείνη την ομάδα τη διέλυσε, διώχνοντας τον Ανρί που υπήρξε σημαιοφόρος της!

Εμμονή

Τρέλα; Οχι. Θα 'λεγα ότι πρόκειται για μια άγια εμμονή. Εμμονή σε αρχές και αξίες, εμμονή σε μια εσωτερική ανάγκη να πάει το ποδόσφαιρο ένα βήμα παραπέρα...


Ψυχολογία

Ολα τα αποψινά ματς των ελληνικών ομάδων στο Κύπελλο ΟΥΕΦA είναι πολύ σημαντικά και για την εξέλιξη του ελληνικού πρωταθλήματος: πρόκειται για κλασικά ματς ψυχολογίας, στα οποία μια καλή εμφάνιση μπορεί να σε απογειώσει. Η ΑΕΚ κόντρα στην Ελφσμποργκ πρέπει να διατηρήσει το καλό της μομέντουμ. Η «Ενωση» αθροίζει νίκες, οι παίκτες της αποκτούν εμπιστοσύνη απέναντι στο σχέδιο του Φερέρ, το ματς προσφέρεται για να πάρουν ευκαιρίες παίκτες που δεν έχουν αγωνιστεί. Είναι ένα παιχνίδι που μπορεί να αποφορτίσει την ομάδα από τις εντάσεις που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του ματς με τη Λάρισα και είναι πολύ χρήσιμο εν όψει Ξάνθης: η ΑΕΚ χάρη σ' αυτό θα πάει στην Ξάνθη έχοντας ξεχάσει τις δυσκολίες που γνώρισε με την ΑΕΛ, όταν έπαιξε 80 λεπτά με παίκτη λιγότερο. Κυρίως θα ξεχάσει πώς κέρδισε: το να το θυμάται δεν της είναι χρήσιμο.

Ο ΠΑΟ κόντρα στην Αμπερντίν ψάχνει μια καλή εμφάνιση που του λείπει τον τελευταίο καιρό. Τα ματς του ΟΥΕΦA έχουν λιγότερη ένταση, οι παίκτες του ΠΑΟ έχουν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να θυμηθούν τις ευρωπαϊκές παραδόσεις: κάτι μου λέει ότι αυτή τη φορά θα παίξουν και σε μια ζεστή Λεωφόρο που προσδοκά γκολ και θέαμα. Ο Πανιώνιος κόντρα στη Χέλσινμποργκ έχει την ευκαιρία να συνδυάσει μια καλή εμφάνιση με ένα αποτέλεσμα, πράγμα που δεν κατάφερε με τον Ολυμπιακό και την ΑΕΚ. Κυρίως πρέπει να επιστρέψει η χαρά της δημιουργικής ανεμελιάς που διέκρινε την ομάδα στην αρχή της περιόδου. Ο Πανιώνιος δεν είναι συνηθισμένος να δουλεύει σε κλίμα έντασης: η εσωστρέφεια της Νέας Σμύρνης μπορεί να κάνει την ομάδα να αρχίσει να τρώγεται με τα ρούχα της. Οι παίκτες της Λάρισας μπορούν απόψε να καθαρίσουν το κεφάλι τους από όλα όσα τους απασχολούν τον τελευταίο καιρό.

Νομίζω ότι όλοι πρέπει να ψάξουν καλές εμφανίσεις. Αυτός πρέπει να είναι ο σκοπός. Αυτή τη φορά είναι τόσο ευδιάκριτος, που δεν αφήνει περιθώρια για την παραμικρή συζήτηση. Η πρόσφατη ιστορία διδάσκει ότι όποιος παίζει καλά ανταμείβεται...