Έξι χρόνια χωρίς τον Γιόχαν Κρόιφ: Το αποτύπωμα που άφησε στη φιλοσοφία Μπαρτσελόνα και Άγιαξ

Γιόχαν Κρόιφ, ο άνθρωπος ποδόσφαιρο. Ο άνθρωπος δίχως τον οποίο το άθλημα δεν θα ήταν το ίδιο. Ο οποίος με τις ιδέες του το επηρέασε όσο κανείς άλλος, χωρίζοντάς το στην εποχή πριν και μετά από τον «Πυθαγόρα» του ποδοσφαίρου. ΤΟ ποδοσφαιρικό μυαλό, που ενέπνευσε γενιές και γενιές. Τόσο ως παίκτης, όσο και ως προπονητής φυσικά, αφήνοντας κληρονομία, την οποία απολαμβάνουμε ακόμα και τώρα. Ο «ιπτάμενος Ολλανδός» έφυγε από τη ζωή σαν σήμερα πριν από έξι χρόνια…

Ο Κρόιφ ως παίκτης

Άγιαξ

Συνέδεσε το όνομά του με τον Άγιαξ και την Μπαρτσελόνα. Έζησε μεγάλες στιγμές και με τους δύο, αλλά είναι ξεκάθαρα προϊόν του «Αίαντα», στο οποίο βρέθηκε μόλις στα 10 του. Έκανε το ντεμπούτο του με την πρώτη ομάδα σε ηλικία 17 ετών απέναντι στην Χρόνινχεν και πέτυχε το μοναδικό γκολ της ομάδας του (3-1). Λίγο καιρό μετά θα ανταμώσει με τον σπουδαίο Ρίνους Μίχελς και οι δυο τους θα κάνουν μαζί πράματα και θάματα.

Ο Άγιαξ από το ιστορικό χαμηλό της 13ης θέσης στο πρωτάθλημα θα γίνει σε μικρό διάστημα πρωταγωνιστής, με τον «ιπτάμενο Ολλανδό» να γίνεται εκφραστής του «Total Football» (ή totaalvoetbal). Κάνοντας πραγματικότητα το όραμα του δασκάλου του. Κατέκτησε -μεταξύ άλλων- τρεις φορές το Κύπελλο Πρωταθλητριών, όπως και οκτώ πρωταθλήματα στις δύο θητείες του στον Άγιαξ.

Πολλές φορές οι τίτλοι μιλάνε από μόνοι τους, αλλά ο Κρόιφ έδωσε κάτι πολύ παραπάνω. Τόσο ως παίκτης, όσο και ως προπονητής αργότερα. Ήταν το σημείο αναφοράς. Ο παίκτης-ορχήστρα, ο ηγέτης. Συν την περίσσια ποιότητά του. Οι αριθμοί δεν φτάνουν για να αποτυπώσουν την προσφορά του. Ο παίκτης, ο οποίος μετέδωσε το πνεύμα νικητή στους συμπαίκτες του. Καθοδηγώντας τους μέσα στον αγωνιστικό χώρο, υποδεικνύοντας τους που ακριβώς πρέπει να κινηθούν μέσα στο γήπεδο. Σαν ένας δεύτερος προπονητής, μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Ήταν μια έντονη προσωπικότητα και για αυτό μπορούσε κιόλας να επιβληθεί στους υπολοίπους, ενώ ερχόταν εύκολη σε σύγκρουση. Στον «Αίαντα» αγωνίστηκε σε δύο δόσεις, αφού έφυγε το 1973 και επέστρεψε το 1981 για δύο σεζόν, προσθέτοντας δύο πρωταθλήματα στην τροπαιοθήκη του.

Το πέναλτι με πάσα

Μια από τις μεγάλες εμπνεύσεις του Κρόιφ ήταν η εκτέλεση πέναλτι με πάσα το 1982, σε συνεργασία με τον Γιέσπερ Όλσεν κόντρα στη Χέλμοντ Σπορτ. Δείγμα του γεγονότος ότι ήταν πολλά χρόνια μπροστά.


Κάποιοι προσπάθησαν να το επαναλάβουν αρκετά χρόνια δίχως το επιθυμητό αποτέλεσμα. Πιρές και Ανρί συνεργάστηκαν δίχως επιτυχία σε αναμέτρηση της Άρσεναλ με τη Μάντσεστερ Σίτι, αλλά δεν συγχρονίστηκαν σωστά και ο Γάλλος μεσοεπιθετικός έμεινε με την μπάλα στα πόδια. Σαν να έληξε ο χρόνος σε επίθεση στο μπάσκετ.

Στην Μπαρτσελόνα

Το 1973 γύρισε σελίδα και μετακινήθηκε από το Άμστερνταμ στη Βαρκελώνη και από τον Άγιαξ στην Μπαρτσελόνα με ποσό ρεκόρ για την εποχή, έναντι περίπου 6 εκατ. γκίλντερς (κοντά 2 εκατ. δοκάρια). Η άφιξή του στους Καταλανούς, στους οποίους συνάντησε τον μέντορά του, Ρίνους Μίχελς, συνδυάστηκε με το πρώτο πρωτάθλημά τους έπειτα από 14 χρόνια και το μοναδικό, πάντως, στην πενταετή παρουσία του στο κλαμπ ως ποδοσφαιριστής. Έχοντας διαλύσει τη Ρεάλ Μαδρίτης με το 5-0 στο «Μπερναμπέου». Ως ποδοσφαιριστής, κατέκτησε δύο μόλις τρόπαια και μετά από μια περιπλάνηση στην Αμερική επέστρεψε το 1981 στην Ευρώπη, παίζοντας για λίγο καιρό στη Λεβάντε, ενώ το 1981 ξεκίνησε ο δεύτερός του κύκλος στον Άγιαξ.

Εθνική Ολλανδίας

Ένα τεράστιο στην ποδοσφαιρικό του καριέρα είναι ασφαλώς η εθνική Ολλανδίας, με την οποία κατάφερε να κερδίσει πολλά παράσημα, αλλά όχι κάποιο τρόπαιο. Σε 48 συμμετοχές πέτυχε 33 γκολ. Ήταν ο παίκτης της διοργάνωσης στο Μουντιάλ του 1974, μπόρεσε να οδηγήσει τους «οράνιε» έως τον τελικό, πετυχαίνοντας μάλιστα τρία γκολ ο Κρόιφ, αλλά στο τέλος έμειναν με άδεια χέρια. Είχε σκοράρει στο 4-0 επί της Αργεντινής και το 2-0 επί της Βραζιλίας. Από τα highlight του στη διοργάνωση ήταν η ντρίπλα του πάνω στον Σουηδό Γιάν Όλσον.


Η Δυτική Γερμανία επικράτησε 1-0 και η Ολλανδία έχασε την ευκαιρία να γράψει ιστορία. Δεν λέμε να ανέβει επίπεδο. Αυτό το είχε κάνει ήδη. «Το ξεπέρασα γρήγορα. Δεν υπήρξε δράμα. Κυρίως γιατί έβλεπα τη θετική πλευρά των πραγμάτων και το θαυμασμό που υπήρχε για το παιχνίδι μας. Όλοι πίστευαν ότι είχαμε νικήσει», σχολίασε ο Κρόιφ, ο οποίος έμεινε πιστός στο δόγμα. Δεν δήλωνε λάτρης του αποτελέσματος ή για να το θέσουμε με ακρίβεια δεν ήταν μόνο του αποτελέσματος.

Δύο χρόνια αργότερα, στο EURO η προσπάθειά του και των συμπαικτών του δεν έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα, αφού σφράγισε την 3η θέση, κερδίζοντας τη Γιουγκοσλαβία στον τελικό της παρηγοριάς, αφού έχασε 3-1 από την Τσεχοσλοβλακία στα ημιτελικά.

Ο Κρόιφ στους πάγκους

Άγιαξ

Έπειτα από το Last Dance με τη φανέλα της Φέγενορντ τη σεζόν 1983-84, ο Κρόιφ αποφασίζει να παραμείνει στο ποδόσφαιρο από άλλο πόστο. Δεν είναι και δύσκολο να καταλάβει κάποιος από ποιο. Άλλωστε, είχε δείξει εδώ και χρόνια τη ροπή, την οποία είχε. Ο αγαπημένος του Άγιαξ αποτέλεσε την πρώτη του στέγη προπονητικά. Ένας άνθρωπος με τόσο υψηλής νοημοσύνης ποδοσφαιρικό μυαλό σίγουρα είχε να δώσει πολλά ως προπονητής, αλλά δεν ήταν εύκολο το πόσες πολλές ιδέες είχε.

«Οι προπονητές μιλάνε για κίνηση, για πολύ τρέξιμο. Εγώ λέω μην τρέχετε τόσο πολλοί. Το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι, το οποίο παίζεται με το μυαλό. Πρέπει να είσαι στο κατάλληλο σημείο την κατάλληλη στιγμή. Όχι πολύ νωρίς, όχι πολύ αργά», είχε πει ο Κρόιφ. Ως παίκτης του Άγιαξ κατέκτησε δις το Κύπελλο, ενώ την πρώτη σεζόν έχασε στο νήμα το πρωτάθλημα από την PSV και σήκωσε το Κύπελλο Κυπελλούχων με το 1-0 απέναντι στη Λοκομοτίβ Λειψίας.

Μπαρτσελόνα

Τα μεγάλα κατορθώματά του τα σημείωσε, ωστόσο, ως προπονητής της Μπαρτσελόνα, όπου έβαλε φαρδιά-πλατιά τη σφραγίδα του. Ένα Κύπελλο Πρωταθλητριών (1992), ένα Κύπελλο Κυπελλούχων (1989) και 4 πρωταθλήματά Ισπανίας (1990-91, 1991-92, 1992-93, 1993-94) είναι οι επιτυχίες, οι οποίες ξεχωρίζουν. Δημιουργώντας μια δυναστεία. Ωστόσο, οι επιτυχίες του Κρόιφ δεν είναι μόνο τα τρόπαια, αλλά και τα υπόλοιπα παράσημα. Η δουλειά του έφτασε στην κορύφωσή της μέσω της Μπαρτσελόνα. Οι καινοτομίες του αμέτρητες.

Ποιο σύστημα έπαιζε; Μα, δεν υπήρχε μόνο ένα. Σίγουρα αγαπημένο του ήταν το 3-4-3, αλλά χρησιμοποιούσε πολύ και το 4-3-3 με τρεις φορ (δεν είχε θέμα, πάντως, να αλλάξει τα πλάνα του, τρελαίνοντας όσους προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τα πλάνα του και να παίξει δίχως κανονικό φορ) και όχι… ντεμί καταστάσεις, δημιούργησε μια Μπαρτσελόνα η οποία έπαιζε ποδόσφαιρο, το οποίο άγγιζε το τέλειο. Total Football. Έφτιαξε μια Dream Team. Πεπ Γκουαρντιόλα, Ρόναλντ Κούμαν, Ρομάριο, Γκεόργκι Χάτζι, Χρίστο Στόιτσκοφ και Μίκαελ Λάουντρουπ είναι μερικοί από τους παίκτες που είχαν την τύχη να συνεργαστούν με τον Κρόιφ στην Μπαρτσελόνα εκείνης της εποχής και να αποτελέσουν κομμάτι μιας ομάδας, η οποία καθήλωνε με το ποδόσφαιρό της. Για τον πρώτο μπορούμε να πούμε ότι έπεσε το… μήλο κάτω από τη μηλιά. Από τον Μίχελς στον Κρόιφ και από τον Κρόιφ στον Πεπ Γκουαρντιόλα και ίσως από τον Πεπ Γκουαρντιόλα στον Τσάβι. Το μέλλον θα δείξει.
Για την ανάληψη της τεχνικής ηγεσίας της Μπαρτσελόνα είχε σχολιάσει: «Ξέρω ότι όταν ο πρόεδρος Νούνιεθ μου ανέθεσε την τεχνική ηγεσία της ομάδας, το έκανε για να σώσει την θέση του. Η Μπαρτσελόνα έπρεπε να βάλει τέλος στο γεγονός ότι ήταν μια ομάδα με μεγάλο όνομα και πολλά χρήματα, αλλά με λίγους τίτλους. Εγώ ήμουν το μοναδικό αφεντικό στα αποδυτήρια. ούτε οι ποδοσφαιριστές, ούτε η διοίκηση. Άλλαξα τα πάντα από την αρχή. Για να φτιάξουμε την dream team χρειαστήκαμε 10.000 ώρες προπόνησης».

Η αρχή του τέλους

Η ήττα η οποία του κόστισε ακριβά στον πάγκο της Μπαρτσελόνα ήταν το βαρύ κι ασήκωτο 4-0 από τη Μίλαν στον τελικό του Champions League στην Αθήνα τον Μάιο του 1994. Ουσιαστικά θεωρήθηκε η αρχή του τέλους του στο τιμόνι των Καταλανών, παρότι δεν ήρθε άμεσα το «διαζύγιο», αλλά σχεδόν δύο χρόνια μετά. «Διάβασα τότε σε μια εφημερίδα ότι με αντικατέστησαν και ότι ο Νούνιεθ και ο Γκασπάρτ ήταν έτοιμοι να παρουσιάσουν τον Μπόμπι Ρόμπσον ως αντικαταστάτη μου. Ήταν μια απίστευτη κατάσταση. Δύο ημέρες νωρίτερα είχα συναντηθεί με τον Νούνιεθ για να σχεδιάσουμε τη νέα σεζόν και ήμουν εγώ που έπεισα προσωπικά τον Λουίς Ενρίκε να αφήσει τη Ρεάλ και να έρθει στη Μπαρτσελόνα. Το παιδί το έκανε για εμένα», ανέφερε ο ίδιος αργότερα.

Το τσιγάρο, τα καρδιοχτύπια και το γλειφιτζούρι
Ο Κρόιφ είχε δύο μεγάλα πάθη. Το ένα το καταλαβαίνουν όλοι από τα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Το άλλο ήταν το τσιγάρο. Πορεύτηκε με αυτό κατά τη διάρκεια της ποδοσφαιρικής του καριέρας, αλλά δεν φάνηκε να τον αφήνει πίσω αυτή η αδυναμία του. Η φωτογραφία από τα αποδυτήρια της Ολλανδίας είναι χαρακτηριστική. Αργότερα, ωστόσο, μπήκε σε κίνδυνο η ζωή του. Όσο κυλούσαν τα χρόνια τόσο γινόταν μεγαλύτερη η εξάρτησή του με το τσιγάρο μέχρι που ήχησε δυνατά το «καμπανάκι».

Τον Φεβρουάριο του 1991 εισήχθη στην κλινική «Σαν Ζόρντι» για εγχείρηση ανοιχτής καρδιάς και το πρώτο πράγμα το οποίο του είπε ο γιατρός ήταν ότι έπρεπε να κόψει… μαχαίρι το τσιγάρο. «Δεν ήταν μόνο το θέμα της δουλειάς. Μου το είπαν ξεκάθαρα, ότι το τσιγάρο θα με σκότωνε», ανέφερε ο ίδιος, ο οποίος αντικατέστησε το τσιγάρο με το γλειφιτζούρι.


Οι ατάκες του που άφησαν ιστορία
• «Οι προπονητές μιλάνε για κίνηση, για πολύ τρέξιμο. Εγώ λέω μην τρέχετε τόσοι πολλοί. Το ποδόσφαιρο είναι ένα παιχνίδι, το οποίο παίζεται με το μυαλό. Πρέπει να είσαι στο κατάλληλο σημείο την κατάλληλη στιγμή. Όχι πολύ νωρίς, όχι πολύ αργά».
• «Στις ομάδες μου, ο τερματοφύλακας είναι ο πρώτος επιθετικός και ο επιθετικός είναι ο πρώτος μου αμυντικός».
• «Η ποιότητα χωρίς αποτέλεσμα δεν έχει νόημα. Τα αποτελέσματα χωρίς ποιότητα είναι… βαρετά»
• «Είναι σημαντικό να κερδίζεις, αλλά πρέπει να έχεις το δικό σου στυλ. Να έχεις ανθρώπους, που να σε αντιγράφουν και να σε θαυμάζουν. Αυτό είναι το καλύτερο δώρο».
• «Το να παίζεις ποδόσφαιρο είναι πολύ απλό, αλλά το να παίζεις απλό ποδόσφαιρο είναι ό,τι πιο δύσκολο».

ON DEMAND: Όλα τα ρεπορτάζ στο επίσημο κανάλι του bwinΣΠΟΡ FM στο youtube