Αλ Κάιντα στα αραβικά σημαίνει «η βάση».
Είναι μια απαγορευμένη τρομοκρατική οργάνωση ταγμένη στην επίθεση στα δυτικά συμφέροντα σε ολόκληρο τον κόσμο και στην ανατροπή κυβερνήσεων στην Ασία και την Αφρική, τις οποίες θεωρεί πολύ κοντά στη Δύση και ανεπαρκώς ισλαμικές.
Δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 στα σύνορα Αφγανιστάν-Πακιστάν από τα απομεινάρια του αραβικού εθελοντικού στρατού, που πήγε να πολεμήσει τους Σοβιετικούς, οι οποίοι είχαν εισβάλει και καταλάβει το Αφγανιστάν.
Μόλις πριν από μια γενιά, η Αλ Κάιντα ήταν λίγο πολύ γνωστή σε όλον τον κόσμο και θεωρούνταν η υπ' αριθμόν ένα απειλή για την ασφάλεια στη Δύση.
Γιατί; Διότι εκείνη την εποχή είχε καταφέρει να πραγματοποιήσει μια σειρά από όλο και πιο τολμηρές, όλο και πιο περίπλοκες και επιτυχημένες επιθέσεις, οι οποίες με τη σειρά τους ενέπνευσαν περισσότερους βίαιους οπαδούς να ενταχθούν στις τάξεις της.
Το 1998 πραγματοποίησε ταυτόχρονους βομβαρδισμούς στις πρεσβείες της Αμερικής στην Κένυα και την Τανζανία, σκοτώνοντας κυρίως Αφρικανούς αμάχους.
Το 2000 χτύπησε ένα μικροσκοπικό ταχύπλοο γεμάτο με ισχυρά εκρηκτικά στην πλευρά του USS Cole στο λιμάνι του Άντεν, σκοτώνοντας 17 ναύτες και κόβοντας στα δύο αυτό το πολεμικό πλοίο των δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στη συνέχεια, ένα όμορφο πρωινό στη Νέας Υόρκη, στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, «ο κόσμος άλλαξε για πάντα».
Μετά από μήνες μυστικού σχεδιασμού, στελέχη της Αλ Κάιντα κατέλαβαν τέσσερα αεροσκάφη των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της πτήσης και οδήγησαν δύο από αυτά στο εμβληματικό Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου της Νέας Υόρκης, γκρεμίζοντας αυτούς τους δύο γιγάντιους ουρανοξύστες.
Έριξαν ένα ακόμη αεροπλάνο στο Πεντάγωνο, το σπίτι του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ, ενώ σε ένα τέταρτο αεροπλάνο οι επιβάτες νίκησαν τους αεροπειρατές και, τελικά, συνετρίβη σε ένα χωράφι, σκοτώνοντας όλους τους επιβαίνοντες.
Σχεδόν 3.000 άνθρωποι πέθαναν εκείνη την ημέρα.
Ήταν, πολύ απλά, η χειρότερη τρομοκρατική επίθεση, που έγινε ποτέ στην ηπειρωτική Αμερική και σήμανε την έναρξη δύο δεκαετιών του αμφιλεγόμενου «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Η 11η Σεπτεμβρίου σχεδιάστηκε από τις βάσεις της Αλ Κάιντα στα βουνά του Αφγανιστάν, όπου τους έδωσαν καταφύγιο οι Ταλιμπάν. Έτσι, οι ΗΠΑ και η Βρετανία εισέβαλαν στη συνέχεια σε αυτή τη χώρα, καθαίρεσαν τους Ταλιμπάν και έδιωξαν την Αλ Κάιντα. Η Αμερική χρειάστηκε άλλα 10 χρόνια πριν εντοπίσει και σκοτώσει τον άπιαστο ηγέτη της Αλ Κάιντα, Οσάμα Μπιν Λάντεν, τον Μάιο του 2011.
Τι συνέβη, λοιπόν, από τότε και σε ποια κατάσταση βρίσκεται τώρα η Αλ Κάιντα;
Αλλαγή στην κορυφή και νέος αντίπαλος
Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν αντικαταστάθηκε γρήγορα στην κορυφή της Αλ Κάιντα από τον παλιό του μέντορα, τον βιβλιοφάγο Δρ. Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι, τον άνθρωπο, που σκοτώθηκε σε επίθεση με drone της CIA το περασμένο σαββατοκύριακο.
Κατά τη διάρκεια των 11 ετών του στην ηγεσία της οργάνωσης, αυτός ο πρώην Αιγύπτιος οφθαλμίατρος δεν κατάφερε ποτέ να ανταποκριθεί στη χαρισματική απήχηση, που απολάμβανε ο προκάτοχός του μεταξύ των νεαρών, βίαιων τζιχαντιστών.
Τα μαγνητοσκοπημένα βιντεομηνύματά του, που ζητούσαν πάντα επιθέσεις στη Δύση και τους συμμάχους της, έτειναν να είναι μακρόσυρτα και βαρετά. Δεν είχε μαζική αποδοχή.
Σύντομα, η Αλ Κάιντα αντιμετώπισε την εγκατάλειψη σε μια νέα, υπερ-βίαιη αποσπασματική ομάδα, που αυτοαποκαλείται Ισλαμικό Κράτος ή «ISIS», συντομογραφία του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και στο Σαμ (μεγάλη Συρία). Νεαροί τζιχαντιστές, ανυπόμονοι για νέες επιθέσεις, χλεύασαν την ηγεσία της Αλ Κάιντα, λέγοντας ότι, ενώ μιλούσε πολύ, το ISIS αναλαμβάνε δράση.
Καλύτερη πληροφορία, λιγότερες επιτυχίες
Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου ήταν μια μνημειώδης αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ.
Παρά τις ενδείξεις, που αγνοούσε η Ουάσιγκτον, οι επιθέσεις πέτυχαν εν μέρει επειδή η CIA δεν μοιραζόταν τα μυστικά της με το FBI και το αντίστροφο. Αυτό έχει αλλάξει. Οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ και της Δύσης είναι πλέον πολύ καλύτερα ενημερωμένες, συνεργάζονται περισσότερο και η στρατολόγηση πληροφοριοδοτών από το εσωτερικό της Αλ Κάιντα και του ISIS έχει σημάνει λιγότερες επιτυχημένες τρομοκρατικές επιθέσεις.
Ασφαλές καταφύγιο στο Αφγανιστάν;
Αλλά δεν μπορεί να ξεφύγει κανείς από το γεγονός ότι η περσινή χαοτική αποχώρηση των Δυτικών από το Αφγανιστάν άνοιξε επικίνδυνες νέες ευκαιρίες για την Αλ Κάιντα.
Το ίδιο το γεγονός ότι ο αλ-Ζαουάχρι βρέθηκε να ζει άνετα σε ένα «ασφαλές σπίτι» στην Καμπούλ, κοντά στην ηγεσία των Ταλιμπάν, δείχνει ότι σκληροπυρηνικά τζιχαντιστικά στοιχεία εντός των Ταλιμπάν δεν έχουν καμία πρόθεση να διακόψουν τους δεσμούς με την Αλ Κάιντα. Το Αφγανιστάν έχει ιδιαίτερη σημασία για την Αλ Κάιντα.
Ήταν εδώ, που ο νεαρός, πλούσιος και ιδεαλιστής Οσάμα Μπιν Λάντεν έφερε τις μηχανολογικές δεξιότητες της οικογένειάς του, για να χτίσει συγκροτήματα σπηλαίων τη δεκαετία του 1980, προκειμένου να πολεμήσει τους Σοβιετικούς εισβολείς.
Ήταν εδώ, που έζησε για πέντε χρόνια υπό την προστασία των Ταλιμπάν από το 1996-2001. Και εδώ είναι, που η Αλ Κάιντα επιθυμεί να αποκαταστήσει την παρουσία της τώρα, που οι φίλοι της, Ταλιμπάν, επανέρχονται στην εξουσία.
Αφρική - το νέο πεδίο μάχης των τζιχαντιστών
Εκεί, που κάποτε η Αλ Κάιντα ήταν μια γεωγραφικά μικρή, συγκεντρωτική, σφιχτοδεμένη οργάνωση, σήμερα έχει γίνει ένα παγκόσμιο franchise με θύλακες οπαδών διάσπαρτες σε όλον τον κόσμο, κυρίως σε ακυβέρνητους ή κακοδιοικούμενους χώρους.
Στη Σομαλία, για παράδειγμα, η θυγατρική της Αλ Κάιντα "al-Shabab" παραμένει η κορυφαία ομάδα τζιχαντιστών.
Η Αφρική έχει αναδειχθεί ως το νέο πεδίο μάχης για τζιχαντιστικές ομάδες όπως η Αλ Κάιντα και το ISIS, ιδίως στην περιοχή γύρω από το Σαχέλ στη βορειοδυτική Αφρική.
Δεν παλεύουν απλώς για να καταρρίψουν αυτούς, που θεωρούν «αποστάτες», αλλά πολεμούν μεταξύ τους, αφήνοντας τους πολίτες να παγιδεύονται στα πυρά.
Μέση Ανατολή
Η Αλ Κάιντα παραμένει στην καρδιά μια τρομοκρατική ομάδα της Μέσης Ανατολής. Ο Μπιν Λάντεν ήταν Σαουδάραβας, ο αλ-Ζαουάχρι ήταν Αιγύπτιος, η ανώτερη ηγεσία -όπως παραμένει- είναι σχεδόν όλοι Άραβες. Διατηρεί σημαντική παρουσία στη βορειοδυτική Συρία, όπου οι αμερικανικές επιδρομές με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι επιδρομές των ειδικών δυνάμεων πλήττουν περιοδικά τα ύποπτα κρησφύγετα της.
Με τον θάνατο του αλ-Ζαουάχρι, η Αλ Κάιντα μπορεί τώρα να αποφασίσει να αναβιώσει τις περιουσίες της με έναν νέο ηγέτη και μια νέα στρατηγική.
Θα ήταν ανόητη μια υπηρεσία πληροφοριών αν συμπέραινε ότι η απειλή από αυτή την ομάδα έχει πεθάνει με τον αρχηγό της.
Πηγή: BBC
