4 Οκτωβρίου 2021… Θα μπορούσε να είναι άλλη μια ημέρα όπως όλες οι άλλες. Θα μπορούσε… Κι όμως η 4η Οκτωβρίου του 2021 μένει στην ιστορία, όχι μόνο για τη χρονιά που φεύγει αλλά γενικότερα, σαν μια εξαιρετικά σημαντική ημερομηνία. Μια ημερομηνία, που μας έκανε να τρομάξουμε, να προβληματιστούμε και να βρεθούμε αντιμέτωποι με μια πολύ μεγάλη αλήθεια: Πώς το Facebook και γενικότερα τα social media είναι πια τόσο, μα τόσο σημαντικά στην καθημερινότητά μας.
Η πτώση
Απόγευμα στην Ελλάδα, μεσημεράκι στις ΗΠΑ… Το Facebook αρχίζει να παρουσιάζει καθυστερήσεις στην εμφάνιση του περιεχομένου του, στη συνέχεια προβλήματα στο να συνδεθεί κάποιος στον λογαριασμό του και τελικά… τίποτα. Η προσπάθεια να επισκεφθείς την ιστοσελίδα του Facebook δεν είχε αποτέλεσμα, και αντίστοιχα οι εφαρμογές των smartphones έμεναν… κενές, χωρίς ανταπόκριση.
Τα πρώτα λεπτά κανείς δεν μπορεί να φανταστεί ότι πρόκειται για κάτι τόσο σημαντικό. Βλέπετε και άλλες φορές έχει συμβεί κάτι αντίστοιχο, αλλά η διάρκειά του όμως δεν ήταν μεγάλη. Δεν άργησε όμως ο καθένας να καταλάβει ότι κάτι… χειρότερο συμβαίνει. Πότε; Οι περισσότεροι μετά τη διαπίστωση πως το Facebook «έπεσε» στράφηκαν στο Instagram. Τότε… Όταν έβλεπαν ότι αντίστοιχα και αυτό, είναι «κάτω», κατάλαβαν ότι και εκεί κάτι δεν πηγαίνει καλά.
Μια ανησυχία, που έγινε μεγαλύτερη όταν έγινε αντιληπτό όταν όλα όσα ανήκουν στην «οικογένεια» του Facebook έχουν σταματήσει να λειτουργούν. Facebook, Instagram, Whatsapp και Oculus δεν υπήρχαν πια.
«Στους τυφλούς βασιλεύει το... Twitter»
Σε πολύ μεγάλο ποσοστό η παραφρασμένη παροιμία αυτή βρήκε… εφαρμογή εκείνες τις στιγμές. Με έναν μεγάλο «αστερίσκο» όμως. Αυτόν του twitter. Όταν πλέον όλοι διαπίστωσαν πως πρόκειται για ένα παγκόσμιο φαινόμενο, η λύση ήταν εύκολη. Το twitter. Το “facebook”, “facebook down” κτλ έγινε το κορυφαίο trend παγκοσμίως στην πλατφόρμα η οποία είδε την ήδη μεγάλη επισκεψιμότητά της να ανεβαίνει κατακόρυφα εκείνες τις ώρες.
Το twitter το οποίο διακρίνεται ως μέσο για το στοιχείο της «έξυπνης ατάκας» φρόντισε να σχολιάσει τα όσα ήταν σε εξέλιξη εκείνη την στιγμή στον «κόσμο των social media».
Μόνο τρεις λέξεις ήταν αρκετές…
«Χαίρετε, κυριολεκτικά σε όλους»… Το τίτιβισμα αυτό θα έχει περίπου 3,3 εκατομμύρια «likes» και θα γίνει retweet περίπου 800.000 φορές συνολικά, είτε αυτούσιο είτε με κάποιο σχόλιο.
Η χρησιμότητα του Twitter
Το twitter θα αναδειχθεί ως το μεγαλύτερο μέσο ενημέρωσης για το τι συμβαίνει γύρω από το Facebook Outage. Και ακόμη και αυτοί που δεν έχουν γνωρίζουν τη χρήση του ως μέσου ενημέρωσης θα τη μάθουν. Ακόμη και το Facebook μέσω του λογαριασμού του στο Twitter, είτε των υπευθύνων αυτού, θα προσπαθήσουν να ενημερώσουν τι συμβαίνει. Εκτός του Facebook, ο δημιουργός του, Mark Zuckerberg αλλά και άλλα στελέχη του θα χρησιμοποιήσουν τον μεγάλο αντίπαλό για να πάρουν θέση για το συμβάν.
Εκτός αυτών, πολλοί δημοσιογράφοι των ξένων ΜΜΕ, με αντικείμενο την τεχνολογία και το διαδίκτυο θα σηκώσουν το βάρος των εξελίξεων. Για την ακριβεία αυτοί θα ενημερώνουν για ό,τι μαθαίνουν, δίνοντας τα «φώτα» τους και στους άλλους χρήστες.
Αυτή που θα ξεχωρίσει εκείνες τις στιγμές είναι η ρεπόρτερ των New York Times, η Sheera Frenkel. Μέσω του λογαριασμού της στο twitter θα μεταφέρει πληροφορίες που κανείς άλλος δεν είχε εκείνη την στιγμή.
Πληροφορίες που δεν ήταν καθόλου μα καθόλου αισιόδοξες.
Πληροφορίες που έδιναν τις πρώτες απαντήσεις για το τι φέρεται να έχει συμβεί, καθαρίζοντας το τοπίο σχετικά με το ενδεχόμενο μια ΤΕΡΑΣΤΙΑΣ «επίθεσης».
Στο παραπάνω τιτίβισμα, η Frenkel θα αναφέρει ότι το πρόβλημα δεν μένει μόνο σε αυτό που… δεν βλέπουμε στις οθόνες των υπολογιστών ή των κινητών μας αλλά και στις εγκαταστάσεις της εταιρείας που τα πάντα έχουν μπλοκάρει και κανείς από τους εργαζομένους δεν μπορεί να μπει μέσα για να λύσει το πρόβλημα.
Η τέλεια σύμπτωση και το γκρέμισμα της μετοχής
Τη στιγμή που όλοι έψαχναν να βρουν τι συμβαίνει και ζούσαν σε μια άλλη πραγματικότητα, στο χρηματιστήριο των ΗΠΑ η μετοχή του Facebook γκρεμιζόταν. Η πτώση ήταν μεγαλύτερη του 6%. Κι όμως, ο λόγος δεν ήταν το blackout.
Ήταν οι αποκαλύψεις μιας 37χρονης, πρώην εργαζόμενης της εταιρείας σε αρκετά υψηλό πόστο, η οποία με τα λεγόμενά της σε συνέντευξη στο CBS έθετε σε αμφισβήτηση την ασφάλεια των χρηστών του Facebook. Ή καλύτερα… Την ηθική των υπευθύνων της εταιρείας, οι οποίοι φέρεται να δίνουν μεγαλύτερο βάρος στο κέρδος, βάζοντας το πάνω από την ασφάλεια του κάθε χρήστη, με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο η «ζωή» τους στο διαδίκτυο γενικότερα, και όχι μόνο.
Η 37χρονη ήταν η πηγή των στοιχείων που στήριξαν την έρευνα που δημοσίευσε η Wall Street Journal στα μέσα του Σεπτεμβρίου για το Instagram και τις επιπτώσεις του στην ψυχική υγεία των εφήβων.
Η Φράνσις Χόγκεν, πρώην product manager στην ομάδα αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης της Facebοok, την επόμενη ημέρα αναμενόταν να έδινε το «παρών» στην επιτροπή Εμπορίου της αμερικανικής Γερουσίας, δίνοντας τα στοιχεία που γνώριζε και θα ζητούσε από αυτή να επιβάλει ένα αυστηρότατο πλαίσιο για τη λειτουργία του Facebook.
«Το βασικό είναι ότι κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τις καταστροφικές επιλογές της Facebοok καλύτερα από την Facebοok, διότι μόνο η Facebook μπορεί να δει κάτω από την κουκούλα», έγραφε στην κατάθεσή της και πρόσθετε σε άλλο σημείο της.
«Όταν διαπιστώσαμε ότι οι καπνοπαραγωγοί απέκρυπταν τις βλάβες που προκαλούσαν, η κυβέρνηση ανέλαβε δράση. Οταν καταλάβαμε ότι τα αυτοκίνητα ήταν πιο ασφαλή με τις ζώνες ασφαλείας, η κυβέρνηση ανέλαβε δράση. Σας παρακαλώ να κάνετε το ίδιο για την Facebook.
Η Facebook έχει γίνει μία εταιρεία 1.000 δισεκατομμυρίων δολαρίων, παράγοντας κέρδη εις βάρος της δικής μας ασφάλειας, καθώς και της ασφάλειας των παιδιών μας… Ανέλαβα την πρωτοβουλία διότι συνειδητοποίησα μία τρομακτική αλήθεια: σχεδόν κανείς εκτός της Facebook δεν γνωρίζει τι γίνεται στο εσωτερικό της Facebook. Η διεύθυνση της εταιρείας αποκρύπτει ζωτικές πληροφορίες από το κοινό, από την αμερικανική κυβέρνηση, από τους μετόχους και από τις κυβερνήσεις ολόκληρου του κόσμου», καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι το Facebook είναι μια από τις μεγαλύτερες απειλές των ΗΠΑ και ενδεχομένως του κόσμου.
Το πρώτο φως στο τούνελ
Η πρώτη αισιόδοξη νότα ήρθε από τον επικεφαλής του τεχνικού τμήματος. Ο CTO, (Chief Technology Officer) της εταιρείας, Mike Schroepfer, σε μήνυμά του μέσω του twitter, ζήταγε συγγνώμη για τα προβλήματα που έχουν προκαλέσει σε όλους η πτώση των υπηρεσιών του Facebook, εξηγούσε ότι αντιμετωπίζουν κάποια προβλήματα δικτύωσης και ενημέρωνε ότι όλοι εργάζονται για την επίλυσή τους.
«Συγγνώμη σε όλους όσοι επηρεάζονται από τις διακοπές των υπηρεσιών που υποστηρίζονται από το Facebook. Αντιμετωπίζουμε προβλήματα δικτύωσης και οι ομάδες εργάζονται όσο το δυνατόν γρηγορότερα για τον εντοπισμό σφαλμάτων και την αποκατάστασή τους όσο το δυνατόν γρηγορότερα», ανέφερε στο tweet του.
Μετά από αυτό όλα έδειχναν ότι βρισκόμαστε στην τελική ευθεία της επίλυσης του προβλήματος. Κάποιοι υποστήριζαν ότι μια ομάδα αναλυτών, προγραμματιστών και τεχνικών της εταιρείας έχουν ξεκινήσει με προορισμό την Καλιφόρνια, εκεί που βρίσκεται το data center της εταιρείας για να μπορέσει να λύσει από εκεί το πρόβλημα.
Επιτέλους λύση
Λίγο πριν τη μία τα ξημερώματα της 5ης Οκτωβρίου το πρόβλημα είχε λυθεί. Και πάλι μέσω του Twitter, άρχισαν να γίνονται γνωστά τα πρώτα σημάδια επιδιόρθωσης του λάθους. Τα πρώτα τιτιβίσματα ότι έχουν επανέλθει όλες οι εφαρμογές της οικογένειας του Facebook έκαναν την εμφάνισή τους. Τελικά, σιγά-σιγά όλα είχαν επιστρέψει.
Μετά από περίπου έξι ώρες παγκόσμιου μπλακάουτ τα πάντα είχαν λυθεί.
Τελικά τι έφταιξε;
Η «συγγνώμη» του Mark Zuckerberg αλλά και των άλλων υπευθύνων της εταιρείας ποτέ δεν έδωσε την ξεκάθαρη εξήγηση για το τι έγινε. Για το τι έφταιξε. Οι πληροφορίες που υπήρξαν από άλλες πηγές που ποτέ δεν έγιναν γνωστές απέκλειαν το ενδεχόμενο μιας «επίθεσης». Αν και ποτέ δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο ενός εσωτερικού σαμποτάζ, ξεκαθάριζαν ότι ένα χακάρισμα ήταν απίθανο. Υποστήριζαν ότι για να συμβεί κάτι τέτοιο θα απαιτούσε μια συνεργασία μεγάλων εγκληματικών ομάδων με αρκετά υψηλή τεχνολογία.
Μεγάλες εταιρείες ανέφεραν το τι ενδεχομένως συνέβη. Υποστήριζαν ότι κάποιος, από λάθος ή εσκεμμένα, προκάλεσε μια αλλαγή στο πρωτόκολλο BGP (Border Gateway Protocol) της εταιρείας το οποίο ουσιαστικά καθορίζει τον τρόπο με τον οποίον οι internet provider σε όλο τον κόσμο διαχειρίζονται την κίνηση και τα αιτήματα των χρηστών για να επισκεφθούν τις ιστοσελίδες που επιθυμούν.
Το αποτέλεσμα της μεταβολής αυτή μπέρδευε τα πράγματα και έτσι όταν κάποιος πληκτρολογούσε την διεύθυνσης facebook.com, ο browser δεν ήξερε που πρέπει να τον πάει με αποτέλεσμα να δίνει το μήνυμα του λάθους.
Το πρόβλημα ήταν ακόμη μεγαλύτερο καθώς οι υπάλληλοι του Facebook δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους, αφού για τον ίδιο λόγο δεν μπορούσε να γίνει η επικοινωνία των μέσων επικοινωνίας που έχουν οι εργαζόμενοι της εταιρείας.
Συμπερασματικά, οι εταιρείας διαδικτυακής ασφάλειας που είχαν μεταφέρει τις πληροφορίες-εκτιμήσεις για το τι συνέβη υποστήριζαν ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει μόνο από κάποιον μέσα από την εταιρεία, καθώς τέτοιες πληροφορίες και αρχεία διαχειρίζονται μόνο εσωτερικά. Ωστόσο απέφευγαν να πάρουν θέση για το εάν είναι δολιοφθορά, ή απλώς ένα λάθος.
Η ωμή παραδοχή
«Και τι έγινε;», θα πείτε… Κι όμως, αυτές οι περίπου έξι ώρες ήταν αρκετές για να καταλάβουμε τον ρόλο που παίζει στη ζωή μας πια, προσωπικά και επαγγελματικά, αυτό το «μαραφέτι». Το πόσο σημαντικό είναι για τον καθένα μας το Facebook. Να παραδεχθούμε πως όντως είναι μέρος της καθημερινότητάς μας, να προβληματιστούμε και ενδεχομένως να λάβουμε κάποιες αποφάσεις για το πώς θα πρέπει να το χρησιμοποιούμε.
Γιατί όσο και να μην το θέλουμε το Facebook είναι κάτι σημαντικό, και αυτή του σημασία αναδείχθηκε περισσότερο το τελευταίο χρονικό διάστημα με την πανδημία του κορωνοϊού. Αποτέλεσε ένα εργαλείο επικοινωνίας, και την εύκολη λύση στους περισσότερους για να διατηρήσουμε την επικοινωνία με άτομα που μας ήταν δύσκολο να βρεθούμε από κοντά τις ημέρες αυτές.
Σε αυτό το στοιχείο κρύβεται και το μυστικό του Facebook και της επιτυχίας αυτού. Οι ψυχολόγοι έχουν κάνει αρκετά τεστ για να εξηγήσουν την εξαιρετικά μεγάλη επιτυχία του σε όλες τις ηλικίες και στους περισσότερους ανθρώπους.
Οι έρευνες
Σε μια από τις έρευνες που έγιναν για να αποκωδικοποιήσουν, οι ψυχολόγοι, την επιτυχία και την εξέλιξή του αυτή διαπιστώθηκε πως υπάρχει μια εξαιρετικά μεγάλη σύνδεση μεταξύ του Facebook και του τμήματος του εγκεφάλου που έχει σχέση με την «ανταμοιβή» (nucleus accumbens). Της περιοχής του εγκεφάλου που επεξεργάζεται τα αισθήματα της ανταμοιβής - ικανοποίησης σε ό,τι έχει σχέση με τα χρήματα, την οικονομική κατάσταση, το σεξ, το φαγητό και την κοινωνική αποδοχή.
Έτσι όπως γίνεται αντιληπτό, οι περισσότεροι φίλοι, τα περισσότερα like, τα περισσότερα σχόλια που γίνονται σε μια ανάρτηση στο Facebook, μας δημιουργούν καλύτερα συναισθήματα, ικανοποιώντας την σχετική ανάγκη που έχει ο κάθε άνθρωπος.
Την ίδια στιγμή όμως λειτουργεί και αντίστροφα. Από ένα άτομο με την αντίδρασή του ή τη μη αντίδρασή του σε μια ανάρτηση είναι και η πιο εύκολη ένδειξη μη αποδοχής στο αντικείμενο της ανάρτησης.
«Το LIKE είναι σαν ένα εύκολο νεύμα, χωρίς λέξη σε κάτι μέσα σε ένα αρκετά θορυβώδες δωμάτιο από κόσμο», περιγράφει εξαιρετικά η Έλαν Μόργκαν, συγγραφέας, στο συμπέρασμά της μετά από ένα πείραμα διάρκειας δύο εβδομάδων που έκανε, προσπαθώντας να μην αντιδράσει σε καμία ανάρτηση στο Facebook.
«Είναι το πιο εύκολο από τα ‘’ναι, συμφωνώ και εγώ’'. Στην πραγματικότητα ένιωσα πόνους ενοχής επειδή δεν μου άρεσαν κάποιες ενημερώσεις, λες και η απουσία του συγκεκριμένου μου Like θα μεταφραζόταν ως αποδοκιμασία ή απόκρυψη στοργής. Ένιωθα ότι η ικανότητά μου να επικοινωνώ είχε με κάποιο τρόπο παραμορφωθεί. Η συνάρτηση "Μου αρέσει" με έχει γλιτώσει τόσο πολύ από την πληκτρολόγηση σχολίων με την πάροδο των ετών που πιθανότατα θα μπορούσα να είχα γράψει ένα πολύ περίεργο μυθιστόρημα για τον πόλεμο και την ειρήνη μέχρι τώρα», προσθέτει. ON DEMAND: Όλα τα ρεπορτάζ στο επίσημο κανάλι του bwinΣΠΟΡ FM στο youtube
