Μπιλ Ράσελ: Καταρρίπτοντας τα στερεότυπα στο NBA

Ο Μπιλ Ράσελ έχει αφήσει ανεξίτηλα χαραγμένο το στίγμα του στο NBA, όντας ένας από τους κορυφαίους παίκτες (κατά πολλούς ίσως ο κορυφαίος) που πάτησε ποτέ το πόδι του στα παρκέ στην ιστορία της λίγκας. Άλλωστε, αυτό μαρτυρούν και τα σπουδαία επιτεύγματα του θρυλικού center των Μπόστον Σέλτικς, με έντεκα πρωταθλήματα και πέντε βραβεία MVP για τον δώδεκα φορές All Star. Πέρα όμως από την αναμφισβήτητη αγωνιστική του αξία, ο θρύλος του μπάσκετ που απεβίωσε στα 88 του πριν λίγες ώρες ήταν ένας άνθρωπος που όρθωσε το τεράστιο ανάστημά του στον ρατσισμό.

Η ηγετική του παρουσία, σε συνδυασμό με τον ιδιαίτερο «ατσάλινο» χαρακτήρα του που δεν επιδεχόταν... εκπτώσεις στα πιστεύω του, προκάλεσε τριγμούς στα οπισθοδρομικά και ρατσιστικά στεγανά του NBA αλλά και της κοινωνίας των ΗΠΑ εκείνη της εποχή από τα πρώτα του κιόλας βήματα στον χώρο. Ενδεικτικό είναι πως ο ίδιος αρνήθηκε να αγωνιστεί στους Σεντ Λούις Χοκς από τους οποίους και επιλέχθηκε στο Νο.3 του draft το 1956, τονίζοντας πως δεν πρόκειται να αγωνιστεί σε μια τόσο ρατσιστική πόλη. Κάτι το οποίο εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο οι Σέλτικς, με τον αλησμόνητο προπονητή Ρεντ Άουερμπαχ να βλέπει στο πρόσωπό του ένα σπάνιο ταλέντο φέρνοντάς τον στη Μασαχουσέτη και χτίζοντας στη συνέχεια μια απίστευτη δυναστεία που μεσουρανούσε για 13 χρόνια με 11 τίτλους.

Αλώστε οι «κέλτες» εκείνη την εποχή ήταν ο ιδανικός προορισμός τόσο για τον Ράσελ, όσο και για οποιονδήποτε Αφροαμερικανό παίκτη, αφού ήταν η ομάδα που κατέρριψε πρώτη τα στερεότυπα λίγα χρόνια νωρίτερα, όταν το 1950 είχε επιλέξει τον Τσακ Κούπερ στο draft, όντας ο πρώτος μαύρος μπασκετμπολίστας στο NBA.



Ο «άρχοντας των δαχτυλιδιών» Ράσελ άλλαξε όλη την ιστορία του αμερικάνικου μπάσκετ, προσθέτοντας στο παιχνίδι στοιχεία που έλλειπαν μέχρι τότε, κυρίως στο κομμάτι της άμυνας. Με το αστείρευτο ταλέντο του και τα τρομερά προσόντα του στο ψηλό παιχνίδι έφερε επανάσταση στο NBA, αλλάζοντας την οπτική του σπορ μια για πάντα, καθώς απέδειξε πως οι επιτυχίες μπορούν να έρθουν και μέσω της άμυνας, αναγκάζοντας τις ομάδες να μάθουν να παίζουν οργανωμένο και πειθαρχημένο μπάσκετ.

Και κάπως έτσι μέσω του δρόμου των επιτυχιών φτάνουμε στις 18 Απριλίου του 1966, με τους Σέλτικς να βρίσκονται σε ένα σημαντικό σταυροδρόμι. Μετά από 16 χρόνια παρουσίας στην άκρη του πάγκου της ομάδας, το πλήρωμα του χρόνου έφτασε στο τέλος του για τον Άουερμπαχ, ο οποίος έψαχνε τον ιδανικό αντικαταστάτη για να συνεχίσει την αυτοκρατορία που έχτισε. Αρχικά προσέγγισε τους Φρανκ Ράσμεϊ και Μπομπ Κάσεϊ, ωστόσο αμφότεροι αρνήθηκαν τη θέση. Στη συνέχεια στράφηκε προς τον Τομ Χέινσον ο οποίος και αυτός με τη σειρά του αρνήθηκε, προτείνοντας όμως τον Μπιλ Ράσελ σε διπλό ρόλο, αυτόν του προπονητή-παίκτη. Ο Άουερμπαχ ενθουσιάστηκε με την ιδέα, με τους δύο άνδρες να δίνουν τα χέρια στις 16 του μήνα και την επίσημη ανακοίνωση να έρχεται δύο μέρες αργότερα.

Συμφωνία που αποδείχθηκε ιστορική, καθώς ο Ράσελ σε ηλικία 32 ετών έγινε ο πρώτος μαύρος προπονητής στην ιστορία του NBA! Και πάλι όμως δημιουργήθηκε μια μικρή αναστάτωση, όπως και πριν κάποια χρόνια με την είσοδός του στη λίγκα, με τον κόσμο και τα ΜΜΕ να υποδέχονται με επιφυλακτικότητα την εξέλιξη αυτή. Μάλιστα, ο ίδιος σε συνέντευξή του τόνισε πως: «Δεν μου πρόσφεραν τη δουλειά επειδή είμαι μαύρος, αλλά επειδή ο Ρεντ πιστεύει ότι μπορώ να το κάνω».

Ενδεικτικό πάντως του κλίματος που επικρατούσε στις αρχές τις θητείας του ως προπονητής και τις καχυποψίας που είχε ο κόσμος προς το πρόσωπό του απλά επειδή ήταν μαύρος, φαίνεται από κάποιες δηλώσεις που έκανε πολλά χρόνια αργότερα αποκαλύπτοντας: «Όταν ανέλαβα, η δεύτερη ή η τρίτη ερώτηση στη συνέντευξη Τύπου ήταν αν μπορώ να προπονήσω τους λευκούς παίκτες χωρίς προκαταλήψεις. Η απάντησή μου ήταν πως δεν θυμάμαι κάποιον από εσάς να έχει ρωτήσει κάτι αντίστοιχο έναν λευκό προπονητή για μαύρους παίκτες».

Στην πρώτη του χρονιά ως παίκτης-προπονητής τερμάτισε με τους Σέλτικς στη δεύτερη θέση της Ανατολής με ρεκόρ 60-21, χάνοντας στη συνέχεια στους τελικούς της Περιφέρειας (4-1) από τους μετέπειτα πρωταθλητές Φιλαδέλφια Σίξερς, τερματίζοντας έτσι παράλληλα και το εντυπωσιακό σερί των οκτώ σερί πρωταθλημάτων (1959-66).

Τα επόμενα δύο χρόνια όμως, κατάφερε να φέρει την ομάδα της Βοστώνης και πάλι στον θρόνο της. Αρχικά τη σεζόν 1967-68, επικρατώντας στον τελικό 4-2 των Λος Άντζελες Λέικερς, και ενώ στον τελικό της Ανατολικής Περιφέρειας είχαν αποκλείσει τους Σίξερς (4-3) σε μια από τις πιο ιστορικές ανατροπές στην ιστορία του ΝΒΑ, αφού είχαν βρεθεί πίσω στο σκορ με 3-1 από την παρέα του Τσάμπερλεϊν.



Στο «κύκνειο άσμα» του ο Ράσελ ήταν εμφανώς καταβεβλημένος τόσο σε σωματικό όσο και ψυχολογικό επίπεδο. Έμοιαζε πιο πολύ από ποτέ στην καριέρα του ως ένας... κοινός θνητός. Το επιβαρυμένο κορμί του, άλλωστε είχε φτάσει στα 35 χρόνια του, αλλά και οι πολιτικές εξελίξεις με τη δολοφονία του Ρόμπερτ Κένεντι εκείνη τη χρονιά και του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ έναν χρόνο νωρίτερα, τον πόλεμο στο Βιετνάμ, σε συνδυασμό με τον προβληματικό γάμο του, τον έριξαν σε εσωστρέφεια και κατάθλιψη. Βαθιά πολιτικοποιημένος και ακτιβιστής, είχε δώσει πολλές «μάχες» για τα ανθρώπινα δικαιώματα των μαύρων όλα τα προηγούμενα χρόνια, αδυνατώντας να συνειδητοποιήσει τα όσα συνέβαιναν στις ΗΠΑ εκείνη την περίοδο, κάτι το οποίο τον καταρράκωσε.

Μετά τους τελικούς εκείνης της χρονιάς και την κατάκτηση του ενδέκατου τίτλου του κόντρα στους Λος Άντζελες Λέικερς σε μια επική σειρά (4-3), ο Μπιλ Ράσελ αποσύρθηκε από την ενεργό δράση. Μάλιστα, λίγες μέρες αργότερα δεν έδωσε καν το παρών στη φιέστα που είχε στηθεί προς τιμήν των Σέλτικς, αφήνοντας φιλάθλους και δημοσιογράφους άναυδους με την απουσία του.

Ακόμα και την ύστατη στιγμή όμως, μετά από τόσες επιτυχίες, τόσους τίτλους με τους «κέλτες», τόσες ιστορικές στιγμές που χάρισε απλόχερα ο Μπιλ Ράσελ, πολλοί έσπευσαν να τον αποκαλέσουν προδότη που άφησε τον σύλλογο και απλώς εξαφανίστηκε. Η αλήθεια είναι πως δέθηκε πολύ με την ομάδα, τα πρόσωπα, τον μέντορά του Άουερμπαχ και συνολικά με τον οργανισμό των Σέλτικς, όχι όμως και με την ίδια την πόλη και τους ανθρώπους της. Το ήθος του δεν του επέτρεπε να κάνει... εκπτώσεις σε μια ομολογουμένως ρατσιστική κοινωνία.