Η τραγωδία και η κούρσα που κράτησε 54 χρόνια: Οι μαραθώνιος του 1912 δεν ήταν σαν τους άλλους…

Το καλοκαίρι του 1912, η Σουηδία διοργάνωσε τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες στην ιστορία της χώρας, 16 χρόνια μετά την αναβίωσή τους στην Ελλάδα.

Η Στοκχόλμη ανέλαβε το σπουδαίο αθλητικό γεγονός τρία χρόνια πριν, το 1909, με τους Αγώνες να είναι οι τελευταίοι πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο οποίος έφερε την ακύρωση του τουρνουά του 1916.

Αρκετά νέα στοιχεία εισήχθησαν στον θεσμό, όπως η χρήση ηλεκτρονικού χρονομέτρου στο τρέξιμο και οι τέχνες (που παρέμειναν στο πρόγραμμα μέχρι το 1948), ενώ για πρώτη φορά διεξήχθησαν τα αγωνίσματα καταδύσεων και κολύμβησης γυναικών.

Έγιναν όμως και πράγματα τα οποία άφησαν τους αγώνες της Στοκχόλμης στην ιστορία για λόγους πιο ιδιαίτερους. Αμφότερα, στον μαραθώνιο...

«Ή θα νικήσω, ή θα πεθάνω»

Το πρώτο και πιο σημαντικό δεν ήταν ευχάριστο. Αφορά τον πρώτο καταγεγραμμένο θάνατο αθλητή σε Ολυμπιακούς Αγώνες, με τον Φρανσίσκο Λάζαρο να αφήνει την τελευταία του πνοή στις 15 Ιουλίου, σε ηλικία μόλις, 21 ετών.

Ο Πορτογάλος δρομέας ήταν σημαιοφόρος της πατρίδας του στην πρώτη της συμμετοχή στους Αγώνες και ασχολούταν ερασιτεχνικά με τον αθλητισμό, ενώ εργαζόταν ως ξυλουργός σε εργοστάσιο αυτοκινητοβιομηχανίας στη Λισαβόνα.

Το 1910, ο Λάζαρο είχε στεφθεί νικητής στον μαραθώνιο της πορτογαλικής πρωτεύουσας και, ως κάτοικος της νότιας Ευρώπης, ήταν μαθημένος να τρέχει υπό υψηλές θερμοκρασίες.



Έτσι, η ζέστη (32 βαθμοί Κελσίου) που επικρατούσε στη Στοκχόλμη την 14η Ιουλίου δεν τον προβλημάτισε και τόσο. Μάλιστα, σκέφτηκε να καλύψει το σώμα του με λάδι, θεωρώντας πως αυτό θα τον βοηθήσει να μην ιδρώσει και να έχει καλύτερα αποτελέσματα.

Δυστυχώς, το πείραμά του όχι απλά δεν πέτυχε, αλλά είχε τραγικά αποτελέσματα. Το λάδι όχι απλά δεν σταμάτησε την εφίδρωση του αθλητή, αλλά αντιθέτως τον έκανε να ζεσταίνεται ακόμη περισσότερο. Η πρώτη του κατάρρευση κατά τη διάρκεια της κούρσας δεν τον πτόησε, καθώς σηκώθηκε γρήγορα και συνέχισε να τρέχει.

Ωστόσο, στο 29ο χιλιόμετρο, το σώμα του Λάζαρο δεν άντεξε και ο Πορτογάλος βρέθηκε φαρδύς πλατύς στο έδαφος. Το λάδι που είχε βάλει για να προστατευτεί από τον ήλιο είχε μπλοκάρει τους πόρους του οδηγώντας σε ακραία αφυδάτωση. Οι πρώτες βοήθειες παρασχέθηκαν άμεσα στον νεαρό δρομέα και λίγο αργότερα μεταφέρθηκε στο πλησιέστερο νοσοκομείο, έχοντας πυρετό που έφτανε τους 41 βαθμούς.



Ωστόσο, ήταν πια αργά. Ο 21χρονος αθλητής δεν ανέκτησε ποτέ τις αισθήσεις του και τις πρώτες πρωινές ώρες της 15ης Ιουλίου έφυγε από τη ζωή. Η χρήση λαδιού, σε συνδυασμό με το έτρεξε ασκεπής αλλά και με το ότι όπως μαθεύτηκε αργότερα, είχε καταναλώσει στρυχνίνη πριν τον αγώνα, έφεραν τον τραγικό του θάνατο. «Ή θα νικήσω, ή θα πεθάνω» φέρεται να είπε πριν τον αγώνα που έμελλε να είναι και ο τελευταίος του...

Ήταν ο πρώτος αθλητής που έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Ο δεύτερος θα καταγραφόταν 48 χρόνια αργότερα, στη Ρώμη, όταν ο Δανός ποδηλάτης Κνουντ Ένεμαρκ Γένσεν έχασε τη ζωή του από θερμοπληξία...

Η κούρσα των 54 ετών

Στον αγώνα εκείνο όμως, καταγράφηκε και ένα άλλο, λιγότερο τραγικό αλλά πολύ μιο μυστηριώδες, περιστατικό. Το 1912 σηματοδότησε την πρώτη συμμετοχή Γιαπωνέζων στους Ολυμπιακούς Αγώνες, με τον Μισίμα Γιαχίκο να μετέχει στα 100, στα 200 και στα 400 μέτρα και τον Κανακούρι Σίζο να διαγωνίζεται στον μαραθώνιο.

Γεννημένος το 1891, όπως και ο αδικοχαμένος Λάζαρο, ο Κανακούρι φερόταν να είχε σπάσει το παγκόσμιο ρεκόρ στο εν λόγω αγώνισμα το 1911, με χρόνο 2:32:45 στον εγχώριο προκριματικό για την πρόκριση στη Σουηδία, ωστόσο το είχε πράξει σε απόσταση ελαφρώς μικρότερη από αυτήν του επίσημου αγώνα (περίπου 40 χλμ).

Για να προετοιμαστεί για τους Ολυμπιακούς, προπονήθηκε με τον πατέρα του τζούντο, Κάνο Τζιγκόρο, ενώ για να μπορέσει να μαζέψει τα 1.800 γιεν που χρειαζόταν για να κάνει το 18ήμερο (!) ταξίδι προς τη Στοκχόλμη, χρειάστηκε να μαζέψουν χρήματα οι συμφοιτητές του, ενώ ο αδερφός του συνέβαλε κι αυτός με ένα 300άρι!



Εντέλει, το ιαπωνικό δίδυμο έφτασε στη Σκανδιναβία αρχικά μέσω πλοίου και εν συνεχεία μέσα του Υπερσιβηρικού Σιδηρόδρομου, ωστόσο όταν ο Κανακούρι έφτασε στη Στοκχόλμη δεν λυτρώθηκε ακριβώς... Ο Ασιάτης δρομέας δεν κατάφερε να συνηθίσει την τοπική κουζίνα, ενώ δυσκολευόταν να κοιμηθεί λόγω των λευκών νυχτών.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο τιμ μάνατζερ της ιαπωνικής αποστολής, Χιόζο Ομόρι, προσβλήθηκε από φυματίωση κατά τη διάρκεια του ατελείωτου ταξιδιού και δεν μπορούσε να καθοδηγήσει τον Κανακούρι όπως θα ήθελε τις ημέρες πριν τον αγώνα. Μάλιστα, ο Ομόρι θα έφευγε από τη ζωή μέσα στους επόμενους μήνες...

Η μέρα του μαραθωνίου έφτασε και η έντονη ζέστη δημιούργησε προβλήματα στον Ιάπωνα αθλητή. Ευτυχώς γι’ αυτόν, δεν είχε τόσο σοβαρές επιπτώσεις όπως στον άτυχο Λάζαρο. Λίγο μετά τα μισά του αγώνα, ο Κανακούρι παραιτήθηκε και βρήκε καταφύγιο σε ένα μικρό σπίτι που βρισκόταν πλησίον του σημείου. Εκεί φέρεται να ήπιε μεγάλες ποσότητες νερού και πορτοκαλάς πριν καταρρεύσει σε έναν καναπέ, για να φύγει εντέλει το επόμενο πρωί.



Ντροπιασμένος, φέρεται να μην ενημέρωσε ποτέ τις τοπικές αρχές για το τι του είχε συμβεί και ξεκίνησε κρυφά για την επιστροφή στην Ιαπωνία. Παρά την αποτυχία του το 1912, θα συμμετείχε σε άλλους δύο Αγώνες το 1920 και το 1924, ενώ απόλαυσε μια σπουδαία καριέρα ως δρομέας στην πατρίδα του.

Μέσα στις επόμενες δεκαετίες όμως, άρχισε να γεννάται στη Σουηδία ο θρύλος περί ενός Ιάπωνα αθλητή ο οποίος εξαφανίστηκε από προσώπου γης και θεωρούταν, επισήμως, αγνοούμενος στη σκανδιναβική χώρα.

Ασφαλώς, ο θρύλος θα εξελισσόταν σύντομα σε πραγματικότητα. Το 1962, ένας Σουηδός δημοσιογράφος κατάφερε να εντοπίσει τον Κανακούρι και πέντε χρόνια αργότερα, ο Ιάπωνας πρώην δρομέας επέστρεψε στον... τόπο του εγκλήματος για να τερματίσει, επιτέλους τον αγώνα που ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1912!



Πράγματι, ο 76χρονος πια Ασιάτης ολοκλήρωσε την απόσταση που του έλειπε και μπήκε στο βιβλίο Γκίνες για τη πιο μεγάλη, σι διάρκεια, κούρσα, 54 ετών, 249 ημερών, πέντε ωρών, 32 λεπτών και 20,3 δευτερολέπτων!

Μάλιστα, ο Κανακούρι έσπεσε να αναζητήσει το σπίτι όπου είχε φιλοξενηθεί 5,5 δεκαετίες νωρίτερα, καταφέρνοντας να βρει τον γιο του ιδιοκτήτη, που τον κέρασε ένα ποτήρι πορτοκαλάδα, τιμώντας όσα έγιναν προπολεμικά.

Ο Κανακούρι έφυγε από τη ζωή το 1983, έχοντας φτάσει τα 92 του χρόνια, ήσυχος πια, καθώς καμία εκκρεμότητα δεν είχε μείνει ανολοκλήρωτη...