Ένα τείχος που χώριζε το «θέλω» από το «δεν μπορώ»!

Ετσι ξαφνικά όπως χωρίστηκε ένα βράδυ του Αυγούστου του 1961, το Βερολίνο, έτσι απότομα ήρθε και η βραδιά του γκρεμίσματος. Εκείνη τη νύχτα της 9ης Νοέμβρη του 1989, ερχόταν και συμβολικά το τέλος της εποχής που μεταπολεμικά χώριζε την Ανατολή από την Δύση. Το «Τείχος του αίσχους» υψώθηκε για να περιορίσει την διαρκή φυγή των Ανατολικογερμανών προς το Δυτικό Βερολίνο και την ελευθερία αλλά έπεφτε εκείνες τις μέρες με τα κανάλια να συνδέονται με το Βερολίνο, για να δείξουν τις πρώτες εικόνες με την ιστορία να διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια σου και να το αντιλαμβάνεσαι αμέσως!

Θυμάμαι σαν τώρα τη νύχτα που τα κρατικά κανάλια (γιατί ακόμα δεν υπήρχε ιδιωτική τηλεόραση με τη «γέννηση» του Mega να απέχει κάποιες εβδομάδες) συνδέθηκαν με το CNN διακόπτοντας την όποια ροή για να δείξουν τι συνέβαινε στο Βερολίνο. Ηταν ένα «συγκλονιστικό και κοσμοϊστορικό γεγονός», όπως προανήγγειλε ο εκφωνητής και κανείς από όσους το είδαμε δεν ξεχνά το τι έκανε, το που ήταν, πως το βίωσε.

Ο κόσμος μέσα σε λίγα λεπτά , έπαυε να είναι αυτός που γνώριζε η ανθρωπότητα μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και τις ημέρες της ευφορίας που ακολούθησαν την πτώση του τείχους οι μεγάλες κουβέντες έδωσαν και πήραν. Οι πιο αισιόδοξοι μιλούσαν ?σε αθλητικό επίπεδο- για τη δημιουργία μιας υπερδύναμης, που σε μία δεκαετία δεν θα είχε αντίπαλο! Οι πραγματικά ελάχιστοι απαισιόδοξοι εξέφραζαν τις αντιρρήσεις τους. Ηταν εκείνοι οι λίγοι που ψέλλιζαν πως κανείς ποτέ δεν εγγυήθηκε την επιτυχία σε δύο κολοσσούς απλώς και μόνο επειδή ενώθηκαν. Και φυσικά αυτοί που πίστευαν πως δύο διαφορετικοί κόσμοι θα συνυπήρχαν με το καλημέρα, κατάλαβαν γρήγορα πως αυτό θα ήταν αδύνατο!

Φυσικά το πρόβλημα δεν ήταν αθλητικό. Ηταν πρωτίστως κοινωνικοπολιτικό! Οι δύο πλευρές ήταν διαφορετικές και πολύ πριν σηκωθεί το τείχος , το 1961. Η δυτική πλευρά βιώνοντας το οικονομικό θαύμα της γερμανικής αναγέννησης υπό τον Αντενάουερ, μετά τα συντρίμμια του Πολέμου σηκωνόταν και πάλι στα πόδια της, ενώ αντίθετα η ανατολική πλευρά δεν μπορούσε να αποκτήσει καν τα στοιχειώδη προς το ζειν. Η απόφαση να σηκωθεί ένα φράγμα είχε ήδη σχεδιαστεί από τον Εριχ Χόνεκερ (μετέπειτα πρόεδρο της Λαικής Δημοκρατίας της Γερμανίας) και εκτελέστηκε με τεράστια μυστικότητα το Βράδυ του Σαββάτου 12 Αυγούστου του 1961. Μόλις 12 άτομα ήξεραν τι επρόκειτο να συμβεί και άλλοι πεντακόσιοι περίμεναν οδηγίες χωρίς να φαντάζονται ωστόσο τι ακριβώς θα επακολουθούσε.



Ακριβώς στις 12 τα μεσάνυχτα και με την πόλη να ζει την καλοκαιρινή ραστώνη, μονάδες του στρατού κινήθηκαν γρήγορα και άρχισαν σε ένα μήκος αρχικά τριάντα χιλιομέτρων να τοποθετούν συρματόπλεγμα χωρίζοντας ουσιαστικά το Βερολίνο στη μέση! Πάρα πολλοί άνθρωποι εγκλωβίστηκαν αφού ήταν σε συγγενικά ή φιλικά σπίτια, ή βρέθηκαν τις πρωινές ώρες να φεύγουν από διάφορα κέντρα διασκέδασης και συνειδητοποίησαν με φρίκη πως είχαν αποκοπεί από την περιοχή τους.

Πολλοί βίωσαν έναν μακροχρόνιο εφιάλτη, όπως ο Χέλμουτ Κλόπφλες την ιστορία του οποίου γράφω αναλυτικά στο βιβλίο Παιχνίδι χωρίς όρια (εκδόσεις ΤΟΠΟΣ) το οποίο κυκλοφόρησε στα 20 χρόνια από την πτώση του τείχους.

Ο Κλόπφλες μένοντας σε ένα φίλο του το μοιραίο εκείνο βράδυ, είδε έντρομος το πρωί τα μπλόκα και φυσικά επειδή δεν είχε οικογένεια απ[ό την άλλη πλευρά δεν τον άφηναν να επιστρέψει! Εμεινε τελικά εγκλωβισμένος από την ανατολική πλευρά με τις μέρες να γίνονται μήνες και χρόνια , με μόνη ουτοπία που τον κρατούσε ζωντανό, το να πηγαίνει και να ακούει δίπλα στο τείχος τις φωνές από τον αγώνα της Χέρτα που αγωνιζόταν στο δυτικό τομέα, στο Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου!

Η κυβέρνηση τη Λαοκρατικής Γερμανίας αποφάσισε να υψώσει το τείχος ως φραγμό στην μαζική φυγή που ήδη μετρούσε 2,5 εκατομμύρια πολίτες οι οποίοι είχαν ήδη περάσει προς το Δυτικό Βερολίνο. Αμέσως υπήρξε μία δραματική μείωση και μέχρι το 1971 μόλις 1500 άνθρωποι τον χρόνο κατάφερναν να δραπετεύσουν. Η ιστορική φωτογραφία, μία από τις πιο δραματικές του 20ου αιώνα, τραβηγμένη στις 15 Αυγούστου του 1961 με τον νεαρό Γερμανό στρατιώτη να πηδάει πάνω από το συρματόπλεκτο φράγμα τρέχοντας προς την ελευθερία, έγινε σύμβολο και η τοποθέτηση τελικά κανονικού τείχους που εκτεινόταν 150 χιλιόμετρα αποτέλεσε για μεγάλο διάστημα τη γραμμή ανάμεσα στο «Θέλω» και το «δεν μπορώ» !

Ο αριθμός αυτών που κατάφερναν να διαφύγουν ολοένα και μειωνόταν μέχρι που στα μέσα της δεκαετίας του 80 ελάχιστα άτομα το κατόρθωναν. Οι έλεγχοι είχαν γίνει πολύ πιο ενδελεχείς και η σκληρότητα των φρουρών που πυροβολούσαν εν ψυχρώ συν η εξέλιξη των μέτρων ασφαλείας ελαχιστοποιούσαν τις πιθανότητες σε όποιον το επιχειρούσε!

Ο αθλητισμός έχει δεκάδες ιστορίες που συνδέονται με εκείνη την εποχή, όπως το πρόγραμμα 1425 που ουσιαστικά εκπόνησε η κυβέρνηση της Ανατολικής Γερμανίας για να δημιουργήσει υπεραθλητές χωρίς κανένα ηθικό φραγμό και με χρήση κάθε μέσου. Ποδοσφαιρικά αυτό που πάντα θα συνδέει τις δύο πλευρές είναι η μοναδική αναμέτρηση στην ιστορία των εθνικών ομάδων που έγινε το 1974 και στο Αμβούργο στο πλαίσιο του Μουντιάλ, οι Ανατολικοί νίκησαν με το γκολ του Γιούργκεν Σπαρβάσερ που αργότερα θα χρωστούσε την ίδια του τη ζωή, στην αποθέωση που γνώρισε από το καθεστώς του Χόνεκερ! Ηταν η «μεγαλύτερη νίκη στην ιστορία της χώρας», όπως κραύγαζε το ραδιόφωνο της Λειψίας. Και ο Σπαρβάσερ όταν διέφυγε στη Δύση το 1980 αποκάλυψε πως γλύτωσε επειδή τον γνώρισε ο σκοπός σε ένα από τα σημεία ελέγχου!

Το 2011 στην επέτειο των 50 χρόνων από τη χρονιά που υψώθηκε το τείχος, το 83% των Γερμανών δήλωναν πως το χάσμα παραμένει. Με τη διαφορά πως δεν είναι πια ένα τείχος που τους χωρίζει, αλλά η νοοτροπία! Οι αντιλήψεις και οι προκαταλήψεις των μεν για τους δε. Γιατί τελικά μερικές φορές οι άνθρωποι απομακρύνονται από τους υπόλοιπους λόγω ενός αόρατους πλέγματος που κατατάσσει κάποιους από εδώ και κάποιους από εκεί!

Ωστόσο Το καλοκαίρι του 2014 με το γκολ ενός παιδιού που γεννήθηκε μετά το 1989, στην ενωμένη ξανά Γερμανία, του Μάριο Γκέτσε η εθνική τους ομάδα έγινε πρωταθλήτρια κόσμου και πάλι, κάτι που έβγαλε τον κόσμο ενωμένο στους δρόμους! Μπορεί ο αθλητισμός να μην κατάφερε ποτέ πραγματικά να αλλάξει την μοίρα ενός λαού, αλλά οι εικόνες τουλάχιστον από μία χώρα που πανηγύριζε χωρίς αναστολές μπροστά από το σημείο σύμβολο εκείνης της διαιρεμένης εποχής, στη πύλη του Βραδεμβούργου, ήταν δείγμα πως κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι?.

Για όσους ζήσαμε την εποχή που ο κόσμος ήταν χωρισμένος σε Ανατολή και Δύση αυτή είναι μία επέτειος που δεν πρέπει να περνάει απαρατήρητη. Για όσους δεν την βίωσαν καλό είναι να μάθουν όσα περισσότερα πράγματα γίνεται. Γιατί μόνο τότε θα μπορούμε να ελπίζουμε βάσιμα πως τέτοιες φρικτές εικόνες δεν θα τις ξαναβρούμε μπροστά μας!