Στρατηγός… Σαμπόνις υπό τις ελληνικές ιαχές

Συνήθειο το έχουμε να αποθεώνουμε τον νικητή και να του αποδίδουμε τα πρέποντα… πολλές φορές με δόσεις υπερβολής στην προσπάθειά μας να παρουσιάσουμε τα γεγονότα. Φυσικά, ο λεγάμενος δεν χρειάζεται συστάσεων, υπερβολών και «στολισμάτων», διότι ο τρόπος που καθήλωσε τους πάντες στη καριέρα του μοιάζει με συνεχή άθλο. Τα λόγια περισσεύουν για όσους είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν τον Άρβιντας Σαμπόνις και όσοι τον αντιμετώπισαν… δεν τους αρκούσε ένας πίνακας διδασκαλίας για να ξεδιπλώσουν τις σκέψεις τους.

Η Ελλάδα είχε λάβει την έγκριση από την FIBA ώστε να διοργανώσει το Ευρωμπάσκετ του 1995 σε ένα ως είθισται καλοκαιρινό τοπίο. Η Λιθουανία ανεξαρτητοποιήθηκε μόλις τέσσερα χρόνια πριν και στο ρόστερ τους διέθεταν αθλητές κλάσεις, ποιότητας και άπλετου ταλέντου. Μερικούς τους μάθαμε από την καλή και από την ανάποδη στα μέρη μας. Όπως, ο Αρτούρας Καρνισόβας που κόσμησε τα ερυθρόλευκα χρόνια αργότερα. Ανάποδη, καθώς, μετά της ήττας της Μπαρτσελόνα από τον Ολυμπιακό στη Ρώμη, στις δηλώσεις του έδωσε «στεγνά» τον Αίτο Ρενέσες και την ανικανότητα του να καταστρώσει το αγωνιστικό πλάνο.

Ένα όνειρο απατηλό...

Ο Σαμπόνις ήταν ένα πραγματικό θηρίο, ουδείς διέθετε την τρέλα να πάει κατά πάνω του, γιατί στο τέλος της σκηνής θα έπαιρνε αγκαλιά και γέμιζε με τον ιδρώτα του το παρκέ. Αλλά ο τρόμος, ο αληθινός, εκείνος που σε μεταμορφώνει σε καταρράκτη με κρύο ιδρώτα ερχόταν στην επίθεση. Για όσους παρακολουθούν με λατρεία το σημερινό NBA, ο «Σάμπας» ήταν ο προκάτοχος του Νίκολα Γιόκιτς, απλούστατα πιο δυναμικός στη ρακέτα, αξιόπιστο τρίποντο για την εποχή, παρών και στα δύο κομμάτια του παρκέ και δημιουργία που σε ανάγκαζε να γουρλώσεις τα μάτια από θαυμασμό.



Ερχόμενος στην Αθήνα είχε καρφιτσωμένα τα παράσημα της εκστρατείας από την κατάκτηση της Ευρωλίγκας κόντρα στον Ολυμπιακό στο Final 4 της Σαραγόσας, με τον Γιάννη Ιωαννίδη να σκίζει τα γουρλίδικα έθιμά του και να αποχωρεί από το λιμάνι.

Τυχερός μέσα στην ατυχία του, είδε επιτέλους τον εαυτό του να βγάζει τα πολύτιμα εισιτήρια για το μεγάλο ταξίδι στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Μία διαδρομή που καθυστέρησε μία δεκαετία λόγω της άρνησης της Σοβιετικής Ένωσης να αφήσει τον Σαμπόνις να μετακομίσει στο NBA.

Το τι έκανε στο NBA στην προχωρημένη ηλικία που πήγε και τα ταλαιπωρημένα γόνατά του που τόλμησαν να ορθώσουν ανάστημα στα γυμνασμένα και εκρηκτικά εκείνα των Αμερικανών, είναι από άλλο ανέκδοτο. Ίσως μόνο ένα αξίζει να παραθέσουμε, δεν ομιλούμε για αστικό μύθο και ιστορία ενός παππούλη που έφυγε συγκινημένος από την κερκίδα και αμέσως τράβηξε δρόμο για το σπίτι με σκοπό να μοιραστεί τις στιγμές που έζησε με τα εγγονάκια του… αλλά για δεδομένο πέρα για πέρα αληθινό. Αποτελούσε ένας από τους λίγους που μπορούσαν να κατευνάσουν τα μποφόρ που δημιουργούνταν σε κάθε κάρφωμα του Σακίλ Ο’ Νιλ.

Στην πλώρη ο Μαρτσιουλιόνις και στην πρύμη ο Σαμπόνις

Στην πρεμιέρα η Λιθουανία μπήκε με το δεξί στη διοργάνωση, επικρατώντας της Γερμανίας με 96-82, προεξάρχοντος του ισοπεδωτικού Καρνισόβας των 35 πόντων. Έπειτα ακολούθησε η «Επίσημη Αγαπημένη» που έψαχνε διακαώς ένα μετάλλιο μετά από έξι χρόνια, όμως αποδείχθηκε ότι θα έμενε πάντα στη λεπτομέρεια έξω από το βάθρο για το υπόλοιπο της δεκαετίας. Με τον Μαρτσουλιόνις σε δαιμονιώδη μέρα και τους 28 πόντους παρέα με τις 5 ασίστ, η Λιθουανία διπλασίασε τις νίκες της σε ισάριθμα παιχνίδια. Σαν προϊκονομία και ανώμαλη προσγείωση έμοιαζε η ήττα από την Γιουγκοσλαβία, μολονότι δεν στάθηκε ικανή να αλλάξει την πορεία της ομάδας του Βλάντας Γκαράστας. Επήλθε η κανονικότητα απέναντι στην Ιταλία με την συγκλονιστική εμφάνιση του καλύτερου διδύμου της διοργάνωσης. Ο Σαμπόνις κατέγραψε 19 πόντους και μάζεψε 19 ριμπάουντ σε ένα αρχοντικό νταμπλ-νταμπλ και με τον γκαρντ των Σιατλ Σούπερσονικς να εκτοξεύεται στους 32 πόντους και να μοιράζει 8 τελικές πάσες. Κανένα πρόβλημα για την Λιθουανία απέναντι στην πιο αδύναμη Σουηδία, νίκησε με 96-73 με τον Καρνισόβας να σταματάει στους 34 και το «θαύμα της φύσης» να μένει σταθερός στα νταμπλ-νταμπλ. Στο τελευταίο ματς του ομίλου, το Ισραήλ δεν στάθηκε εμπόδιο και με 91-75 τερμάτισαν στη δεύτερη θέση, πίσω από τους μετέπειτα πρωταθλητές.

Στον πρώτο αγώνα των νοκ άουτ, η Ρωσία στάθηκε περήφανα απέναντι στους Λιθουανούς, αλλά ο Σαμπόνις έμοιαζε δέκα χρόνια νεότερος. Κατεδάφισε κάθε τι που βρέθηκε στον διάβα του, σημείωσε 33 πόντους και 14 ριμπάουντ για να διαμορφώσει το τελικό 82-71. Στα ημιτελικά αντιμετώπισε την Κροατία, η οποία διψούσε για διάκριση, μολονότι η κάκιστη αγωνιστική απόδοση του Τόνι Κούκοτς στέρησε σημαντικά δυναμικής, αφήνοντας τον Ντίνο Ράτζα να παλεύει με τα κύματα. Στην αντίπερα όχθη, οι συνήθεις ύποπτοι χτύπησαν τη κάρτα στην ώρα τους και σε ένα ρεσιτάλ, έγραψαν το 90-80. Έσπασε τα κοντέρ ο Μαρτσουλιόνις με 27 πόντους, 4 ασίστ και 7 ριμπάουντ, ενώ ο Σαμπόνις είχε 26 πόντους και 17 «σκουπίδια».

και ιδού ο τελικός…

Ο Νοσφεράτου και η αποβολή φιάσκο

Εκείνη τη μέρα το κισμέτ καλούσε τον Σάσα Τζόρτζεβιτς και όλοι έμειναν να κοιτούν τον… Νοσφεράτου να πίνει το αίμα των Λιθουανών με τους 41 πόντους που έγραψε στην προσωπική του στατιστική. Ένα παρατσούκλι που του το «κόλλησαν» επί την πράξη και έμεινε στο πέρασμα των χρόνων. Φυσικά, ο Μαρτσουλιόνις δεν κοίταζε απλώς και αποδέχθηκε την πρόκληση που του παρουσιάστηκε, αλλά δεν ήταν η μόνη που τον κύκλωνε…

Η FIBA όρισε στον τελικό τους Πιτσίλκα και Τόλιβερ (!), με τους Λιθουανούς να έχουν ιδιαίτερες ενστάσεις -να το θέσουμε ευγενικά- για τον Αμερικανό διαιτητή. Μάλιστα, το πάντα ήρεμο και συγκρατημένο ελληνικό κοινό, έδινε δώρο σε επίδοξους τυχερούς κινητά Μοτορόλα…

Το στραβοσφύργμα του Τόλιβερ με το σκορ στο 84-83 υπέρ των Γιουγκοσλάβων στον Στομπέργκας για ένα επιθετικό φάουλ που ουδείς άλλος κατάλαβε, ξεσήκωσε κόσμο και Λιθουανούς. Η κερκίδα έβγαλε από το συρτάρι ένα παλιό αγαπημένο σύνθημα και το τραγουδούσε με πάθος.

''Δεν θα πάρεις κύπελλο ποτέ Πασπαλιέ, Πασπαλιέ’’

Αρένα κανονική με τον ιδρώτα να αντικαταστεί το αίμα και χλωρά κλαδιά να περιμένουν ένα σπίρτο για να ανάψει η πυρκαγιά. Ο Σαμπόνις με 20 πόντους και 8 ριμπάουντ κρατούσε σαν τον Άτλα μία ολόκληρη ρακέτα, αποβλήθηκε (!) λόγω διαμαρτυριών σε μία αναμέτρηση που αν τηρούσε στο έπακρον τους κανόνες, αμφότεροι θα έπαιζαν με τα «δεύτερα», γεγονός που λειτούργησε ως προσάναμμα. Οι 32 πόντοι του Μαρτσουλιόνις δεν αρκούσαν και οι «γιούγκοι» απέδρασαν με το χρυσό μετάλλιο με τον ηλεκτρονικό πίνακα να αναγράφει 96-90.

Στο τέλος ο έσχατος λόγος άνηκε στη κερκίδα και θέλησε να εκφράσει την άποψή της για την κατάκτηση...

''Πήρες ένα Κύπελλο σικέ Πασπαλιέ, Πασπαλιέ’’, ο Ζάρκο το χόρεψε κιόλας στα αποδυτήρια και δεν θύμωσε ούτε στιγμή στο κοινό που καλώς ή κακώς έδωσε τις καλύτερες παραστάσεις του μπροστά του.

Πολυτιμότερος παίκτης ανακηρύχθηκε ο Μαρτσουλιόνις, με τους Έλληνες δημοσιογράφους να εκδικούνται με τον τρόπο τους τους Γιουγκοσλάβους, αρνούμενοι να δώσουν την διάκριση στον Τζόρτζεβιτς που οργίασε.



Ο Σαμπόνις ήταν ο δεύτερος σκόρερ της διοργάνωσης με 22 πόντους πίσω από τον πιστό συνάδελφο του στο έγκλημα. Πρώτος σε ριμπάουντ με 15,3 ανά αγώνα και τέλος -και πιο σημαντικό- μέλος στη κορυφαία πεντάδα, εκεί που δεν έλειπε ο Φάνης Χριστοδούλου.

Το ''Λιέτουβα-Λιέτουβα'' που έκανε… μελιντζανί τον Ίβκοβιτς

Καμίνι το ΟΑΚΑ από 20 χιλιάδες θεατές, προδιατεθειμένους από την προστασία που λάμβαναν οι γιουγκοσλάβοι εξαιτίας του Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς, χρόνια κεφαλή και ιστορικό πρόσωπο της FIBA.

Οπαδοί και δημοσιογράφοι παραταγμένοι μιλούσαν για την εύνοια που λάμβαναν τα μέλη του «Σέρβικου λόμπι». Όσο και να προσπαθούσαν οι δίπλα να αποτινάξουν τα κοσμητικά επίθετα, συνειδητοποίησαν με το πρώτο πάτημα στο παρκέ ότι το βράδυ στην Αθήνα δεν θα συνοδευτεί από παγωτό στο Θησείο. Κραυγές αποδοκιμασιών στην είσοδο, κατά το άκουσμα του Εθνικού ύμνου και φυσικά, στην απονομή. Όπου η χαρά των νικητών έβραζε στο καζάνι της οργής.

Δεν μας το συγχώρεσε ποτέ το σινάφι του Ντούντα -ούτε ο ίδιος- εκείνο το βράδυ, ακόμα και αν τον προσπέρασαν, ουδέποτε το ξεπέρασαν και στο μυαλό τους καταγράφτηκε ως οι Έλληνες που είχαν το θράσος να φωνάζουν σαν παλαβά ''Λιέτουβα-Λιέτουβα''. Αγριεμένος ο Ίβκοβιτς κατά την διάρκεια του αγώνα, διαμαρτυρόταν σε όποιον έβρισκε και η εχθρική ατμόσφαιρα από ένα κοινό που αγάπησε, τον χαράκωνε με υστερόγραφο… προδοσία.

Στην συνέντευξη Τύπου συνέχισε στο ίδιο τροπάρι και παρά την επικράτησή της ομάδας του, σε κάθε ματιά του «έκαιγε» εκείνους που του έστριψαν το μαχαίρι στη πληγή. Αποφασισμένος να ακολουθήσει την ίδια απολυταρχική τακτική όπως αυτοί που του κήρυξαν τον πόλεμο.
''Νικήσαμε τους Λιθουανούς, κατατροπώσαμε τη διαιτησία'', ήταν οι πρώτες αράδες που ξεστόμισε, αναγκάζοντας τους δημοσιογράφους στην αίθουσα να ξεσπάσουν σε νευρικό γέλιο… γέλιο που φούντωνε την αναζωπύρωση της φλόγας που ούτε 100 πυροσβεστικά αεροσκάφη δεν θα μπορούσαν να ηρεμήσουν.

Μιας που έμμεσα τον θέσαμε στη συζήτηση, μάλλον άδοξο θα ήταν να μην παραθέσουμε και τα «ψιστήρια» του Ζέλικο Ομπράντοβιτς στον Σαμπόνις.

Ο Παναθηναϊκός υποδέχθηκε το 2004 την Ζάλγκιρις στο Σπόρτινγκ και το αποτέλεσμα είναι άνευ σημασίας σε σύγκριση με τη συνέχεια. Ο παμπόνηρος Ομπράντοβιτς τηλεφωνεί στον Σαμπόνις και δίνουν ραντεβού στα μπουζούκια και συγκεκριμένα στον Αντώνη Ρέμο, που αποτελεί την αδυναμία του Σέρβου. Το τραπέζι διέθετε το απαιτούμενο αλκοόλ για την προδιάθεση και οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν.



Έτοιμος ο Ζοτς να ρίξει... βόμβα μεγατόνων στο ευρωπαϊκό μπάσκετ προσέγγισε τον Λιθουανό με σκοπό να τον δελεάσει να φορέσει τα πράσινα με το τριφύλλι στο στήθος. Αμέσως ξαφνιάστηκε ο άλλοτε σέντερ της «Βασίλισσας» και παρέθεσε τις αντιρρήσεις του στη πρόταση του Ζοτς, με χιουμοριστικό τρόπο ''Άκουσα πως κάνεις πρωινές προπονήσεις στον Παναθηναϊκό, εγώ δεν διατίθεμαι να ακολουθήσω''. Ο Ομπράντοβιτς διαισθανόμενος πως βαδίζει σε τέλμα, έπαιζε τον άσσο που έκρυβε στο μανίκι του, σαν να αδημονούσε να λάβει τη συγκεκριμένη απάντηση.

''Για σένα δεν θα υπάρχουν πρωινές προπονήσεις''

Κόσμησε τα πράσινα, αλλά όχι του Παναθηναϊκού. Παρέμεινε εκεί που όλα ξεκίνησαν να παίρνουν σάρκα και οστά, στο μέρος που ονειρεύτηκε ότι θα δοξαστεί και θα αφήσει έναν μύθο αδιάφθορο και ανεπηρέαστο στα θελήματα του χρόνου. Στο Κάουνας, όπου έκλεισε τη καριέρα του το ίδιο καλοκαίρι, χειροκροτούμενος από ένα ολόκληρο Έθνος!