Τη δεκαετία του 1980 γεννήθηκε μία μεγάλη κόντρα εντός των τειχών της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν η εποχή που η Ζαλγκίρις αμφισβήτησε την παντοκρατορία της ΤΣΣΚΑ Μόσχας. Και τα κατάφερε, καθώς η ομάδα από τη Λιθουανία αντιστάθηκε σαν… γαλατικό χωριό στην αυτοκρατορία της «ομάδας του στρατού», ενώ παράλληλα έλαμψε ένα από τα μεγαλύτερα αστέρια του ευρωπαϊκού μπάσκετ. Ο Άρβιντας Σαμπόνις.
Η ΤΣΣΚΑ Μόσχας ήταν ο ορισμός της αυτοκρατορίας στο μπάσκετ στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης. Η «ομάδα του στρατού»… επιστράτευε τους καλύτερους αθλητές του κράτους, παρουσιάζοντας ένα σχεδόν ανίκητο σύνολο, που αποτελούσε κατά βάση και την εθνική ομάδα. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, όποιος υπηρετούσε στον στρατό ήταν υποχρεωμένος να αγωνίζεται στην ΤΣΣΚΑ. Από το 1960 μέχρι το 1984 οι Μοσχοβίτες έχασαν το πρωτάθλημα μόλις δύο φορές, τη μία από την Ντινάμο Τιφλίδας και την άλλη από τη Σπαρτάκ Λένινγκραντ (σ.σ. σημερινή Σπαρτάκ Αγίας Πετρούπολης).
Όπως είναι φυσικό, μιλάμε για μία κραταιά δύναμη, όπου για… χάρη της άλλαξε και το φορμάτ του πρωταθλήματος το 1983. Συγκεκριμένα, μέχρι τότε το πρωτάθλημα το κατακτούσε η ομάδα που τερμάτιζε στην πρώτη θέση της κανονικής περιόδου, αφού ούτως ή άλλως playoffs δεν υπήρχαν. Εκείνη τη χρονιά, η ΤΣΣΚΑ τερμάτισε στη δεύτερη θέση, οπότε γεννήθηκε η ιδέα των τελικών ανάμεσα στον πρώτο και τον δεύτερο. Ο τίτλος κρινόταν στις δύο νίκες, με το πρώτο να ήταν στην έδρα του δεύτερου και τα επόμενα δύο σε εκείνη του πρωτοπόρου.
Η εμφάνιση του Σαμπόνις
Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, λοιπόν, εμφανίστηκαν στο μπασκετικό χάρτη της ΕΣΣΔ οι Λιθουανοί. Η μικρή χώρα της Βαλτικής λάτρευε ανέκαθεν το άθλημα, ακόμη και προπολεμικά. Το 1981 κάνει τα πρώτα του βήματα ένας ψηλός 17χρονος, ο οποίος ξεχώρισε από την αρχή. Εκείνος δεν ήταν άλλος από τον Άρβιντας Σαμπόνις, ο οποίος είχε εντυπωσιάσει τον θρυλικό προπονητή της Σοβιετικής Ένωσης, Αλεξάντερ Γκομέλσκι, που τον ήθελε και στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας. Έναν χρόνο αργότερα, ο Γκομέλσκι κάλεσε τον «Σάμπας» στην εθνική ΕΣΣΔ, αλλά εκείνος κατέθεσε ένα ψεύτικο καρδιογράφημα, όπου αναφερόταν ότι έπασχε από αρρυθμίες. Έτσι, δεν ενσωματώθηκε στο αντιπροσωπευτικό συγκρότημα της χώρας, ενώ παράλληλα έδωσε κατατακτήριες εξετάσεις και πέρασε στο πανεπιστήμιο για αγροτικές σπουδές. Η επιλογή του συγκεκριμένου πανεπιστημίου δεν ήταν τυχαία, καθώς οι φοιτητές που φοιτούσαν σε εκείνη τη σχολή, όπως και στις ιατρικές σχολές, δεν είχαν υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Συνεπώς, κατάφερε να κερδίσει το… δικαίωμα να αποφύγει να παίξει στην ΤΣΣΚΑ, που δεν συμπαθούσε καθόλου και να συνεχίσει στη Ζαλγκίρις.
Ο Σαμπόνις, λοιπόν, έγινε το σημείο αναφοράς της ομάδας του Κάουνας και επειδή στην ΤΣΣΚΑ είχαν δει τον νεαρό «Σάμπας» να… έρχεται, το 1983 η «ομάδα του στρατού» βρήκε στην Ουκρανία το αντίπαλο δέος. Τον θηριώδη Βλάντιμιρ Τκατσένκο. Οι «μάχες» που έδιναν οι δύο… γίγαντες ήταν ομηρικές με την ΤΣΣΚΑ να παίρνει τα πρωταθλήματα του 1983 και του 1984. Όμως, αργότερα οι Λιθουανοί απάντησαν εμφατικά, φέρνοντας… τριγμούς ακόμη και στη Σοβιετική Ένωση, αφού όχι μόνο τα έβαλαν με την υπερδύναμη της εποχής, αλλά κατάφεραν να τη «λυγίσουν». Με μπροστάρη τον Σαμπόνις, ακολούθησαν τρία σερί πρωταθλήματα της Ζαλγκίρις και συγκεκριμένα του 1985, του 1986, αλλά και του 1987, με εκείνους τους τελικούς να μνημονεύονται ακόμα, αφού κυκλοφόρησαν οι φήμες ακόμη και για πολιτική παρέμβαση.
Η ΤΣΣΚΑ θεωρούσε σκανδαλώδη τη διαιτησία
Το 1987, λοιπόν, Ζαλγκίρις και ΤΣΣΚΑ πάλευαν για τον τίτλο. Περίπου μερικούς μήνες νωρίτερα, τον Σεπτέμβριο του 1986 ο Σαμπόνις είχε τραυματιστεί στον αχίλλειο τένοντα του αριστερού του ποδιού, επέστρεψε στη δράση τον Οκτώβριο, αλλά τον Φεβρουάριο του 1987 εισήλθε ξανά στο νοσοκομείο. Οι γιατροί ήταν αισιόδοξοι ότι θα προλάβαινε τους τελικούς της Ζαλγκίρις με την ΤΣΣΚΑ Μόσχας, αλλά τελικά δεν πρόλαβε τον πρώτο. Εκεί, η «ομάδα του στρατού» νίκησε 92-81 μέσα στο Κάουνας και έχοντας αυτό το αβαντάζ θα είχε δύο ευκαιρίες στη Μόσχα για να κατακτήσει τον τίτλο. Στον δεύτερο τελικό και κόντρα σε όλες τις ιατρικές προβλέψεις και προς έκπληξη των αντιπάλων, ο Σαμπόνις επιστρέφει στη δράση και βοηθά τη Ζαλγκίρις, παρά το γεγονός ότι περπατούσε με δυσκολία λόγω του σοβαρού του τραυματισμού και ήταν και «φορτωμένος» με φάουλ, να ισοφαρίσει τους τελικούς, επικρατώντας 70-67. Και ακολούθησε το «γκραν φινάλε», στον τελικό των τελικών του 1987.
Η ΤΣΣΚΑ ξεκινά ιδανικά το παιχνίδι, αφού προηγήθηκε 41-22, ενώ όλα τις πήγαιναν… πρίμα μέχρι εκείνη την στιγμή, αφού ο «Σάμπας» είχε και τέσσερα προσωπικά φάουλ. Όμως, οι Λιθουανοί βρήκαν τα ψυχικά αποθέματα λίγο πριν το τέλος του πρώτου ημιχρόνου και κατάφεραν να πάνε στα αποδυτήρια με το ελπιδοφόρο -8 (47-39). Η εξέλιξη αυτή έδωσε… φτερά στα πόδια των παικτών της Ζαλγκίρις, με το ματς να πηγαίνει στην παράταση, ύστερα από ένα μεγάλο τρίποντο με ταμπλό του Βολκόφ που διαμόρφωσε το 83-83 της κανονικής διάρκειας. Στον έξτρα χρόνο, οι Λιθουανοί πάτησαν τους απογοητευμένους Ρώσους και κάνοντας σερί 10-0, πήραν τη νίκη με το τελικό 93-83, πανηγυρίζοντας την κατάκτηση του τρίτου σερί πρωταθλήματος Σοβιετικής Ένωσης και πέμπτο της ιστορίας τους. Μετά το φινάλε των τελικών αρκετοί Ρώσοι ήταν έξαλλοι με τη διαιτησία, κάνοντας λόγο ακόμη και για πολιτική σκοπιμότητα, θεωρώντας ότι «προστάτευαν» τον Σαμπόνις.
Τα περισσότερα παράπονα αφορούσαν κυρίως στον δεύτερο τελικό, με τον άλλοτε αστέρα της «ομάδας του στρατού», Σεργκέι Ταρακάνοφ, να δηλώνει σε συνέντευξη που έδωσε πριν από μερικά χρόνια στο «RIA»: «Μέχρι σήμερα πιστεύω ότι δεν ήταν όλα δίκαια. Δεν χρέωσαν με πέμπτο προσωπικό φάουλ τον Σαμπόνις και τους βοήθησαν να οδηγηθεί η σειρά σε τρίτο τελικό. Δεν θέλω να πιστεύω για πολιτικούς λόγους, αλλά για λόγους που αφορούσαν στην ανάπτυξη του μπάσκετ και του θεάματος. Πιστεύω ότι δόθηκε η συγκεκριμένη οδηγία, ώστε να υπάρξει και τρίτο ματς».
Στο μεταξύ, πάντως, οι «φωνές» της ΤΣΣΚΑ έπιασαν τόπο, καθώς στα ματς του 1988 ανάμεσα στην «ομάδα του στρατού» και τη Ζαλγκίρις σφύριξαν ξένοι διαιτητές, ένας Άγγλος και ένας Βέλγος, κάτι που γινόταν για πρώτη φορά στην ιστορία του αθλητισμού της Σοβιετικής Ένωσης.
Οι πόντοι του τρίτου τελικού:
ΤΣΣΚΑ: Βολκόφ 15, Τιχονένκο 23, Τκατσένκο 6, Ποπόφ, Έντεν 17, Γκομπόροφ 2, Ταρακάνοφ 18, Μελέσκιν 2.
Ζαλγκίρις: Χομίτσιους 20, Σαμπόνις 28 (25 ριμπάουντ), Γιοβάισα 17, Κουρτινάιτις, 14, Τσιβίλις 2, Λεκαράουσκας, Μπράσις 2, Κράπικας 10.
_003740.jpg?w=350&f=bicubic&um=VerySharp)
