Αντισυνταγματικές έκρινε τις διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού για τα μπόνους ύψους η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας. Το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο έκρινε ότι για να δοθούν μπόνους σε νέες οικοδομές απαιτούνται προηγουμένως ειδικές επιστημονικές μελέτες, ώστε να σταθμιστούν οι συνέπειες στο οικιστικό περιβάλλον.
Η απόφαση δεν αφορά τις οικοδομικές άδειες που έχουν ήδη εκδοθεί και αποδεδειγμένα έχουν ξεκινήσει εργασίες υλοποίησής τους.
Καθώς η βασική αντίρρηση ήταν η «οριζόντια» εφαρμογή των διατάξεων, το υπουργείο Περιβάλλοντος ανακοίνωσε ότι τα μπόνους θα προβλέπονται από τους δήμους, μέσω των υπό εκπόνηση πολεοδομικών σχεδίων.
«Βόμβα» του ΣτΕ βάζει φρένο στην ανέγερση νέων οικοδομών
«Κόκκινο» φως άναψε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας στις διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) για τα μπόνους ύψους σε πράσινα κτίρια.
Το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο έκρινε ότι για να δοθούν μπόνους σε νέες οικοδομές απαιτούνται προηγουμένως ειδικές επιστημονικές μελέτες ώστε να σταθμισθούν οι συνέπειες στο οικιστικό περιβάλλον, σε σχέση με τις ιδιαιτερότητες και την εν γένει φυσιογνωμία κάθε οικισμού. Ωστόσο, οι σύμβουλοι Επικρατείας αποφάνθηκαν πως για λόγους δημοσίου συμφέροντος η απόφαση δεν θα έχει αναδρομική ισχύ και δεν αφορά τις οικοδομικές άδειες που μέχρι σήμερα έχουν ήδη εκδοθεί και αποδεδειγμένα έχουν ξεκινήσει εργασίες υλοποίησής τους.
Ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, Μιχάλης Πικραμένος, σε ανακοίνωσή του γνωστοποίησε τα αποτελέσματα των διασκέψεων που αφορούσαν σειρά υποθέσεων σχετικά με την έκδοση οικοδομικών αδειών που τέθηκαν στο «μικροσκόπιο» της Ολομέλειας για οριστική κρίση, λόγω σπουδαιότητας.
Η δημοσίευση της απόφασης
Μάλιστα, η ανακοίνωση αυτή φέρει τις συνέπειες δημοσίευσης της απόφασης, που αναμένεται εντός του Ιανουαρίου του 2025, καθώς η Ολομέλεια αποφάσισε «τα αποτελέσματα της αντισυνταγματικότητας των διατάξεων να μην καταλάβουν τις οικοδομικές άδειες, των οποίων η υλοποίηση (οικοδομικές εργασίες) έχει αποδεδειγμένα αρχίσει πριν από την παρούσα ανακοίνωση». Μπορεί να «γλιτώνουν» την ακύρωση της οικοδομικής άδειας όσες οικοδομές έχουν αποδεδειγμένα αρχίσει έστω και χωματουργικές εργασίες μέχρι και την 11η Δεκεμβρίου 2024, αλλά αυτό δεν ισχύει για τις υπόλοιπες άδειες που θα πρέπει να ακυρωθούν, συμπεριλαμβανομένων εκείνων κατά των οποίων έγιναν οι προσφυγές τόσο στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά και όσων εκκρεμούν στα διοικητικά δικαστήρια.
Στο διά ταύτα του σκεπτικού των συμβούλων Επικρατείας, που έλαβαν την απόφαση κατά πλειοψηφία, αναφέρεται πως η αντισυνταγματικότητα των επίμαχων διατάξεων δεν έγκειται στο περιεχόμενό τους, αλλά στο γεγονός ότι «παρέχεται με τις διατάξεις αυτές, απευθείας στις υπηρεσίες δόμησης, η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες κατά το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης».
Αντισυνταγματική έκριναν οι δικαστές και τη μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των εσωτερικών εξωστών (παταριών) και του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής, όπως και την εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια, αφού «αυτά μπορούν να κατασκευάζονται προσμετρώμενα στον συντελεστή δόμησης». Αντιθέτως, στο Σύνταγμα δεν αντίκειται η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των έρκερ (κλειστοί εξώστες που προεξέχουν από το επίπεδο της όψης) και των κλιμακοστασίων.
Πριν από δύο μήνες
Υπενθυμίζεται ότι η συζήτηση της υπόθεσης πραγματοποιήθηκε πριν από μόλις δύο μήνες, με τους συμβούλους Επικρατείας να καλούνται να εξετάσουν τα επιχειρήματα του Δήμου Αλίμου, των κατασκευαστών των κτιρίων που ανεγέρθηκαν με οικοδομικές άδειες του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού στον Αλιμο, του Δημοσίου, του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας.
Σχέδιο για επαναφορά κινήτρων ανά περιοχή
Ενδιαφέρουσα τροπή παίρνει η υπόθεση των μπόνους του νέου οικοδομικού κανονισμού. Το υπουργείο Περιβάλλοντος ανακοίνωσε χθες την πρόθεσή του να χρησιμοποιήσει την απόφαση του ΣτΕ –με την οποία ακυρώνονται ως αντισυνταγματικά τα κίνητρα ύψους και συντελεστή– για να «παγιδεύσει» τους δήμους στην επαναφορά των κινήτρων. Κι αυτό γιατί η βασική αντίρρηση του ΣτΕ ήταν η «οριζόντια» εφαρμογή των ρυθμίσεων, χωρίς δηλαδή να λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές ιδιαιτερότητες, επιχείρημα που θα χρησιμοποιήσει το ΥΠΕΝ για να επαναφέρει τα μπόνους σε όποια περιοχή επιθυμεί, μέσω των υπό εκπόνηση τοπικών πολεοδομικών σχεδίων. Κάτι που με τη σειρά του θα οδηγήσει σε νέο κύκλο δικαστικών προσφυγών μέσα στην επόμενη διετία.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας εξέδωσε χθες ενημέρωση με την οποία ανακοινώνεται ότι οι επίμαχες ρυθμίσεις θα κριθούν αντισυνταγματικές. Με τη δημοσίευση της απόφασης τον Ιανουάριο θα κλείσει ένα πρώτο κεφάλαιο σε μια διαμάχη που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας: το 2019 το υπουργείο Περιβάλλοντος επέτρεψε τη συνδυαστική εφαρμογή των κινήτρων του ΝΟΚ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεκινήσει ένα κύμα κατεδαφίσεων μονοκατοικιών σε όλη την πρωτεύουσα, τα οποία έδιναν τη θέση τους σε κτίρια έως 2-3 ορόφους υψηλότερα από τα υφιστάμενα σε μια περιοχή (παραβιάζοντας, δηλαδή, τους τοπικούς όρους δόμησης).
Το θέμα ανέδειξε πρώτος ο Δήμος Φιλοθέης – Ψυχικού, ο οποίος απαγόρευσε στην πολεοδομία του να εκδίδει άδειες με τη χρήση των μπόνους του ΝΟΚ. Το υπουργείο Περιβάλλοντος αρνήθηκε σθεναρά να αντιμετωπίσει το ζήτημα και επιχείρησε να σταματήσει τις αντιδράσεις το 2022, εξαιρώντας με νομοθετική ρύθμιση τη Φιλοθέη, το Παλαιό Ψυχικό και την Εκάλη (ως κηπουπόλεις) από την εφαρμογή των μπόνους. Στη συνέχεια όμως μια σειρά από άλλους δήμους, όπως οι Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Αλίμου, Κηφισιάς, Παπάγου – Χολαργού και Αθηναίων προχώρησαν στην ίδια κίνηση και πέτυχαν να αναστείλουν την έκδοση νέων αδειών με τα κίνητρα του ΝΟΚ μέχρι την έκδοση απόφασης από το ΣτΕ. Τελικώς, βλέποντας το κύμα των αντιδράσεων να γιγαντώνεται, το υπουργείο Περιβάλλοντος «πέρασε» νομοθετική ρύθμιση τον φετινό Μάρτιο. Με αυτή περιόρισε σημαντικά τη συνδυαστική εφαρμογή των κινήτρων ύψους και συντελεστή, έχοντας βέβαια ήδη αφήσει πολλές περιοχές να «αλωθούν» επί μια πενταετία από ένα νέο κύμα αντιπαροχής.
«Οπως προκύπτει από την ανακοίνωση του ΣτΕ, η απόφαση προκρίνει ως κυρίαρχο στοιχείο την “αρχή σχεδιασμού”», λέει ο Δημήτρης Μέλισσας, καθηγητής πολεοδομικού δικαίου στο ΕΜΠ και νομικός εκπρόσωπος του Δήμου Αλίμου στις προσφυγές του. «Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να υπάρχουν οριζόντια νομοθετήματα που να μη λαμβάνουν υπόψη τους όρους και τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί στον τοπικό πολεοδομικό κανονισμό». Οσον αφορά το πεδίο εφαρμογής, ο κ. Μέλισσας θεωρεί ότι η απόφαση θα εννοεί ως «έναρξη οικοδομικών εργασιών» την παρέλευση των 60 ημερών από την έκδοση μιας οικοδομικής άδειας, διάστημα που δίνει ο νόμος για την άσκηση ενδίκων μέσων εναντίον της.
Η ανακοίνωση
Την έκπληξη έκανε χθες το υπουργείο Περιβάλλοντος. Σύμφωνα με ανακοίνωση που εξέδωσε, τα κίνητρα του ΝΟΚ θα μπορούν να προβλεφθούν σε κάθε δήμο ξεχωριστά μέσω των υπό εκπόνηση πολεοδομικών τους σχεδίων. «Τα κίνητρα θα προβλεφθούν όπου αυτό καθίσταται αναγκαίο, στο πλαίσιο του τοπικού πολεοδομικού σχεδιασμού που βρίσκεται σε εξέλιξη, με αντίστοιχη νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η οποία θα αναληφθεί άμεσα, ώστε να υπάρχει ορατότητα και νομική ασφάλεια. Η κυβέρνηση υλοποιεί, άλλωστε, εδώ και τρία χρόνια το μεγαλύτερο πρόγραμμα τοπικού σχεδιασμού από συστάσεως του ελληνικού κράτους, το οποίο θα μας επιτρέψει να καθιερώσουμε με τρόπο νομικά αδιαμφισβήτητο κίνητρα, όπως αυτά περιέχονται στον ΝΟΚ, εκεί που είναι πράγματι αναγκαία», αναφέρει η χθεσινή ανακοίνωση.
Τι σημαίνει αυτό; Οτι, λόγου χάρη, το νέο πολεοδομικό σχέδιο Αλίμου ή Αθηναίων μπορεί κάλλιστα να προβλέπει τη δυνατότητα αύξησης ύψους και συντελεστή, ως κίνητρο για ενεργειακά αναβαθμισμένα κτίρια.
Βεβαίως, τα πολεοδομικά σχέδια εγκρίνονται με προεδρικά διατάγματα και αυτό σημαίνει ότι θα ελεγχθούν (προδικαστικά) από το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο «θα κόψει» τα κίνητρα του ΝΟΚ εκεί όπου δεν τεκμηριώνονται πολύ ισχυρά. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όπου τα κίνητρα επιτραπούν θα ξεκινήσει ένας νέος γύρος προσφυγών στο ΣτΕ. Ενα άλλο σημείο που παρουσιάζει ενδιαφέρον, τέλος, είναι κατά πόσον οι εταιρείες των οποίων οι οικοδομικές άδειες θα ακυρωθούν πρόκειται να προσφύγουν δικαστικά ζητώντας αποζημίωση από το κράτος. Μέχρι στιγμής πάντως δεν έχει γίνει γνωστή περίπτωση κτιρίου με «παγωμένη» οικοδομική άδεια που να έχει «προλάβει» να ανεγερθεί με τα κίνητρα του ΝΟΚ (και συνεπώς να πρέπει να κατεδαφιστεί).
Πηγή: Καθημερινή
