Κάποτε, όχι πολύ μακριά στο παρελθόν, αλλά όχι και τόσο κοντά πια, οι ποδοσφαιριστές δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με τους σημερινούς «απογόνους» τους. Η δεκαετία του 1980 (δεν πάμε πιο πίσω) και ένα μεγάλο διάστημα της επόμενης δεκαετίας, μέχρι να ξεπεταχτεί μάλλον ο Ντέιβιντ Μπέκαμ, ουδόλως χαρακτηρίζονταν από παίκτες fashion ή style icons -όπως λένε και στα χωριά μας.
Ούτε τατουάζ, ούτε μαλλί στην πένα -να μη χαλάει ακόμη και αν επιχειρήσεις ψαλιδάκι και βολ πλανέ ταυτόχρονα- ούτε μαυρισμένα από το σολάριουμ και «φέτες» από το γυμναστήριο κορμιά. Όσοι είναι 30+ έχουν ζήσει αυτή την εποχή, όπου οι ποδοσφαιριστές δεν ήταν δισεκατομμυριούχοι και δεν χαλιόντουσαν ή ανησυχούσαν για την εικόνα τους.
Δεν ήταν, βέβαια, μόνο το ποδόσφαιρο διαφορετικό, αλλά ο κόσμος ολόκληρος. Αλήθεια, μπορούσατε πιτσιρικάδες να σκεφτείτε τους παίκτες να φορούν κάτι άλλο πέρα από την εμφάνιση της ομάδας τους; Σήμερα ο Κριστιάνο Ρονάλντο έχει τη δική του σειρά ρούχων και εσωρούχων, ο Ρίο Φέρντιναρντ είναι ιδιοκτήτης της μάρκας FIVE Supply, ο Ζλάταν Ιμπραΐμοβιτς έβγαλε τα Α-Ζ (έβαλε «λουκέτο»), ενώ ο Τιμ Κέιχιλ έχει το brand Cahill+ για αθλητικά ρούχα.
Παίκτες, λοιπόν, χαρακτηριστικά παραδείγματα εκείνης της εποχής, όπου μόνο η μπάλα είχε σημασία και όχι η εμφάνιση, υπάρχουν πολλά, παντού στον κόσμο. Ανήκουν πια στη σφαίρα του μύθου και του καλτ. Και ξετρυπώσαμε ένα τέτοιο παράδειγμα στην Ισπανία: Τον θρυλικό Καρμέλο Ναβάρο, τον Μπεκενμπάουερ του Κόλπου.
Γράφει ο Νίκος Ράλλης
Στην Ελλάδα είναι παντελώς άγνωστος. Και είναι λογικό. Ελάχιστοι θα τον θυμούνται, και κυρίως φυσιογνωμικά (δεν ξεχνιέται), καθώς έπαιζε όταν ακόμη το να δεις ποδόσφαιρο ήταν σπάνιο. Σήμερα μπορείς να βλέπεις κάθε μέρα μπάλα, δεκάδες αγώνες, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου. Τότε, ένα ματς στην τηλεόραση ήταν ιεροτελεστία. Και φυσικά, δεν υπήρχε περίπτωση να «πάρει» κάποιο κανάλι την... Κάντιθ, στην οποία έγραψε ιστορία αυτή η απίστευτη φιγούρα, ο Καρμέλο Ναβάρο.
Ο Ναβάρο ήταν ένας ψηλός, κοκαλιάρης, φαλακρός άντρας, με λίγα μαλλιά στο πλάι και πίσω, ενώ σήμα κατατεθέν του ήταν το παχύ μουστάκι του. Είχε μαύρους κύκλους κάτω από τα μεγάλα του μάτια, τρίχες (πολλές) στα πόδια και στα χέρια και γενικά, όλο το σουλούπι του τον έκανε να μοιάζει στα 28 του με... 55χρονο! Παράλληλα, όμως, αυτός ο τύπος άφηνε και την ψυχή του στο χορτάρι, δουλεύοντας σκληρά, σε μια εποχή -το ξαναλέμε- όπου οι ποδοσφαιριστές δεν ήταν δισεκατομμυριούχοι.
Στα ραντάρ των σκάουτερ
Γεννημένος στη Μούρθια το 1959, ο Ναβάρο ήταν μόλις τριών ετών όταν η οικογένειά του μετακόμισε στη Λα Κορούνια. Εκεί, άρχισε να παίζει ποδόσφαιρο στην αυλή του σπιτιού του. Οι ικανότητές του με την μπάλα δεν πέρασαν απαρατήρητες από τους σκάουτερ της Ουράλ, μιας ερασιτεχνικής ομάδας της πόλης, πρόεδρος της οποίας ήταν ο Αουγκούστο Σέζαρ Λεντόιρο, ο μετέπειτα ισχυρός άνδρας της Ντεπορτίβο, που την έκανε Superdepor, οδηγώντας την στις μεγαλύτερες επιτυχίες της ιστορία της.
Η οικογένεια του Ναβάρο, ωστόσο, μετακόμισε ξανά, στην επαρχία του Κάντιθ αυτήν τη φορά και ο Καρμέλο συνέχισε να παίζει στο σχολείο. Όπως συνέβη και στη Λα Κορούνια, σύντομα μπήκε στα ραντάρ ενός άλλου κλαμπ, του Σάφα Σαν Λουίς, και εντάχθηκε στην ομάδα νέων. Ξεκίνησε ως αριστερό μπακ, αλλά σύντομα αναγκάστηκε να αγωνιστεί στο κέντρο της άμυνας λόγω των τραυματισμών δύο συμπαικτών του. Το πλάνο ήταν να παίξει ως στόπερ για μία σεζόν, αλλά, τελικά, κατέληξε να κάνει καριέρα σε αυτήν τη θέση.
Την τελευταία του χρονιά ως «νέος», ο Ναβάρο εντυπωσίαζε με τις εμφανίσεις του και κάπως έτσι, άνθρωποι της Ρασίνγκ Πορτουένσε τον είδαν και τον... τσίμπησαν στην ομάδα της Σάντα Μαρία: Στα 18 του ο Καρμέλο είχε κάνει το άλμα για τη δεύτερη κατηγορία του ισπανικού ποδοσφαίρου.
Στα σαλόνια
Ο Ναβάρο έπαιξε δύο σεζόν στην Πορτουένσε: 1977/78 και 1978/79. Και το καλοκαίρι του 1979, μετά από 66 συμμετοχές και 10 γκολ, είχε έρθει η στιγμή για τα «σαλόνια». Η Σαλαμάνκα τον έκανε δικό της και ο Ναβάρο βρέθηκε στη La Liga, «γράφοντας» τα επόμενα δύο χρόνια 24 συμμετοχές. Στο τέλος της σεζόν 1980/81, όμως, οι ''charros'' υποβιβάστηκαν, έπειτα από επτά συναπτά έτη στην κορυφαία κατηγορία της Ισπανίας.
Ο Ναβάρο, παρότι δεν έπαιζε πολύ, καθώς την ίδια περίοδο υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία σε Καρταχένα, Φερόλ και Μαδρίτη, ήταν πολύ καλός για να επιστρέψει στη Segunda. Και κάπως έτσι ήρθε η σπουδαία μεταγραφή στην Μπέτις.
Την πρώτη του χρονιά εκεί, οι Ανδαλουσιανοί τερμάτισαν στην 6η θέση της βαθμολογίας και τσέκαραν ευρωπαϊκό «εισιτήριο» μόλις για δεύτερη φορά στην ιστορία τους, έπειτα από την έξοδό τους ως Κυπελλούχοι Ισπανίας στο Κύπελλο Κυπελλούχων του 1977. Ο Ναβάρο δεν ήταν βασικός, έκανε, ωστόσο, το ντεμπούτο του στην Ευρώπη στις 15 Σεπτεμβρίου 1982, στο εκτός έδρας, πρώτο ματς για το Κύπελλο UEFA απέναντι στην Μπενφίκα. Οι «αετοί» της Λισαβόνας έκαναν δύο νίκες με σκορ 2-1 και η Μπέτις έμεινε εκτός.
Δύο διαλυμένα γόνατα
Τη σεζόν 1983/84 ο Καρμέλο δόθηκε δανεικός στην Ουέλβα, επιστρέφοντας στη δεύτερη κατηγορία, αφού δεν είχε -και πάλι- πολύ χρόνο συμμετοχής. Την επόμενη χρονιά, ωστόσο, επέστρεψε στο ρόστερ της Μπέτις και ενώ όλα έδειχναν ότι θα καθιερωθεί πια, τον χτύπησε η ατυχία.
Στα 25 του χρόνια, πάνω στα ντουζένια του και ενώ ονειρευόταν 11άδα στους ''verdiblancos'', έσπασε το δεξί του γόνατο, με αποτέλεσμα να χάσει όλη τη χρονιά. Στη διάρκεια της θεραπείας του, για να επιστρέψει στα γήπεδα, δόθηκε εκ νέου δανεικός στη Ρεκρεατίβο Ουέλβα για τη σεζόν 1985/86, αλλά έπαιξε όλα και όλα σε επτά ματς, πριν τραυματιστεί ξανά, στο αριστερό γόνατό του αυτήν τη φορά, σε ένα εκτός έδρας παιχνίδι με την Έλτσε τον Νοέμβριο του 1985!
Η τύχη για άλλη μία φορά είχε παίξει πολύ άσχημο παιχνίδι στον Ναβαρό, που έχασε άλλη μία σεζόν. Και σαν να μην έφτανε αυτό, όντας καταρρακωμένος ψυχολογικά, είδε την Μπέτις να τον αφήνει ελεύθερο, θεωρώντας πως η καριέρα του έχει τελειώσει. Αλλά ο ίδιος είχε άλλη γνώμη...
«Δεν τα παρατάω»
Ο Καρμέλο Ναβάρο, στα 27 του χρόνια, είχε υποστεί δύο πολύ σοβαρούς τραυματισμούς. Άπαντες τον είχαν ξεγράψει. Και όχι άδικα. Η συντριπτική πλειοψηφία, με δύο διαλυμένα γόνατα, δεν θα συνέχιζε. Σε top επίπεδο τουλάχιστον. Μόνο ο Ναβάρο το πίστευε και δεν τα παρατούσε. Αυτό έλεγε και ξαναέλεγε στην οικογένειά του, που σχεδόν τον παρακαλούσε να κρεμάσει τα παπούτσια του, προκειμένου να μην πάθει μεγαλύτερη ζημιά. Ο Ναβάρο, όμως, επέμενε και δικαιώθηκε με τρόπο επικό. Σαν το μουστάκι του.
Έβαλε το κεφάλι κάτω και δούλεψε σαν το σκυλί. Όσο δεν είχε δουλέψει ποτέ στη ζωή του. Στο ξεκίνημα, λοιπόν, της σεζόν 1986-87, ο Ουρουγουανός προπονητής της Ουέλβα, Βίκτορ Εσπάραγκο (μέλος της Νασιονάλ, που αντιμετώπισε ο Παναθηναϊκός στον τελικό του Διηπειρωτικού), του έδωσε την ευκαιρία να επιστρέψει στο ποδόσφαιρο, προσφέροντάς του συμβόλαιο στην Ουέλβα!
Ο Βίκτορ Εσπάραγκο
Και αυτός ο ψηλός, κοκαλιάρης, φαλακρός -ήδη- άντρας, όχι απλά διαψεύδει τους πάντες, επιστρέφοντας στους αγωνιστικούς χώρους, αλλά κάνει σπουδαία σεζόν, με τη «Ρέκρε» να χάνει την άνοδο στο τσακ, τερματίζοντας στην 3η θέση, την καλύτερή της στη δεκαετία του 1980. Ο Ναβάρο, όμως, εξαργυρώνει τις καταπληκτικές εμφανίσεις του στην Ουέλβα και, κυρίως, την επιμονή και τη σκληρή δουλειά του, επιστρέφοντας στα «σαλόνια», αυτήν τη φορά οριστικά. Το 1987 εμφανίζεται στη ζωή του η Κάντιθ.
Κάντιθ
Το Κάντιθ -ή Κάδιθ- είναι πόλη της Ανδαλουσίας στην Ισπανία, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Πρόκειται για την αρχαία πόλη Γάδειρα κοντά στο Στενό του Γιβραλτάρ, το οποίο στην αρχαιότητα ήταν γνωστό και ως Γαδειρίδαι Πύλαι. Είναι χτισμένη πάνω σε έναν βράχο, ο οποίος ενώνεται με μια μικρή λωρίδα στεριάς και δρόμο με την ηπειρωτική περιοχή στον Κόλπο του Κάντιθ, ο οποίος βλέπει τον Ατλαντικό ωκεανό. Στην τελευταία απογραφή, το Κάντιθ είχε περίπου 136.000 κατοίκους, οι οποίοι έχουν δύο καψούρες: Το ξακουστό καρναβάλι τους και την ομώνυμη ομάδα ποδοσφαίρου.
Η ομάδα της Κάντιθ ιδρύθηκε το 1910.
Παρότι «παλιά», μέχρι το 1977 συμμετείχε στη δεύτερη ή την τρίτη κατηγορία του ισπανικού ποδοσφαίρου. Ποτέ πιο κάτω, αλλά και ποτέ πιο πάνω. Το 1977, ωστόσο, πανηγύρισε για πρώτη φορά την άνοδό της στη La Liga και τα επόμενα χρόνια, μέχρι και το 1993, έζησε τις μεγαλύτερες στιγμές στην ιστορία της. Είναι η ομάδα, να σημειωθεί, από την οποία ξεκίνησαν την καριέρα τους ο Κίκο και ο Ντιέγκο Τριστάν. Και είναι η ομάδα, όπως σίγουρα θα θυμούνται οι παλιοί, με την οποία μεγαλούργησε στην Ευρώπη ο θρυλικός Χόρχε ''Magico'' Γκονζάλες, ο επιθετικός από το Ελ Σαλβαδόρ, για τον οποίο ο μεγάλος Μαραντόνα είχε πει: «Ο Θεός τού έδωσε την επιδεξιότητα να κάνει με τα πόδια όσα εμείς μπορούμε να κάνουμε με τα χέρια».
Απέναντι στον Μαραντόνα όταν ο «Θεός» αγωνιζόταν στη Σεβίλλη
Σε αυτά τα 44 χρόνια, λοιπόν, από την παρθενική παρουσία της στα ισπανικά «σαλόνια», η Κάντιθ έχει αγωνιστεί συνολικά 13 φορές σε αυτά, με πιο πρόσφατη τη φετινή, όπου επέστρεψε -για να μείνει τώρα- μετά τη σεζόν 2005-06. Προσθέστε, επίσης, στην «καλή» περίοδό της έναν προημιτελικό Κυπέλλου το 1989 και έναν ημιτελικό το 1990. Μπορείτε να φανταστείτε, επομένως, με βάση τα παραπάνω πώς ένιωθαν οι κάτοικοι της πόλης τότε. Τι ζούσαν. Τι πανηγύρι γινόταν στο υπέροχο ''Estadio Ramon de Carranza''. Και ένας από τους λόγους για το... πανηγύρι ήταν και ο Καρμέλο Ναβάρο!
Ο Μπεκενμπάουερ του Κόλπου
Ο Ναβάρο πήγε στην Κάντιθ τη σεζόν όπου μέχρι και φέτος αποτελούσε την κορυφαία στην ιστορία της, καθώς το 1987-88 τερμάτισε στη 12η θέση του πρωταθλήματος, επίδοση, όμως, που «ισοφάρισε» η φετινή, εξαιρετική ομάδα του Άλβαρο Θερβέρα, ο οποίος και βρίσκεται στο «τιμόνι» από το 2016. Και ο Ναβάρο, βέβαια, δεν πήγε... μόνος του στην Κάντιθ, αλλά «πακέτο» με τον προπονητή του στην Ουέλβα, Βίκτορ Εσπάραγκο, που πίστεψε σε αυτόν.
Ο Καρμέλο Ναβάρο, λοιπόν, έγινε αμέσως ο απόλυτος ηγέτης της ομάδας. Ο σταρ ήταν δίχως αμφιβολία ο Χόρχε ''Magico'' Γκονζάλες, ο Ναβάρο, όμως, ήταν η ψυχή της Κάντιθ, παίρνοντας το περιβραχιόνιο του αρχηγού σπίτι του. Και όχι επειδή αυτό «πρόσταζε» το... στρατιωτικό, αν μη τι άλλο, παρουσιαστικό του (στα 28 του χρόνια, θυμίζουμε), αλλά γιατί μέσα στο γήπεδο έκανε σε κάθε παιχνίδι ό,τι έκανε καθημερινά πριν από λίγο καιρό, προκειμένου να ξεπεράσει τους δύο πολύ σοβαρούς τραυματισμούς του στα γόνατα: Τα έδινε όλα!
Και έξω από το χορτάρι, στα αποδυτήρια, στους δρόμους της πόλης, ο Ναβάρο είχε κερδίσει τον απόλυτο σεβασμό. Σε κανέναν δεν ξένιζε η εμφάνισή του, κανέναν δεν ένοιαζε τι φορούσε ή αν περιποιούνταν το μερακλήδικο μουστάκι του ή το -μη- τριχωτό της κεφαλής του. Κάθε άλλο. Ο Ναβάρο ήταν ένας αντι-σταρ, με τη σημερινή έννοια του όρου. Ένας Ενγκολό Καντέ της εποχής του αν θέλετε, σε μια εποχή, ωστόσο, όπου οι σούπερ σταρ ήταν ούτως ή άλλως λίγοι.
Ο Ναβάρο, ουσιαστικά, ξεκίνησε την καριέρα του στην Κάντιθ στα 28 του χρόνια. Και στις επτά σεζόν του εκεί έγινε θρύλος, όντας αναντικατάστατος. Ήταν τέτοια η ηγετική φυσιογνωμία του και παρουσία του στην άμυνα των «πειρατών», που πολύ σύντομα οι οπαδοί της ομάδας και ο ισπανικός Τύπος τού κόλλησαν το παρατσούκλι «Μπεκενμπάουερ του Κόλπου», συγκρίνοντάς τον με τον σπουδαίο αρχηγό της εθνικής Γερμανίας. Στο γήπεδο, δε, η χαρακτηριστική φιγούρα του κοσμεί μία από τις εισόδους.
Στην Κάντιθ, ο Καρμέλο Ναβάρο «έγραψε» 240 συμμετοχές, εκ των οποίων οι 227 ήταν στη La Liga, και άλλες 36 στο Κύπελλο. Καθόλου άσχημα για έναν παίκτη «τελειωμένο» στα 27 του. Με εξαίρεση, ωστόσο, την πρώτη του χρονιά εκεί, οι επόμενες πέντε ήταν για την ομάδα της Ανδαλουσίας... ακατάλληλες για καρδιακούς, αφού κάθε χρόνο γλίτωνε στο τσακ τον υποβιβασμό! Το 1989, με τον Εσπάραγκο να κάνει το μεγάλο βήμα στην καριέρα του, πηγαίνοντας στη Βαλένθια, η Κάντιθ τερμάτισε 15η, τρεις βαθμούς πάνω από την επικίνδυνη ζώνη, και το ίδιο και το 1990, με δύο βαθμούς διαφορά! Το 1991, δε και το 1992, έπαιξε μπαράζ με Μάλαγα και Φιγέρες, κερδίζοντας την παραμονή της. Στον εντός έδρας επαναληπτικό με την πρώτη, μάλιστα, ο αγώνας πήγε στα πέναλτι, με τον Ναβάρο να ευστοχεί στο δικό του. Τα βίντεο από εκείνα τα δύο βράδια του... χαμού στο ''Estadio Ramon de Carranza'' αποτελούν κειμήλιο.
Αλλά τη σεζόν 1992-93 είχε έρθει η ώρα της... καθόδου! Η Κάντιθ τερμάτισε προτελευταία, με τον Καρμέλο Ναβάρο, στα 34 του χρόνια, να παραμένει πιστός στρατιώτης της ομάδας, βασικός, συνεχίζοντας να προσπαθεί με νύχια και με δόντια να μην επιστρέψει στη Segunda ούτε η αγαπημένη του πια Κάντιθ ούτε ο ίδιος. Δεν τα κατάφερε, την ακολούθησε, ωστόσο, για μία τελευταία φορά στη δεύτερη κατηγορία του ισπανικού ποδοσφαίρου. Εκεί όπου ο ίδιος «αναστήθηκε» επτά χρόνια πριν. Αλλά για την ομάδα της Ανδαλουσίας μόλις ξεκινούσε ο Γολγοθάς.
Οι «πειρατές» τερμάτισαν τελευταίοι και υποβιβάστηκαν και στην τρίτη κατηγορία, με τον Ναβάρο να κρεμάει τα ποδοσφαιρικά του παπούτσια με βαριά καρδιά. Πέρασαν 11 ολόκληρα χρόνια για να ξαναπαίξει η Κάντιθ στα «σαλόνια», το 2005-06, πέφτοντας, ωστόσο, κατευθείαν. Ξανά μια... βόλτα από 2η και 3η κατηγορία, ώσπου ανέλαβε το 2016 ο Θερβέρα, για να την οδηγήσει φέτος στην «ισοφάριση» του ρεκόρ της 12ης θέσης.
Και τα μουστάκια του Καρμέλο Ναβάρο, που, ωστόσο, άνοιξε μια εταιρεία, βγάζοντας δικό του κρασί και ξύδι, γελάνε ξανά.
_003740.jpg?w=350&f=bicubic&um=VerySharp)
