Ισπανικός Εμφύλιος: Όταν χάθηκε το «οξυγόνο» της Δημοκρατίας

17 Ιουλίου... Στιγμή καταγραφής «θανάτου» της Ισπανικής Δημοκρατίας. Μια ημερομηνία ορόσημο για την Ισπανία, καθώς γράφτηκε η πιο μαύρη σελίδα της σύγχρονης ιστορίας της. Το 1936, ο Εμφύλιος στην χώρα των Ιβήρων, έμελλε να διχάσει ολόκληρη τη χώρα, οδηγώντας στη μεγαλύτερη σφαγή... Ένας ένοπλος αγώνας ανάμεσα στη δημοκρατία και στο φασισμό, που έβαψε με αίμα κάθε εσωτερική κοινωνική αντίθεση. Και στο τέλος, επικράτησε ο Φράνκο…

Όλα ξεκίνησαν στις 17 Ιουλίου του 1936. Οι Εθνικιστές του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, και οι Δημοκρατικοίτου Μανουέλ Αθάνια, έθεσαν την χώρα σ' ένα φαύλο κύκλο πολέμου, ο οποίος διήρκησε 3 χρόνια, μέχρι την 1η Απριλίου του 1939. Ένας «διπλωματικός» πόλεμος, που αφαίρεσε ζωές ανθρώπων.

Στο δρόμου… για τον Εμφύλιο

Πως όμως έφτασαν μέχρι εδώ; Ήδη από τις αρχές τις δεκαετίας του 30', η πολιτική ζωή της χώρας είχε πολωθεί, δημιουργώντας συγκρούσεις των αριστερών Δημοκρατικών με τους δεξιούς του Φράνκο. Η κατάργηση της Μοναρχίας, έδωσε την ευκαιρία στους Δημοκρατικούς να διεκδικήσουν αναδιανομή του πλούτου, αλλά και αυτονομία περιοχών, όπως της Καταλονίας και της Χώρα των Βάσκων. Στόχος τους ήταν, επιπλέον, ο περιορισμός των εξουσιών της Καθολικής Εκκλησίας.

Και ήρθε το 1936… Η Αριστερά, με την στήριξηκεντρώων κομμάτων, ανέβηκε στην εξουσία στις εκλογές της 16ης Φεβρουαρίου. Στην τότε νόμιμη κυβέρνηση εναντιώθηκαν τόσο κόμματα της κεντροαριστεράς, όσο και οι ακροδεξιοί, αλλά και φιλοβασιλικοί, με τις μεταξύ τους αψιμαχίες να οδηγούν στην εξέγερση του Ισπανικού στρατού από τη Μελίγιατου Μαρόκο, με παρότρυνση του Φράνκο. Το πραξικόπημα είναι προ των πυλών…

Από τους δυο “πολέμιους”, οι «Δημοκράτες», έχοντας στις τάξεις της φιλελεύθερους, αστούς, σοσιαλιστές, αναρχικούς, αλλά και το φιλοσοβιετικό Κομμουνιστικό Κόμμα, διατηρούσαν τη μεγαλύτερη τους δύναμή στις πόλεις, με την συντηρητική Βασκωνία και τη Καταλονία, όντας στο πλευρό τους, να διεκδικούν την αυτονομία τους από την Μαδρίτη.

Από την άλλη πλευρά, οι Εθνικιστές, αποτελούμενοι απόδεξιούς, ακροδεξιούς και φιλοβασιλικούς, αντλούσαν τη δύναμή τους από τους αγρότες, την πλουτοκρατία της Ισπανίας και την Καθολική Ισπανία. Σε αντίθεση με τους Δημοκρατικούς, επεδίωκαν ένα συγκεντρωτικό κράτος, αντίθετο στις αυτονομιστικές τάσεις της Χώρας των Βάσκων και της Καταλονίας.

Η Ευρωπαϊκή… χροιά του Εμφυλίου

Ένας Εμφύλιος που μετατράπηκε σε Ευρωπαϊκή υπόθεση, με τις κομμουνιστικές «Διεθνείς Ταξιαρχίες» να εντάσσουν στο δυναμικό τους, μέλη απ’ όλη την Ευρώπη, ανάμεσά τους και 300 Έλληνες, παρά το καθεστώς της 4ης Αυγούστου, που επικρατούσε στη χώρα με την δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά.

Όσον αφορά τον στρατηγό Φράνκο και τις δυνάμεις του, έχαιραν υποστήριξης της φασιστικής Ιταλίας, αλλά και της ναζιστικής Γερμανίας, τόσο με έμψυχο, όσο και με άψυχο υλικό, με την Γαλλία, από υποστηρικτής της, τότε, νόμιμης κυβέρνησης των Δημοκρατικών, να περνάει στο στρατόπεδο του Ισπανού δικτάτορα. ΗΣοβιετική Ένωση από την πλευρά της, παρέμεινε πιστή, στην Δημοκρατική- Κομμουνιστική δύναμη της τότε Ισπανίας.

Ο Γκαρθία Λόρκα και οι Εμφύλιες σφαγές…

Ένας άγριος και ανελέητος στρατιωτικός- θρησκευτικός πόλεμος, που για 3 χρόνια αφαιρούσε βάναυσα τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων. Οι απώλειες ήταν πολλές εκατέρωθεν, με τους Δημοκρατικούς, όμως, να μετράνε περισσότερα θύματα και να απαντάνε στις επιθέσεις του Φράνκο, με σφαγές στον κλήρο, πυρπολήσεις ναών και μοναστηριών. Παρά το γεγονός ότι ο ακριβής αριθμός των νεκρών δεν είναι γνωστός, υπολογίζεται πως έχασαν τη ζωή τους από 300.000 μέχρι 1 εκατ. άνθρωποι.

Μαζικές εκκαθαρίσεις… πόρτα- πόρτα από τους Εθνικιστές, με ανθρώπους του υποκόσμου να βρίσκονται στη διάθεση του Φράνκο για την «δουλειά» αυτή. Πιο γνωστό θύμα τους, ο διάσημος θεατρικός συγγραφέας και ποιητής Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.

Ο Πικάσο και η... Γκουέρνικα

Ένας Εμφύλιος που ξεπερνά τα σύνορα. Οι εθνικιστές του Φράνκο είχαν στη διάθεσή τους υπέρτερο αριθμό και ποιότητα οπλισμού. Χίτλερ και Μουσολίνι ήταν τα «δυνατά» ονόματα των συμμάχων του, οι οποίοι βομβάρδισαν ανελέητα περιοχές της Ισπανίας. Μία εξ αυτών και η γνωστή «Γκουέρνικα».

Ο βομβαρδισμός της βασκικής πόλης, έμεινε στην ιστορία, χάρη στον περίφημο πίνακα του Πάμπλο Πικάσο, που αποτύπωσε μοναδικά τη φρίκη του πολέμου. Μάλιστα, ο πίνακας αυτός αποτέλεσε καιόργανο προπαγάνδας κατά του φασισμού και του στρατηγού Φράνκο.

Ένας Εμφύλιος με χιλιάδες «πληγές», χιλιάδες χαμένες ζωές και «θάνατο» της Δημοκρατίας. Η κατάρρευση της κυβέρνησης των Δημοκρατικών, λόγω της ετερόκλητης σύνθεσής τους, αλλά και της αλληλοϋπονόμευσης, σήμανε την αρχή της δικτατορίας του Φράνκο, στερώντας από τους Ισπανούς τον αέρα της Δημοκρατίας…

Αννα Νικολαου