Η Αυστρία πανηγυρίζει την πρόκρισή της για πρώτη φορά στην επόμενη φάση ενός Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος. Αλλά όπως το ξέρουμε από το 1960 και μετά.
Διότι η μεγάλη Αυστρία του Ούγκο Μάισλ, που έγινε η «Βούντερτιμ» και ενέπνευσε τους Ούγγρους τη δεκαετία του '50, το Total Football των Ολλανδών και το ποδόσφαιρο της Ισπανίας στην παντοκρατορία της τον 21ο αιώνα, όχι απλά προχώρησε στη διοργάνωση-πρόδρομο του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος, όχι απλά έφτασε στην κορυφή της Ευρώπης, αλλά κόντεψε να κατακτήσει τον κόσμο ολόκληρο.
Με πρωταγωνιστή, μία από τις πρώτες ποδοσφαιρικές ιδιοφυίες. Τον Der Papierene Ματίας Ζίντελαρ. Ο τραγικός επίλογος του οποίου σηματοδότησε το τέλος εκείνης της υπέροχης ομάδας.
Γράφει ο Νίκος Ράλλης
Το πρωί της 23ης Ιανουαρίου 1939 ο Γκούσταβ Χάρτμαν έσπασε την πόρτα ενός διαμερίσματος στο Αναγκάσε της Βιέννης στην αγωνιώδη αναζήτηση ενός παλιού του φίλου.
Τον βρήκε, ξαπλωμένο γυμνό στο πλάι της Ιταλίδας συντρόφου του, μιας πρώην πόρνης. Ο Ματίας Ζίντελαρ, «Ο Χάρτινος», όπως ήταν το παρατσούκλι του καθότι κοκκαλιάρης, ο μεγαλύτερος ποδοσφαιριστής στην ιστορία της Αυστρίας και το μεγαλύτερο αστέρι της θρυλικής «Βούντερτιμ», που έπαιξε το πιο εντυπωσιακό και πρωτοποριακό ποδόσφαιρο στην Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του 1930, ήταν νεκρός. Στα 36 του.
Η πιο πειστική εξήγηση ήταν και η πιο πιθανή: Δηλητηρίαση από μονοξείδιο του άνθρακα λόγω μιας φραγμένης καπνοδόχου ήταν η αιτία θανάτου σύμφωνα με την αστυνομική έκθεση, τόσο για τον Ζίντελαρ όσο και για τη σύντροφό του, Καμίλια Καστανιόλα. Αλλά οι θεωρίες συνωμοσίας αφθονούν ακόμη και σήμερα. 91 χρόνια μετά.
Η Γκεστάπο είχε φάκελο για αυτόν και παρακολουθούσε το καφενείο του, καθώς είχε απορρίψει το ενδεχόμενο να βάλει αφίσες με ναζιστικό περιεχόμενο μέσα. Λίγους μήνες νωρίτερα, δε, πανηγύρισε έξαλλα μπροστά σε κάμποσους εξαγριωμένους Ναζί ένα γκολ εναντίον της Γερμανίας, σε ένα παιχνίδι στο πλαίσιο των εορτασμών για το Anschluss, την προσάρτηση, δηλαδή, της Αυστρίας στη Γερμανία τον Μάρτιο του 1938, που υποτίθεται θα έληγε ισόπαλο.
Ο Ζίντελαρ, γεννημένος τη 13η Φεβρουαρίου του 1903 στη Γιχλάβα της Μοραβίας, η οποία τότε ανήκε στην αυστροουγγρική αυτοκρατορία, με ρίζες εβραϊκές, που βρέθηκε στη Βιέννη ως πρόσφυγας μαζί με τους πάμφτωχους γονείς του, ήταν σφόδρα αντίθετος στη διεξαγωγή του τελευταίου φιλικού πριν την προσάρτηση της Αυστρίας. Στη διάρκεια του ματς, αυτός ο τεράστιος γκολτζής, που πέτυχε 600 γκολ(!) σε 703 ματς με την Αούστρια Βιέννης από το 1924 έως το 1939, έχασε εκούσια δεκάδες ευκαιρίες, προκειμένου να έρθει η... εορταστική ισοπαλία. Αλλά δεν άντεξε. Αποφάσισε να σκοράρει και άρχισε να χορεύει με περιπαικτικό στιλ στην εξέδρα όπου συνωστίζονταν οι Ναζί, οι οποίοι τον κοιτούσαν με δολοφονικό βλέμμα.
Παρ' όλα αυτά, όταν η Γερμανία προσάρτησε την Αυστρία, ζητήθηκε από τον Ζίντελαρ να αγωνιστεί στην εθνική ομάδα της χώρας, έτσι ώστε να δημιουργηθεί η ποδοσφαιρική εκδοχή της «Άριας Φυλής». H απάντησή του ήταν ένα μεγαλοπρεπέστατο «όχι». Και ούτε έναν χρόνο μετά βρέθηκε νεκρός. Ήταν, λοιπόν, δολοφονία; Αυτοκτονία; Ατύχημα; Κανείς δεν θα μάθει ποτέ με σιγουριά και όσοι ξέρουν την αλήθεια την πήραν στον τάφο τους. Οι γείτονες του Ζίντελαρ, πάντως, είχαν παραπονεθεί για τα προβλήματα της καμινάδας στις αρχές του μήνα. Ένας χαρακτηριστικά είπε, μάλιστα, ότι είδε ένα περίεργο υλικό στην καμινάδα του διαμερίσματός του.
Όπως και να έχει, ο θάνατος Ζίντελαρ ήταν ο τραγικός επίλογος στις χρυσές ημέρες του αυστριακού ποδοσφαίρου, που ξεκίνησε με Άγγλους τζέντλεμεν και Σκωτσέζους τουρίστες -που «έμαθαν» το ποδόσφαιρο στους Αυστριακούς- και τελείωσε με Ναζί, συνωμοσίες, δυστυχία και θάνατο. Στο μεταξύ, μεσολάβησε κάτι μαγικό: Η «Βούντερτιμ», η εθνική ομάδα της Αυστρίας, η οποία έπαιξε το πιο όμορφο ποδόσφαιρο που είχε δει ποτέ ο κόσμος.
Είναι το ποδόσφαιρο που ενέπνευσε την Ουγγαρία στη δεκαετία του 1950, και το οποίο έφτασε στην αποθέωσή του η Ολλανδία τη δεκαετία του 1970 και η Ισπανία πριν από μερικά χρόνια. Εκείνη η Αυστρία, στο αποκορύφωμά της, ήταν η καλύτερη ομάδα στον κόσμο. Με διαφορά. Και στο αποκορύφωμά της έγινε... Πρωταθλήτρια Ευρώπης!
Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου «γεννήθηκε» το 1960. Πριν, όμως, υπήρχε το Διεθνές Κύπελλο Κεντρικής Ευρώπης (Coupe Internationale ή International Cup), μια μακροχρόνια και εξαιρετικά δημοφιλής διεθνής ποδοσφαιρική διοργάνωση, μεταξύ των εθνικών ομάδων της Κεντρικής Ευρώπης, η οποία διεξαγόταν από το 1927 και θεωρείται ο πρόδρομος του Euro.
Εμπνευστής της διοργάνωσης υπήρξε ο θρυλικός Αυστριακός προπονητής της «Βούντερτιμ», Ούγκο Μάισλ. Το κύπελλο που απονεμόταν ονομαζόταν αρχικά Κύπελλο Σβέχλα (από τον πρωθυπουργό της Τσεχοσλοβακίας) και στην τελευταία διοργάνωση Κύπελλο Δρ. Γκέρε (πρώην πρόεδρος της Αυστρίας, πρώην διαιτητής και διευθυντής της Αυστριακής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας). Η κάθε διοργάνωση είχε μακροχρόνια διάρκεια, από δύο έως πέντε χρόνια, και για αυτό διεξήχθησαν μόνο έξι διοργανώσεις, εκ των οποίων η μία διακόπηκε πριν ολοκληρωθεί λόγω του πολέμου.
Στο Διεθνές Κύπελλο Κεντρικής Ευρώπης μετείχαν οι πέντε κεντροευρωπαϊκές χώρες: Αυστρία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, Ιταλία και Ελβετία (η μόνη με ερασιτεχνικό πρωτάθλημα), ενώ στην τελευταία διοργάνωση προστέθηκε και η Γιουγκοσλαβία. Μιλάμε, δηλαδή, για μερικά από τα μεγαθήρια της εποχής στο ποδόσφαιρο. Και μεταξύ τους, η Αυστρία. Μια υπέροχη ομάδα, που πρέπει να μπαίνει δίπλα στο Total Football των Ολλανδών, στους Ούγγρους του 1954 και στις ομάδες της Βραζιλίας το 1950 και το 1982.
Μέσα σε μία τριετία, από το 1931 έως το 1934, όταν εκείνη η εκπληκτική ομάδα σταμάτησε πάνω στην Ιταλία στα ημιτελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου, πέτυχε 101 γκολ σε 31 παιχνίδια. Η παρέα του Ματίας Ζίντελαρ είχε κάνει την Ευρώπη να παραμιλά. Η πρώτη ήττα της μεγάλης Σκωτίας σε διεθνές επίπεδο με σκορ 5-0(!) τον Μάιο του 1931 ήταν από τη «Βούντερτιμ». Οι συντριβές της Γερμανίας με 6-0 και 5-0, της Γαλλίας με 4-0, της Ουγγαρίας με 8-2 είχαν τη «σφραγίδα» της παρέας του Ματίας Ζίντελαρ. Ο «Μότσαρτ» του αυστριακού ποδοσφαίρου, μάλιστα, το 1932, στην ήττα από την Αγγλία (4-3) στο Νησί, πέτυχε αυτό που περιέγραψε ο τύπος της Γηραιάς Αλβιόνας σαν «το γκολ του αιώνα».
Αλλά το 1933, με την άνοδο ενός Αυστριακού, του Αδόλφου Χίτλερ (γεννήθηκε στην αυστριακή πόλη Μπραουνάου Αμ Ιν), στην εξουσία της Γερμανίας, η αντίστροφη μέτρηση για την ηγεμονία της εθνικής ομάδας της Αυστρίας είχε αρχίσει. Πρόλαβε, όμως, να γράψει ιστορία και να σημαδέψει το ποδόσφαιρο για πάντα. Με τον Ούγκο Μάισλ από το 1927 στον πάγκο, η Αυστρία έγινε η «Βούντερτιμ» και παρέμεινε αήττητη από τις 12 Απριλίου του 1931 έως τις 23 Οκτωβρίου του 1932, σε 14 διαδοχικά παιχνίδια, κατακτώντας το Διεθνές Κύπελλο Κεντρικής Ευρώπης του 1932. Ο διεθνής Τύπος αποθέωνε τους Αυστριακούς, που άλλαξαν το ποδόσφαιρο, παίζοντας 2-3-5, γρήγορα, με συνεχείς πάσες και αδιάκοπες επιθέσεις. Δεν είχε ξαναδεί ο κόσμος κάτι τέτοιο.
Δύο χρόνια μετά, το 1934, ήρθε ο ημιτελικός στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ιταλίας και άλλα δύο χρόνια αργότερα το ασημένιο μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, μετά την ήττα της και πάλι από την Ιταλία, στον μοναδικό διεθνή τελικό όπου έχει δώσει το «παρών» η Αυστρία. Το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1938 ήταν, ίσως, η κορωνίδα εκείνης της ομάδας. Πολλοί πίστευαν ότι είχε έρθει η ώρα της. Αλλά το Anschluss σήμαινε ότι δεν θα υπάρξει αυστριακή ομάδα στη Γαλλία. Κάποιοι Αυστριακοί αποδέχθηκαν -άλλοι από φόβο άλλοι από θέληση- την πρόσκληση της Γερμανίας και «κατέβηκαν» με τη φανέλα της στο 3ο Μουντιάλ, μόνο και μόνο, όμως, για να αποκλειστούν από τους Ελβετούς από την πρώτη κιόλας φάση της διοργάνωσης.
Ο Ζίντελαρ δεν ήταν ανάμεσά τους. Μερικούς μήνες πριν είχε βρεθεί νεκρός, αφήνοντας πίσω του μια κληρονομιά ποδοσφαιρικής ιδιοφυΐας και μια αίσθηση μυστηρίου, καθώς έξι μήνες μετά γεγονότα στο Αναγκάσε της Βιέννης, το ναζιστικό καθεστώς διέταξε τον εισαγγελέα να κλείσει την ακόμη ανεπίλυτη έρευνα για τον θάνατό του.
Ο συγγραφέας Άλφρεντ Πόλγκαρ έγραψε: «Ο γενναίος Ζίντελαρ ακολούθησε την πόλη, η υπερηφάνεια και τα παιδιά της οποίας οδηγήθηκαν στον θάνατο. Ήταν τόσο άρρηκτα συνδεδεμένος με αυτήν, που έπρεπε να πεθάνει. Όλα τα στοιχεία δείχνουν αυτοκτονία, η οποία οφείλεται στην πίστη του στην πατρίδα. Το να ζεις και να παίζεις ποδόσφαιρο σε αυτή την κατεστραμμένη, διαλυμένη, βασανισμένη πόλη σήμαινε ότι θα εξαπατούσε τη Βιέννη και την Αυστρία με ένα αποκρουστικό φάντασμά της. Αλλά πώς μπορεί κανείς να παίξει ποδόσφαιρο έτσι; Και να ζήσει, όταν μια ζωή χωρίς ποδόσφαιρο δεν είναι τίποτα;»
Ένας υπέργηρος φίλος του Ζίντελαρ, ο Έγκον Ούμπριχ, πριν χρόνια είχε αποκαλύψει σε ένα ντοκιμαντέρ του BBC ότι δωροδόκησαν τις αρχές για να γράψουν ότι πέθανε από ατύχημα. «Σύμφωνα με τους νόμους των Ναζί, ένα άτομο το οποίο δολοφονείται ή αυτοκτονεί δεν επιτρέπεται να κηδευτεί με τιμές. Έτσι έπρεπε να κάνουμε κάτι για να σιγουρέψουμε ότι το στοιχείο εγκλήματος θα έπρεπε να διαγραφεί από αυτή την υπόθεση», ανέφερε, διαγράφοντας ουσιαστικά την εκδοχή του ατυχήματος.
Οι Αυστριακοί, ούτως ή άλλως, δεν πίστεψαν ποτέ ότι ήταν ατύχημα. Ο Ζίντελαρ θεωρούσαν πως είτε δολοφονήθηκε είτε αυτοκτόνησε μαζί με τη σύντροφό του, καθώς αμφότεροι δεν άντεχαν να βλέπουν τους μαυροντυμένους «γύπες» του ναζισμού. Η εφημερίδα ''Kronen Zeitung'', πάντως, μόλις 48 ώρες μετά τον θάνατο του ζευγαριού, έγραψε για δολοφονία με δηλητήριο, διανθίζοντας το κείμενο της με την παραδοχή της αστυνομίας πως η θέρμανση λειτουργούσε σωστά και προσφέροντας δύο εκδοχές για τον ένοχο: Οι ναζί ή ένας προαγωγός που είχε σχέσεις με την Καστανιόλα.
Ό,τι και να συνέβη την 23η Ιανουαρίου 1938, η κηδεία του «Μότσαρτ» του αυστριακού ποδοσφαίρου, του εθνικού συμβόλου των Αυστριακών, έγινε αφορμή για ένα ξέσπασμα άνευ προηγουμένου εναντίον των Ναζί, με περίπου 15.000 ανθρώπους να αψηφούν τους εισβολείς, συνοδεύοντάς τον στην τελευταία του κατοικία. Ήταν το οριστικό τέλος για τη σπουδαία «Βούντερτιμ». Ένα τέλος, με τον Γκούσταβ Χάρτμαν να βρίσκει αγκαλιασμένους τον Ζίντελαρ με την Καστανιόλα, που ενέπνευσε τον Νίκο Γκάτσο να γράψει τον στίχο «Ο έρωτας και ο θάνατος παντοτινοί σύντροφοι»...
_003740.jpg?w=350&f=bicubic&um=VerySharp)
