Αστρονομία, Μητέρα του Πολιτισμού και Οδηγός προς το Μέλλον...

To XXI Συνέδριο SEAC (της Societe Europeenne pour l’ Astronomiedans la Culture, Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αστρονομίας στον Πολιτισμό) αποτελεί συνδιοργάνωση της εταιρείας SEAC, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Νομισματικού Μουσείου.

Αντικείμενο του διεθνούς συνεδρίου SEAC2013 «Αστρονομία, Μητέρα του Πολιτισμού και Οδηγός προς το Μέλλον» αποτελεί η ιστορία της αστρονομίας και της αρχαιοαστρονομίας, καθώς και οι κοινωνικές επεκτάσεις της Αστρονομίας, όπου θα δοθεί έμφαση στην ανάδειξη του κυρίαρχου ρόλου της Αστρονομίας στους πολιτισμούς, τις κοινωνίες, χώρες, ηπείρους στο πέρασμα του χρόνου.

Η Αστρονομία αποτέλεσε, από την αυγή της ανθρωπότητας,έναν από τους θεμέλιους λίθους της ανάπτυξης του Πολιτισμού και των Επιστημών, καθώς και της Φιλοσοφίας. Ο άνθρωπος, σύμφωνα με μία ετυμολογία, είναι αυτός, ή ίσως γίνεται αυτός, που στρέφει το βλέμμα του προς τα επάνω, βλέπει τον ουρανό, θαυμάζει την αρμονία της ουράνιας σφαίρας με τα άστρα της, τον Ήλιο, τη Σελήνη και τους πλανήτες, και αναπτύσσει τη θέληση για να εννοήσει και να εξηγήσει τον Κόσμο.

Οι άνθρωποι στον αγώνα τους για την κατανόηση του Κόσμου, αναπτύσσουν την Λογική, την έννοια της Αιτιότητας, και τον Πολιτισμό. Έτσι, γεννιέται η Φιλοσοφία.

Η Αστρονομία, ειδωμένη ως ένα σύνολο πρακτικών, μεθόδων και παρατηρήσεων, και θεωρητικών συλλογισμών, πάντοτε συγκαταλέγονταν στις σημαντικότερες δραστηριότητες κάθε ανθρώπινης κοινωνίας, αλλά και της ανθρώπινης σκέψης, ήδη από την αυγή του πολιτισμού. Υπηρέτησε την επιβίωση των πρώιμων και ευάλωτων κοινωνιών της Παλαιολιθικής εποχής, ενώ ταυτόχρονα προσέφερε και τα μέσα στην εναγώνια προσπάθεια των ανθρώπινων όντων να λάβουν απαντήσεις για την ανθρώπινη υπόσταση τους και τη θέση τους στη Φύση και τον Κόσμο.

Η Αστρονομία, ως πρακτική, πάντοτε αλληλοσυνδέονταν με τις άλλες σφαίρες της κοινωνικής πραγμάτευσης, όπως τη μυθολογία, τη θρησκεία, τη φιλοσοφία, αλλά και με τα αναδυόμενα Κοσμο-συστήματα, ενώ θεμελιώνει τις ισχυρές αλληλοσυσχετίσεις μεταξύ των ουρανίων φαινομένων και των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων.

Παρακολουθώντας και μελετώντας τον αρμονικό χορό των ουρανίων σωμάτων, οι πολιτισμοί μπόρεσαν να μάθουν πως να εναρμονίζουν τις δραστηριότητες τους με τον κύκλο των εποχών και με τις διάφορες φυσικές μεταβολές στους τόπους εγκατάστασής τους, έτσι ώστε να αποκτούν γνώσεις για τη μακροχρόνια επιβίωση τους, μέσα στον αγώνα τους κατά των δυνάμεων της Φύσης, την οποία προσπαθούν να δαμάσουν. Σε αυτές τις προσπάθειές τους οι άνθρωποι οδηγήθηκαν και τελικά οδήγησαν στην ανάπτυξη της επιστήμης και της φιλοσοφίας μέχρι σήμερα, με μεγάλη επιτυχία, όπως στην κατάκτηση του διαστήματος.

Η Αστρονομία, ως θετική επιστήμη, γεννιέται μέσα από το ρεύμα του Ιωνικού Διαφωτισμού, από τα μεγάλα Προσωκρατικά πνεύματα, και αλληλοσυνδέεται πάντοτε με τη γέννηση της Φιλοσοφίας, αφού και αυτή προήλθε από τα ίδια μεγάλα πνεύματα της ανθρώπινης σκέψης. Η σημαντικότερη περίοδος ακμής, μετά την περίοδο της γέννησης της, εμφανίζεται στην Ελληνιστική Εποχή, με την ολοκληρωμένη της μορφή, θεμελιωμένη και καθιερωμένη από γίγαντες, όπως οι Αρχιμήδης, Ίππαρχος, Ποσειδώνιος, Κλαύδιος Πτολεμαίος. Μετά από την Ελληνιστική άνθηση, η Αστρονομία εμφανίζεται και ανθεί σε όλους τους επερχόμενους μεγάλους πολιτισμούς και αυτοκρατορίες, απαράλλακτη όσον αφορά τους στόχους της και την εσώτερη δομή της, δηλαδή ως μία συγκεκριμένη οδός για την παρατήρηση της Φύσης, για την αποκάλυψη των μυστικών του Κόσμου και για τον τρόπο που οι άνθρωποι εντάσσονται μέσα σε αυτόν.

Η εξέλιξη της Αστρονομίας οδήγησε στη μεγάλη επιστημονική επανάσταση και τη διαμόρφωση της πραγματικότητας του σύγχρονου κόσμου, μέσα από το έργο του Κοπέρνικου, του Κέπλερ, του Γαλιλαίου και του Νεύτωνα, για να σταχυολογήσουμε μόνον μερικούς από τους γίγαντες του πνεύματος, που μέσα από το έργο τους έθεσαν τα θεμέλια του σύγχρονου πολιτισμού.

Στις μέρες μας, η Αστρονομία μας ανοίγει οδούς προς την παγκόσμια κληρονομιά όλων των μεγάλων πολιτισμών, με την ίδια να είναι τόσο ο δεσμός, όσο και το σημείο αναφοράς μεταξύ αυτών, ενώ μας ανοίγει και νέες οδούς για την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία του 21ου αιώνα, για την εξερεύνηση και την κατάκτηση του Διαστήματος και για το γιγαντιαίο άλμα της ανθρωπότητας, που πλέον αφήνει το λίκνο της, τη Γη, και επεκτείνει τα σύνορα της. Η Αστρονομία, τόσο ως επιστήμη, όσο και ως πηγή πολλών τεχνολογικών επιτευγμάτων, που είναι τα απότοκα των αναγκών για την εξερεύνηση του Διαστήματος, μας ανοίγει νέες οδούς, οδηγώντας μας στην ατραπό της κοινής μας μοίρας, ενώ την ίδια στιγμή μας υπενθυμίζει τους κοινούς δεσμούς που υπάρχουν μεταξύ των διαφόρων Πολιτισμών.

Αυτός είναι και ο καμβάς των ιδεών, επάνω στον οποίο υφαίνεται η πραγματοποίηση του Συνεδρίου SEAC 2013.

Στο συνέδριο συμμετέχουν μερικές δεκάδες επιστημόνων από πολλές χώρες, κυρίως ευρωπαϊκές, όπως Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Βρετανία, Ρωσία, Λευκορωσία, Λιθουανία, Εσθονία, αλλά και από την Αίγυπτο, τις ΗΠΑ, το Μεξικό, τον Καναδά, το Κουβέιτ, το Καζακστάν, τη Νότιο Αφρική, την Ιαπωνία, καθώς και πολλοί Έλληνες επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και νέοι, όπως φοιτητές, παρουσιάζοντας περίπου 130 επιστημονικές εργασίες.

Το απόγευμα της Παρασκευής 6 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιηθεί ειδική Συνεδρία για το Μηχανισμό των Αντικυθήρων αφιερωμένη στη μνήμη της αρχαιολόγου Πολυξένης Μπούγια, ενώ έχει προγραμματισθεί και επίσκεψη των συνέδρων στην έκθεση του Ναυαγίου των Αντικυθήρων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.


Επιμέλεια: Δημήτρης Μπαλής