Oταν το ποδόσφαιρο τελικά είναι ένας πόλεμος!

Το έπαθλο ήταν μία θέση στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1970. Δύο ομάδες της Κεντρικής Λατινικής Αμερικής, η Ονδούρα και το Ελ Σαλβαδόρ, επρόκειτο να αναμετρηθούν σε αγώνες μπαράζ, στις δύο έδρες, με τον νικητή να αντιμετωπίζει την Αϊτή, με έπαθλο μία από τις 16 διαθέσιμες θέσεις για τη διοργάνωση του Μεξικού.

Το παιχνίδι Ονδούρα-Ελ Σαλβαδόρ ονομάστηκε «ο πόλεμος του ποδοσφαίρου» και αυτά που έγιναν επιβεβαίωσαν τον Τζορτζ Οργουελ που έλεγε πριν πολλές δεκαετίες πως αυτό το παιχνίδι είναι «πόλεμος χωρίς τους πυροβολισμούς»! Το παιχνίδι φυσικά δεν είναι πάντα τόσο αθώο όσο θα όφειλε. Και φυσικά, πίσω του δεν κρυβόταν μόνο η επιθυμία για πρόκριση σε ένα Μουντιάλ, αλλά οι πολιτικές βλέψεις και η μισαλλοδοξία.

Ο ανταγωνισμός ανάμεσα σε αυτά τα κράτη κρατούσε για δέκα ή πιθανότατα και περισσότερα χρόνια. Οι δύο χώρες είχαν σοβαρά εσωτερικά προβλήματα, όπως ο υπερπληθυσμός, η φτώχεια και η εξάρτηση από τις γεωργικές δραστηριότητες. Την άνοιξη του 1969, περίπου 300.000 κάτοικοι του Σαλβαδόρ ζούσαν στην πολύ μεγαλύτερη έκταση του κράτους της Ονδούρας. Η παρουσία τους είχε αρχίσει να είναι ανεπιθύμητη και ψηφίστηκαν νόμοι για να τους στερήσουν το δικαίωμα να έχουν φάρμες.

Στις 30 Απριλίου τούς δόθηκε διορία ενός μήνα για να φύγουν από τη χώρα. Τον Μάιο οι κακές σχέσεις των δύο χωρών ήταν εμφανείς από τις επιθέσεις λάσπης ανάμεσά τους. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ονδούρας συνέδεσε τη χρήση μίας οδοντόκρεμας που παραγόταν στο Ελ Σαλβαδόρ με την έξαρση οδοντιατρικών προβλημάτων σε παιδιά της χώρας του.

Αντίστοιχα, οι αρχές του Ελ Σαλβαδόρ ισχυρίζονταν πως μία κρέμα μαλλιών που κατασκεύαζαν στην Ονδούρα, προκαλούσε πιτυρίδα. Τον Ιούνιο, όταν είχε έρθει η ώρα των αναμετρήσεων των δύο εθνικών ομάδων, οι τόνοι είχαν ανέβει επικίνδυνα. Σε τέτοιο βαθμό όμως, που δεν φανταζόταν κανείς τα ακόμη χειρότερα! Ποια ήταν τα χειρότερα;

Ο πρώτος αγώνας έγινε στην Ονδούρα. Οι φιλοξενούμενοι κατέλυσαν στο ξενοδοχείο «Prado», όπου όλο το βράδυ δεν τους άφησαν να κλείσουν μάτι με σφυρίχτρες, βεγγαλικά και φωνές. Την επομένη, στον αγώνα, το Ελ Σαλβαδόρ ηττήθηκε με 1-0. Μία 18χρονη κοπέλα, η Αμέλια Μπολάνιος αυτοκτόνησε παρακολουθώντας το ματς στην τηλεόραση, μην αντέχοντας την ήττα του Ελ Σαλβαδόρ. Η κηδεία της έγινε δημοσία δαπάνη και έγινε σύμβολο της χώρας, την ώρα που οι φωνές πλήθαιναν για εκδίκηση! Επτά μέρες αργότερα ήρθε η ώρα του επαναληπτικού.

Με νίκη των γηπεδούχων θα γινόταν και τρίτος αγώνας, αφού δεν μετρούσε ο κανόνας των εκτός έδρας γκολ, αλλά οι βαθμοί της νίκης. Οι παίκτες της Ονδούρας έτυχαν ίδιας αντιμετώπισης το βράδυ της παραμονής του αγώνα. Πολλοί από τους εκδρομείς φιλάθλους της προτίμησαν, βλέποντας το εχθρικό κλίμα, να παρακολουθήσουν τον αγώνα με την ασφάλεια της τηλεόρασης και να μην πάνε στο γήπεδο. Και μάλλον δικαιώθηκαν για την επιλογή τους, βλέποντας να πέφτουν πέτρες και ξύλα από τους οπαδούς του Ελ Σαλβαδόρ, ενώ η αστυνομία χρησιμοποίησε αντλίες νερού για να κατευνάσει τα πάθη! Ο αγώνας ήταν μονόλογος και οι γηπεδούχοι καταιγιστικοί, επικρατώντας με 3-0, πετυχαίνοντας μάλιστα όλα τα τέρματα στο πρώτο ημίχρονο. Ετσι, όλα θα κρίνονταν στον αγώνα μπαράζ.

Στα επεισόδια που έγιναν στο Ελ Σαλβαδόρ τραυματίστηκαν μόνο δύο οπαδοί της Ονδούρας, ωστόσο αυτό ήταν αρκετό για τις εφημερίδες που «απάντησαν» με οργισμένα άρθρα. Την επομένη του αγώνα παραστρατιωτικές ομάδες της χώρας προχώρησαν σε έξωση αγροτών από το Ελ Σαλβαδόρ, οι οποίοι ζούσαν και εργάζονταν για πολλά χρόνια στα εδάφη της Ονδούρας.

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συνέρρευσαν πίσω στην πατρίδα τους - αυξάνοντας με αυτό τον τρόπο τα γενικότερα προβλήματα, σε μία χώρα μάλιστα που ταλανιζόταν ήδη από το ζήτημα του υπερπληθυσμού! Η ώρα του αγώνα μπαράζ για την πρόκριση στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου έφτασε αλλά η ψύχραιμη επιλογή του ουδέτερου εδάφους για τη διεξαγωγή του αγώνα, που έγινε στο στάδιο «Αζτέκα» του Μεξικού, παρουσία 1.700 Μεξικανών αστυνομικών, βελτίωσε κάπως την κατάσταση.

Τηρουμένων των αναλογιών όσων είχαν προηγηθεί, ο αγώνας ήταν... ήσυχος. Το Ελ Σαλβαδόρ πήρε τελικά τη νίκη με 3-2 στην παράταση, σε ένα εξαιρετικό ματς που ποτέ δεν πήρε τα εύσημα που του αναλογούσαν, καθώς επισκιάστηκε από τα γεγονότα. Στις αρχές Ιουλίου στρατεύματα από την Ονδούρα πέρασαν τα σύνορα του Ελ Σαλβαδόρ. Η πρώτη καυχιόταν πως είχε την καλύτερη αεροπορία στην περιοχή, αλλά στις 14 Ιουλίου ήταν το Ελ Σαλβαδόρ αυτό που προχώρησε σε επίθεση από αέρος στο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας Τεγκουσιγκάλπα. Αυτό έδωσε το έναυσμα για την έναρξη του αποκαλούμενου «πολέμου για την μπάλα». Διήρκεσε τέσσερις μέρες, προτού η απειλή οικονομικού αποκλεισμού από τις ΗΠΑ αναγκάσει το Ελ Σαλβαδόρ να υποχωρήσει, έχοντας επιτύχει όμως μία σημαντική νίκη γοήτρου.

Οι μελετητές του πολέμου θεώρησαν πως ξεκίνησε λόγω των προβληματικών σχέσεων μεταξύ των αγροτών και των γαιοκτημόνων, των στρατιωτών και των πολιτών, και όχι λόγω μιας τόσο «ασήμαντης» αιτίας όπως το ποδόσφαιρο. Τα περίεργα γεγονότα δεν σταμάτησαν εκεί. Το Ελ Σαλβαδόρ συνέχισε την προσπάθεια πρόκρισης στα τελικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1970 αντιμετωπίζοντας την Αϊτή. Μετά την εκτός έδρας νίκη με 2-1, οι Λατινοαμερικάνοι είχαν κάθε λόγο να είναι γεμάτοι αυτοπεποίθηση, αφού αρκούσε ακόμη και μία ισοπαλία στην έδρα τους. Ομως η ομάδα της Αϊτής έφερε μαζί της έναν μάγο-γιατρό, που έριξε μία σκόνη στο γήπεδο, έψαλε ένα ξόρκι και με όλα αυτά οι φιλοξενούμενοι προηγήθηκαν με 3-0 στο ημίχρονο!

Οι δύο ομάδες αναμετρήθηκαν σε αγώνα μπαράζ στο Κίνγκστον της Τζαμάικα. Το σκορ άνοιξε στην παράταση για το Ελ Σαλβαδόρ ο Μαρτίνες και τότε ο Αργεντινός προπονητής της ομάδας, Γκρεγκόριο Μπουντίο, πήρε μία από τις πιο περίεργες και ταυτόχρονα σημαντικές αποφάσεις της καριέρας του: γρονθοκόπησε τον μάγο-γιατρό! Αν και τελικά τιμωρήθηκε, είχε μικρή σημασία, αφού η κίνηση τακτικής του απέδωσε καρπούς: η ομάδα του νίκησε με 1-0 και για πρώτη φορά πήγε στο Παγκόσμιο Κύπελλο!

Στα τελικά του Μεξικού το Ελ Σαλβαδόρ γνώρισε τρεις ήττες, 3-0 από το Βέλγιο, 4-0 από τους διοργανωτές και 2-0 από τη Ρωσία. Απέναντι στο Μεξικό άντεξε για 44 λεπτά και στη συνέχεια ένα αμφισβητούμενο γκολ προκάλεσε οχλαγωγία, που απείλησε να οδηγήσει στη διακοπή του αγώνα. Τελικά ο Αιγύπτιος διαιτητής βρήκε την ιδανική λύση: σφύριξε τη λήξη του πρώτου ημιχρόνου και το κοινό στις εξέδρες έμεινε να αναλογίζεται τις πιθανότητες που υπήρχαν να ξεκινήσει ένας ακόμη πόλεμος. Ολη αυτή η περίεργη, αλλά απόλυτα αληθινή, ιστορία αποτυπώθηκε στο βιβλίο του Peter Seddon με τίτλο «The World Cup's strangest moments».